Gwilym Owen - rhif 111

'Dydw i ddim yn un am 'sgwennu i'r papurau, ond mi anfonais bwt i Golwg dro'n ol yn ymateb i un o golofnau fy hen gyfaill, Gwilym Owen.  Ymateb oedd y llythyr i honiad gan Gwil bod y wasg Gymreig yn rhy parod i amddiffyn y Sefydliad Cymreig.  Cytuno efo fo oedd y llythyr, tra'n nodi mai rhan o'r broblem ac nid rhan o 'r ateb oedd colofn Gwil cyn ei bod yn hynod gyndyn i herio'r llywodraeth, ond ei bod yn ymosod ar un o'r gwrthbleidiau pob gafael.

Dwi ddim yn gwybod os cafodd y llythyr effaith, ond mae Gwil wedi cynhyrchu ambell i golofn sy'n herio'r llywodraeth Lafur ers hynny.  Ond yr hyn sy'n ddigri ydi bod yr ymosodiadau ar Lafur yn rhyfeddol o swil a gwan galon.  Er enghraifft pan dorrodd y stori anffodus am farwolaeth Carl Sargent a'r honiadau o fwlio oddi mewn i'r llywodraeth Lafur, aeth Gwil ati i son am y stori - ond ei brif darged oedd y cyfryngau newyddion am beidio sylwi ar y bwlio honedig yn hytrach na'r sawl oedd yn gyfrifol amdano.

Mae'r ymdrech yn rhifyn cyfredol Golwg yn dangos yr un swildod rhyfedd.  Mae traean gyntaf yr erthygl yn rhyw hanner beirniadol o Lafur ac mae'r gweddill yn ymysodiad ar Blaid Cymru.  Mae'r gwahaniaeth yn y ddau ymdriniaeth yn ddadlennol - ac yn wir yn ogleisiol.  

Ceir cyfeiriad at Alun a Glannau Dyfrdwy yn y rhan sy'n cyfeirio at Lafur - ond dydi Gwil ddim eisiau ymhelaethu pam na fyddai'n briodol i Carwyn Jones ymddangos mewn darllediad gwleidyddol cyn yr is etholiad.  Mae ei sylwadau ar Lafur Cymru yn hynod gul - ymddengys ei fod yn poeni nad oedden nhw'n ddigon parod i gydnabod poblogrwydd Jeremy Corbyn yn y gorffennol, a'i fod yn gobeithio y byddant yn sefydlu dull dewis arweinydd sy'n sicrhau ethol un o ddilynwyr Corbyn.

Mae'r ymosod ar Blaid Cymru yn dangos llai o ffocws - pam bod Leanne Wood yn ail godi polisiau Sosialaidd (dydi'r cwestiwn hwn ddim yn cael ei anelu at Corbyn wrth gwrs), 'dydi ei Chymraeg hi ddim digon da i Gwil, mae Gwil yn flin oherwydd ei fod yn credu i Rhun ap Iorwerth fynegi y byddai'n fodlon cyd weithio efo'r Toriaid,  a dydi Gwil ddim yn meddwl llawer o'r drefn gwynion chwaith.  

Mae'r cyferbyniad rhwng arddull dau ran yr erthygl yn ddigri hefyd.  Mae'r darn cyntaf yn foel ac yn bwyllog.  Mae Gwil yn cael ei hun mewn cryn stad wrth 'sgwennu'r ail hanner -  mae'n llawn iaith liwgar 'chware plant personol, cecru mewnol plentynaidd,  milain' a chymhariaeth efo UKIP. 

Os mai ffordd Gwil o ddangos y gall fod yn feirniadol o'r Blaid Lafur Gymreig ydi sgwennu truth poenus sy'n mynegi nad ydyn nhw'n ddigon tebyg i 'r Blaid Lafur Seisnig - ac os ydi'r llythyr 'sgwennais i'n gyfrifol am yr ymdrechion rhwymedig yma i feirniadu Llafur Cymru, dwi'n difaru ei 'sgwennu.

