Sunday, July 29, 2018

Yr etholiad arweinyddol - record etholiadol Leanne Wood

Tra nad ydi llinellau’r frwydr am arweinyddiaeth Plaid Cymru yn gwbl glir eto, un o’r materion sy’n debygol o godi (a sydd yn wir wedi codi) ydi’r tebygrwydd o ennill llwyddiant etholiadol.  Wedi’r cwbl mae Llafur wedi arwain pob llywodraeth datganoledig Cymreig ers 1999 - ac wedi methu yn amlach na pheidio.  Mae Cymru’n barod am rhywbeth arall.  Mi fydda i’n edrych ar berfformiad etholiadol y Blaid ers i Leanne Wood ddechrau ei harwain yn y blogiad hwn, a byddaf yn edrych ar beth sy’n debygol o ddigwydd yn y dyfodol mewn blogiad dilynol.

Mae yna ganfyddiad ymysg rhai bod yna rhyw oes aur wedi bod yn y gorffennol pan roedd Plaid Cymru’n llwyddiannus yn etholiadol, ond bod yr oes aur honno bellach yn y gorffennol pell a bod y Blaid heddiw yn tan berfformio o gymharu a’r oes aur honno.  Y broblem efo’r canfyddiad yna ydi ei bod yn anodd dod o hyd dystiolaeth tros fodolaeth yr oes aur honno.  Ystyrier er enghraifft berfformiadau etholiadol y Blaid mewn etholiadau San Steffan ar hyd y blynyddoedd.  Etholiad 1970 oedd yr un cyntaf i’r Blaid gael mwy na 5% o’r bleidlais ar hyd Cymru - a wele’r hanes wedi hynny.

BlwyddynCanran
197011.5
1974 (Chwef)10.8
1974 (Hyd)10.8
19798.1
19837.8
19877.3
19928.8
19979.9
200114.3
200512.6
201011.3
201512.1
201710.4





Dim ond mewn wyth etholiad mae’r Blaid wedi ennill mwy na 10% o’r bleidlais - dair gwaith ar ddechrau’r saith degau o dan arweinyddiaeth Gwynfor Evans, dair gwaith yn y ganrif yma o dan arweinyddiaeth Ieuan Wyn Jones a dwy waith o dan arweinyddiaeth Leanne Wood.  Cychwynodd yr arweinyddiaeth hwnnw yn 2012.  Yn ychwanegol at hynny mae’r Blaid yn draddodiadol wedi ei chael yn llawer mwy anodd i ennill tir pan mae Llafur  yn rheoli yn San Steffan, na phan mae’r Toriaid mewn grym.  Dair gwaith yn unig mae’r Blaid wedi cael mwy na 10% o’r bleidlais pan bod y Toriaid mewn grym yn San Steffan - yn 2015 a 2017 o dan arweinyddiaeth Leanne Wood ac etholiad cyntaf 1974 o dan arweiniad Gwynfor Evans.

Er bod y ganran o’r bleidlais a enillwyd yn 2017 yn is na chanlyniad 2015 roedd yr etholiad yna yn un eithriadol yn yr ystyr bod mwy o bolareiddio rhwng pleidiau mawr na mewn unrhyw etholiad ers 1997.  Dioddefodd yr SNP, UKIP, y Gwyrddion, y Lib Dems a’r pleidiau llai yng Ngogledd Iwerddon.  Cynyddodd y Blaid ei nifer o aelodau seneddol.

Felly beth am y Cynulliad?  Roedd yna yn wir oes aur - neu yn hytrach 2 funud aur yn y fan honno - yn 1999.   Roedd yr etholiad y flwyddyn honno (o dan arweiniad Dafydd Wigley)  yn eithriad  a  llwyddodd y Blaid i gyrraedd lle nad yw wedi ei gyrraedd cynt na wedyn.  Fel arall mae’r canrannau wedi bod o fewn amrediad bach rhwng 17.9% a 21%.  

