Tuesday, July 26, 2005

David Davies i'r Ceidwadwayr. So What?

Mae'r marchnadoedd betio yn dechrau symud yn erbyn David Davies.

Beth ydi'r ots meddech chi?

'Dwi'n rhyw gytuno mewn ffordd - ond mae un ffaith diddorol am DD. Mae wedi dweud yn breifat wrth sawl person - ar sawl achlysur ei fod o blaid Prydain ffederal. Os yw'n dal i gredu hyn, fo ydi'r datganolwr mwyaf brwdfrydig ymhlith personoliaethau blaenllaw y ddwy blaid fawr Brydeinig.

Byddai'n eironig petai'r naid wirioneddol arwyddocaol tuag at Gymru annibynnol yn digwydd oherwydd i un Tori adain Dde gael ei ddewis i arwain ei blaid yn hytrach nag un arall.

Tuesday, July 19, 2005

Sant Pedr, Cymru a Chymuned et al.

Mae yna o leiaf dwy Eglwys wedi eu henwi ar ol Sant Pedr yn Rhufain.

Yr un mwyaf adnabyddus ydi basilica enfawr Sant Pedr yn y Fatican - eglwys nad oes mo'i thebyg ar y Ddaear - heb ei thebyg o ran maint nag ysblander. Yma hefyd mae calon yr Eglwys Babyddol - epicentre y byd Pabyddol.



Yr ochr arall i'r afon mae yna eglwys arall - Eglwys Pedr a Paul. Mae hon yn llai o lawer, ac mae wedi ei lleoli ar ochr arall yr afon - ar Fryn y Capitol - lleoliad y Senedd a ffynhonell grym yr Ymerodraeth Rufeinig. Nid oes dim yn arbennig am yr eglwys ei hun, ond mae seler fach, dywyll, ddi nod oddi tanddi sydd a philer concrid - lle - yn ol yr arwydd roedd Pedr a Paul wedi sefyll i siarad.

Bryd hynny, yn nyddiau'r Eglwys Fore, roedd y Cristnogion cynnar yn gweithredu y tu allan i'r gyfraith, 'roeddynt ar herw. Roeddynt hefyd yn lleiafrif bach. Roedd seler gudd yn lle addas i'r Cristnogion cynnar - ffydd ar herw.

Roedd pob math o grefyddau paganaidd (oedd yn aml gyda llawer yn gyffredin gyda Christnogaeth) ar hyd y Dwyrain Canol. 'Roedd fersiynau eraill o Gristnogaeth hefyd - yn nodedig Cristnogaeth Gnostaidd (sectau oedd yn aml yn ystyried bywyd Crist yn alegori yn hytrach nag yn realiti hanesyddol). Mae'n debyg bod y rhain yn fwy niferus o lawer na'r Cristnogion (sydd bellach yn) uniongred ar y pryd.



Eto, fersiwn Pedr a Phawl o'r grefydd a ddaeth i ddominyddu gwleidyddiaeth a meddylfryd y Gorllewin am ddwy fil o flynyddoedd. Dyma'r fersiwn a ddaeth yn allweddol i wleidyddiaeth Gorllewinol. Dyma'r fersiwn a lwyddodd i hel yr adnoddau anhygoel oedd ei angen i godi Eglwys Sant Pedr. Dyma'r fersiwn a oroesodd - a fersiwn a chwalodd y lleill. Dyna'r fersiwn oedd mewn lle i ddylanwadu ar Gwstenin - y fersiwn a ddaeth yn grefydd swyddogol yr ymerodraeth.

Pam?

Mae'r ateb i'w gael yn lleoliad y seler bach dywyll yna. Roedd hi o'r cychwyn yn eglwys 'wleidyddol' - yn un oedd eisiau bod yn agos at rym gwleidyddol - oedd eisiau ennill grym gwleidyddol - hyd yn oed pan oedd hynny'n edrych yn amhosibl. Hyd yn oed pan oedd hynny'n berygl iawn - wedi'r cwbl cafodd Pedr ei ferthyru ar safle'r basilica presennol.