Argymhellion y Comisiwn Ffiniau yng Ngwynedd - rhan 1

 Mae'r Comisiwn Ffiniau wedi cyhoeddi eu cynigion drafft diweddaraf ar gyfer Cyngor Gwynedd.  Mae'r nifer cynghorwyr yn syrthio o 75 i 69.  'Dwi'n bwriadu cymryd cip ar y newidiadau yn Arfon, Dwyfor a Meirion tros y dyddiau nesaf, gan ddechrau efo Arfon.

Y peth cyntaf i'w nodi mae'n debyg ydi'r gyflafan ym Mangor gyda nifer y cynghorwyr yn disgyn o ddeg i chwech.  Mae yna or gynrychiolaeth wedi bod yn y ddinas ers cryn gyfnod gyda ambell i gynghorydd yn cael ei ethol efo nifer cymharol fach o bleidleisiau - ymhell o dan 100 mewn ambell i achos.

Un enghraifft o hyn ydi'r argymhelliad isod i uno ward dau gynghorydd Menai efo ward un cynghorydd Garth i greu  un ward un aelod. 

Bron mor drawiadol ydi'r datblygiadau ar yr ochr arall i'r ddinas gyda Marchog (Maes G i bob pwrpas) yn colli un o'i ddau aelod.

Mae pethau'n mynd i'r cyfeiriad arall yn Nyffryn Ogwen gyda wardiau un aelod Bethesda a Gerlan yn cael eu huno ac yn cael aelod ychwanegol.

Draw yng Nghaernarfon cymharol ychydig o newid sydd - ond bod y prif newid o ddiddordeb arbennig i'r blogiwr yma.  Ar hyn o bryd mae'n cynrychioli ward dau aelod Seiont (gan ddod yn ail pell i'r Cynghorydd annibynnol Roy Owen ym mis Mai).  Mae'r ward honno'n cael ei rhannu'n ddau (Hendre a Chanol y Dref) ac mae darnau cymharol fach o wardiau cyfagos yn cael eu hychwanegu at y ward newydd yng nghanol y dref. 

Datblygiad diddorol rhwng Caernarfon a Bangor ydi'r hyn sy'n digwydd yn ardal Felinheli / Bethel.  Bethel ydi ward Sion Jones wrth gwrs.  Mae'r ddwy ward un aelod yn cael eu cyfuno i greu ward dau aelod.  Mae'r Felinheli gyda phoblogaeth llawer uwch nag un Bethel, ac mae'n gaer etholiadol i Blaid Cymru ers blynyddoedd.  Mae'n debyg bod cefnogaeth y Blaid gyda'r uchaf yng Nghymru yn y rhan yma o lannau'r Fenai.

 

 Mae yna nifer o newidiadau eraill yn Arfon - er bod y rhan fwyaf ohonynt yn weddol fach.  Un sy'n ddiddorol o bosibl ydi gwahanu pentrefi cyfagos Rhostryfan a Rhosgadfan i'r gorllewin o Gaernarfon a'u lleoli mewn wardiau gwahanol. 

Gellir gweld yr adroddiad llawn yma.

Mymryn o gymorth i Donald Trump

Nid yn aml y bydd Blogmenai yn ceisio cynnig cymorth i Arlywydd Unol Daleithiau'r America, ond cyn bod Donald Trump methu deall pam nad ydi pobl yn symud i fyw i America o Norwy, mi wna i geisio egluro.

Os ydych yn byw yn Norwy rydych yn debygol o fyw  yn hirach nag os ydych yn byw  yn America.  Gallwch ddisgwyl byw i fod yn  79 years os ydych yn ddyn yn y wlad ac yn 83 os ydych yn ddynas.  Y ffigyrau cyfatebol ar gyfer UDA ydi 76 a 81.

Ac wedyn wrth gwrs rydych yn debygol o fod yn gyfoethocach os ydych yn byw yn Norwy - GDP y pen yn y wlad honno ydi $73,450 - sy'n gyfforddus uwch na'r $61,687 a geir yn America.

Os ydi pethau'n mynd o chwith mae gan Norwy gronfa genedlaethol o - $1000,000,000,000 - tua $190.000 am pob un o drigolion yr wlad.  Does gan America ddim cronfa gyfatebol - er bod rhai o'r taleithiau unigol  efo rhai - ond mae nhw'n llawer iawn llai. 