Ond roedd cael 20.5% yn 2016 gyda llywodraeth Doriaidd yn Llundain yn llawer anos na chael 21% yn 2007 pan roedd Tony Blair yn hynod amhoblogaidd ac ym misoedd olaf ei arweinyddiaeth o’r Blaid Lafur.  Enillodd Leanne yn y Rhondda, a daeth y Blaid yn agos i ennill yn Llanelli, Aberconwy, Gorllewin Caerdydd a Blaenau Gwent.  Ail enillwyd y statws o brif wrthblaid o flaen y Toriaid.

BlwyddynCanran
199930.5
200319.7
200721
201117.9
201620.5





Beth felly am etholiadau lleol?  Wel does yna ddim llawer o dystiolaeth o ddirywiad yma chwaith - i’r gwrthwyneb a dweud y gwir, mae’n debyg mai etholiadau 2017 oedd y rhai mwyaf llwyddiannus yn hanes y Blaid.  Roedd yr etholiadau lleol 2012 wedi eu cynnal llai na 2 fis ar ol i Leanne Wood ennill yr arweinyddiaeth.

BlwyddynCanran
199512.5
199918.2
200416.4
200816.8
201215.7
201716.5





A daw hynny a ni at yr unig etholiad arall i gael ei chynnal yng nghyfnod Leanne Wood fel arweinydd y Blaid - etholiad Ewrop 2014 - mae’n debyg yr un lleiaf llwyddiannu yn ystod ei chyfnod fel arweinydd i’r graddau bod y ganran o’r bleidlas y gafodd y Blaid yn is nag oedd wedi bod ers 1989.  Ond roedd yr etholiad hwnnw yn un hynod anarferol os nad unigryw yng Nghymru a’r DU.  Roedd yn etholiad lle’r oedd pethau wedi polareiddio rhwng Llafur ac UKIP gyda phob plaid arall (ag eithrio’r SNP) yn colli tir - mae pedair blynedd yn amser maith mewn gwleidyddiaeth.

BlwyddynCanran
197911.7
198412.2
198912.9
199417.1
199929.6
200417.4
200918.5
201415.3



Rwan mae’n debyg gen i y bydd yna nifer o ystyriaethau yn wynebu aelodau’r Blaid ym mis Medi pan maent yn penderfynu pwy i bleidleisio drosto / drosti - a bydd pwy sydd fwyaf tebygol o arwain y Blaid at fuddugoliaeth yn 2021 yn un o’r rhai pwysig.  ‘Does yna ddim ym mherfformiad etholiadol y Blaid yn ystod y chwe mlynedd diwethaf i awgrymu na all y Blaid berfformio’n dda gyda Leanne Wood yn arweinydd arni. Mae ein perfformiadau wedi bod yn ddigon soled yn ystod y cyfnod.  Mae’n anarferol i arweinydd plaid golli’r arweinyddiaeth ar unrhyw sail ag eithrio diffyg llwyddiant etholiadol, ‘Does  yna ddim diffyg llwyddiant yn yr achos yma.  

Sunday, July 01, 2018

Arweinyddiaeth y Blaid - llythyr agored at Leanne Wood

Wele lythyr agored at arweinydd y Blaid.  Os oes unrhyw gynghorydd sir arall eisiau arwyddo - a dwi’n siwr bod - cysylltwch. 


Annwyl Leanne

 

Rydym yn ysgrifennu atoch fel grŵp o gynghorwyr sir o pob rhan o Gymru i fynegi cefnogaeth i’ch ymgeisyddiaeth am arweinyddiaeth y Blaid.

 

Hoffwn i chi wybod ein bod yn gwerthfawrogi’r holl waith rydych wedi ei wneud yn teithio ar hyd a lled Cymru yn hyrwyddo cenhadaeth a gwerthoedd y Blaid.  Rydym yn arbennig o ddiolchgar i chi am eich ymgyrchu di flino yn ystod etholiadau’r cynghorau sir yn 2017.   Rydym hefyd yn nodi bod yr etholiad hwnnw ymysg yr etholiadau lleol mwyaf llwyddiannus yn hanes y Blaid.  Rydym yn nodi ymhellach bod etholiadau cyffredinol 2015 a 2017 yn rhai llwyddiannus, a bod eich gallu chi i fynegi negeseuon y Blaid yn glir ac effeithiol ymysg y prif resymau tros y llwyddiant hwnnw.