Mae'r ddwy wlad yn agos at ei gilydd o ran cyflawniad addysgol ( fel mae hwnnw'n cael ei ddiffinio gan gynghrair Pisa), gyda Norwy mymryd ar y blaen.  

Dydi cymdeithas anghyfartal ddim yn ddelfrydol i fyw ynddi - a does yna'r un wlad llai anghyfartal na Norwy.  O dan y mesur anghyfartaledd rhyngwladol - Gini - mae Norwy yn sgorio 23.5, y sgor isaf yn y Byd.  Sgor America ydi 41.1.  

Mesuriad datblygiad dynol ydi HDI (cyfuniad o ystadegau addysg, incwm a hyd bywyd)   Unwaith eto mae Norwy gydasgor o  0.949 yn perfformio'n well na'r un gwlad arall.  Mae sgor America hefyd yn uchel iawn - 0.920 - sy'n ei rhoi'n ddegfed.

Mae Norwy yn bedwerydd ym Mynegai Hapusrwydd y Byd tra bod yr UDA yn drydydd ar ddeg.  

Ac yna wrth gwrs mae'r UDA hefyd yn lle uffernol o berygl i fyw ynddo.  Mae tros i 15,000 o drigolion yr wlad anffodus yma'n cael eu llofruddio'n flynyddol gan eu cyd Americanwyr - yn bennaf efo'r gynnau sydd i'w cael ym mhob man yno.  Mae trigolion America yn ofni ei gilydd i'r fath raddau mae ganddynt 300m o ynnau i amddiffyn ei hunain rhag eu cymdogion.  Mae'r gyfradd llofruddiaeth yn 4.88 am pob 100,000 o'r boblogaeth.  Os ydych yn byw yn agos at Donald ei hun yn Washington DC mae'r gyfradd yn llawer, llawer uwch.  Mae llofruddiaeth yn brin iawn yn Norwy gyda tua 1 llofruddiaeth am pob 200,000 o'r boblogaeth.

Felly mae'r ateb i gwestiwn Donald yn eithaf syml - dydi pobl ddim yn symud o wlad gyfoethog, hapus, diogel, cyfartal, ddatblygedig i wlad sy'n llai cyfoethog, llai hapus, llai cyfartal, llai diogel a llai datblygedig yn aml iawn.

Gyda llaw - peidiwch a gofyn am Gymru - ar wahan i'r ffaith nad ydym yn rhai mawr am lofruddio'n gilydd, rydym yn perfformio'n waeth na'r naill wlad na'r llall ar bob mesur.  Mae'n amlwg bod y DU yn gweithio'n wych i ni.

Pwy sy'n trydar yn y Gymraeg?

Yn dilyn rhyddhau ffigyrau Cymdeithas yr Iaith sy'n dangos mai ychydig iawn o Gymraeg fyddai'n cael ei ddefnyddio yn y Cynulliad oni bai am aelodau Plaid Cymru roeddwn yn rhyw feddwl y byddai'n syniad cael cip ar faint o ddefnydd sy'n cael ei wneud o'r Gymraeg ar gyfryngau cymdeithasol gan gwahanol wleidyddion Cymreig.  Felly dyna fynd ati i edrych ar gyfrifon trydar nifer o wleidyddion sydd wedi eu dewis oherwydd eu bod nhw'n ystyried eu hunain yn gefnogol i'r iaith Gymraeg a 'u bod yn rhugl(ish) eu Cymraeg.

Gair o rybydd i ddechrau - edrych ar y 20 trydariad (nid ail drydariad) diwethaf wnes i - mae hynny'n sampl bach, ac mae'n anheg efo un neu ddau.  Er enghraifft mae yna fwy o drydyriadau Saesneg yn sampl Rhun ap Iorwerth na sy'n arferol ganddo oherwydd iddo gael ei hun mewn dadl efo rhywun di Gymraeg yn ystod cyfnod y sampl.

Ta waeth - mae'r ffigyrau'n eithaf diddorol.  Mae trydyriadau Cymraeg Dafydd Elis-Thomas wedi mynd yn hynod brin ers iddo gael ei godi'n weinidog.  Mae Sion Jones yn trydar i'w etholwyr bron yn llwyr yn Saesneg er ei fod yn cynrychioli un o'r hanner dwsin ward mwyaf Cymraeg yng Nghymru, a dim ond pan mae'n cyfeirio at y Gymraeg mae'r Gweinidog sy'n gyfrifol am y Gymraeg yn defnyddio'r iaith.  Mae'r Prif Weinidog yn ailadrodd pob trydariad Saesneg gair am air yn y Gymraeg - ac felly'n trydar hanner yr amser yn Gymraeg.  Un gair mae Ysgrifennydd Gwladol Cymru wedi ei 'sgwennu'n Gymraeg mewn 20 trydariad - diolch - a hynny ar ddiwedd neges oedd fel arall yn uniaith Saesneg oedd wedi ei chyfeirio at ysgol cyfrwng Cymraeg. 

Fel arall mae pethau yn mynd yn ol y disgwyl - Pleidwyr sy'n defnyddio'r Gymraeg. 

Diweddariad ynglyn a chyfrifon swyddogol - hy Carwyn Jones - diolch i Aled ap Dafydd

A diolch i Vaughan am y diweddariad:

Mae'r cyfri personol Carwyn Jones fwy neu lai yn uniaith Saesneg (ar wahan i ail drydar) gyda 19 o'r 20 trydariad diwethaf yn Saesneg a'r un sy'n weddill yn llongyfarch un o'i etholwyr Cymraeg ei iaith - yn ddwyieithog.  

O'r diwedd y Gogledd ar flaen ciw Llafur Cymru

Mae'r blog yma wedi cwyno yn y gorffennol sawl gwaith yn y gorffennol bod llywodraeth Lafur Cymru yn benderfynol o beidio lleoli dim y tu hwnt i goridor yr M4 ac y byddai'n well ganddynt wynebu tragwyddoldeb yn Uffern na lleoli unrhyw beth yn y Gogledd.

Ond - am unwaith mae'r Gogledd yn cael blaenoriaeth gan Lafur Cymru - blaenoriaeth llwyr a hynny mewn maes pwysig iawn - cael gwared o swyddi gweision sifil.  Pan mae'n dod i greu swyddi cyhoeddus mae'r Gogledd ar gefn ciw Llafur Cymru - ond pan mae'n dod i ddifa swyddi rydym ar flaen y ciw.

Diolch bois.

Yr hen gyfryngau unochrog 'na

Felly draw yng Nghanolfan Rwdlan Cymru mae Glyn Davies yn poeni am y cyfryngau gwrth Brexit.

And I also feel sure that the appallingly biased presentation of debate by some of the media, intended to undermine the UK in negotiations to the extent that we might reject the final negotiated deal is making the British people more in favour of leaving.

Mae'n rhan o naratif cefnogwyr Brexit wrth gwrs bod y cyfryngau a'r sefydliad i gyd yn eu erbyn. Er cywirdeb dwi'n rhestru isod y cyfryngau oedd o blaid ac yn erbyn Brexit adeg y refferendwm ynghyd a'u cylcgrediad.

O blaid Brexit:

Sun (1.7m cylchrediad)

Daily Mail (1.5m)

Telegraph (490k)

Mail on Sunday (1.3m)

Sunday Times (797k)

Sunday Telegraph (797k)

Daily Star - heb ddatgan, ond y cyfeiriad golygyddol o blaid Brexit (425k)

Daily Express (427k)

Sunday Express (396k)

Sun on Sunday (1.45m).

O blaid Aros:

Times (438k)

Daily Mirror (776k)

I -  heb ddatgan, ond y cyfeiriad golygyddol o blaid Aros (284k)

Guardian (165k)

FT (118k)

Observer (194k)

Sunday Mirror (1.8m)

Ac ar ben hynny mae nifer o'r papurau sydd o blaid Brexit yn uwd o gelwydd ac yn llawn optimistiaeth gorffwyll cwpl ddi dystiolaeth.