 

Rydym felly yn edrych ymlaen i weithio efo chi i ddatblygu strategaeth etholiadol effeithiol ar gyfer etholiadau’r Cynulliad yn 2021, i ymgyrchu efo chi ar gyfer yr etholiad hwnnw, a rydym yn hyderu y byddwch yn arwain y Blaid i lywodraeth yn 2021, ac yn sicrhau bod gwerthoedd ac amcanion y Blaid yn cael eu gwireddu – a hynny fel Prif Weinidog Cymru.

 

Yn gywir


Dear Leanne


We are writing to you as a group of Councillors from across Wales to express our support to your candidacy for the leadership of Plaid Cymru.

We’d like you to know that we appreciate all of the work that you have made travelling across the length and breadth of Wales promoting the mission and the values of Plaid Cymru. We are particularly grateful to you for your tireless campaigning during the local election campaigns in 2017. We also note that those elections were amongst the most successful in the history of plaid Cymru. We further note that the 2015 and 2017 General Elections were successful, and that your ability to articulate the party’s messages clearly and effectively was amongst the main reasons for those successes.


We therefore look forward to working with you to develop an effective election strategy for the 2021 Assembly Elections, to campaign with you for those elections, and we are confident that you will be leading Plaid Cymru to Government in 2021, ensuring that the values and aims of Plaid Cymru are realised – and that as Wales’ First Minister.


Sincerely


Nicola Roberts Canolbarth Mon Ynys Mon 

Elyn Stevens Ystrad Rh C T

Shelley Rees-Owen Pentre Rh C T

Sera Evans Treorchy       Rh C T 

Maureen Weaver Pentre Rh C T

Josh Davies Penygraig Rh C T

Darren Macey Ynyshir Rh C T 

Alun Cox Porth Rh C T

Julie Williams Porth Rh C T

Alison Chapman Treorchy Rh C T


Emyr Webster Treorchy Rh C T 

Karen Morgan Hirwaun Rh C T

Danny Grehan Tonyrefail East Rh C T 

John Cullwick Penygraig Rh C T

Geraint Davies Treherbert Rh C T 

Pauline Jarman Mountain Ash East Rh C T 

Larraine jones Ystrad RCT

Jamie Evans Neath South NPT 

Nigel Hunt Aberavon NPT 

Scott Bamsey Aberavon NPT 


Anthony Richards Pontardawe NPT

Jo Hale Bryncoch S NPT

Carolyn Edwards Blaengwrach NPT

Chris Williams Bryncoch S NPT

Linet Purcell Pontardawe NPT

Alun Williams Aberystwyth Ceredigion

Mark Strong Aberystwyth Ceredigion

John Roberts Cwm Aber / Aber Valley Caerffili 

Marc Jones Grosvenor Wrecsam 

Carrie Harper Queensway Wrecsam 


Gwenfair Jones Gwersyllt West Wrecsam 

Mabon ap Gwynfor Llandrillo Dinbych 

Glenn Swingler Upper Denbigh and Henllan Dinbych 

Rhys Thomas Lower Denbigh Dinbych

Huw Jones Corwen Dinbych

Dave Cowans Eirias Conwy

Ian Jenkins Gower Conwy

Sue Lloyd-Williams Llansannan Conwy 

Austin Roberts Eglwysbach Conwy

Aaron Wynne Crwst Conwy


Craig ab Iago Llanllyfni Gwynedd

Steve Collings Deiniol Gwynedd

Dafydd Meurig Arllechwedd Gwynedd

Catrin Wager Menai (Bangor) Gwynedd

Cai Larsen Seiont Gwynedd

Huw Wyn Jones Garth Gwynedd

Seimon Glyn Tudweiliog Gwynedd

Gruff Williams Nefyn Gwynedd

Gareth Griffith Y Felinheli Gwynedd

Rhys Sinnett Milford West Sir Benfro


Cris Tomos Crymych Sir Benfro 

Clive Davies Penparc Ceredigion 

Lynford Thomas Llanfihangel Ystrad Ceredigion 

Stephen Kent St Martins Caerffili