Mae gwers yma i genedlaetholdeb Cymreig - heb rym gwleidyddol - hyd yn oed os ydi hynny'n golygu cyfaddawd weithiau - y perygl ydi y byddwn yn gwywo oherwydd diffyg dylanwad - fel y sectau Gnostaidd gynt.

Saturday, July 09, 2005

Llywodraeth Doriaidd yn Llundain = Pwerau Deddfu yng Nghaerdydd?

Wel mae papur gwyn y llywodraeth wedi ei gyhoeddi. Siom enbyd meddai'r Blaid - ac ar un olwg dyna yw.

Serch hynny mae'r syniadau o wahanu'r Cynulliad yn ffurfiol oddi wrth lywodraeth y Cynulliad, a'r cynllun i ganiatau i'r Cynulliad gael mwy o ddylanwad ar ddeddfwriaeth yn ymwneud a Chymru yn gamau gweddol gadarnhaol.

Serch hynny, efallai mai'r rhan mwyaf arwyddocaol o'r papur ydi'r un sy'n rhoi'r hawl i'r Cynulliad hawlio pwerau deddfu, heb orfod gofyn i Lundain yn gyntaf. Rwan mae'n lled anhebygol y byddai'r llywodraeth Lafur yng Nghaerdydd yn gwneud defnydd o'r hawl yma ar hyn o bryd - nid oes consensws digonol oddi mewn i'r Blaid Lafur Gymreig - ond petai llywodraeth Doriaidd yn cael ei hethol yn Llundain, byddai barn y Blaid Lafur yng Nghymru yn newid fel cwpan mewn dwr.

Byddai'r hawl i ddeddfu yn cael ei ymarfer yn syth bin.

Sunday, July 03, 2005

Clymblaid rhwng y Blaid a'r Toriaid?

‘Dwi’n rhyw ddeall bod Dafydd Wigley a Cynog Dafis ar grwydr yn hyrwyddo’r syniad y dylai’r Blaid ffurfio clymblaid efo’r Toriaid er mwyn ennill grym ar ol yr etholiad nesaf. ‘Roedd cyfarfod gyda’r ddau yn yr Institiwt Caernarfon i drafod hyn yr wythnos diwethaf. Ches id dim gwahoddiad i fynd – felly nid oeddwn yno. Ond yn ol yr hyn a ddeallaf, cyflwynwyd y syniad o ddod i ddealltwriaeth ffurfiol efo’r Toriaid cyn yr etholiad nesaf, a chyfeirwyd at gytundeb tebyg rhwng Plaid Lafur Iwerddon a Fine Gael. Holais Dafydd Wigley neithiwr – ac ‘roedd yn llai pendant o lawer ynglyn a’r syniad o gytundeb ffurfiol.

Beth bynnag, byddai cytundeb ffurfiol cyn etholiad yn gamgymeriad dybryd. ‘Dwi’n dweud hyn er fy mod yn sylweddoli mai trwy gynghreirio efo’r Toriaid ydi’r unig ffordd y gall y Blaid gael eu dwylo ar rym gwleidyddol yn y dyfodol agos neu ganolig.

Mae’r model Gwyddelig yn un amhriodol. Mae temtasiwn i bleidiau wneud hyn yn yr Iwerddon oherwydd y system etholiadol. Mae Llafur yn derbyn y byddant yn colli pleidleisiau cyntaf (first preferences) i ddau gyfeiriad. Bydd rhai ar adain dde eu plaid yn dweud ‘Waeth i mi bleidleisio i FG ddim’, a bydd eraill ar chwith y blaid yn pleidleisio i bleidiau eraill y chwith am eu body n casau FG.

Pam felly bod Llafur yn cymryd y cam hwn? Mae’n syml oherwydd y drefn etholiadol yn y Weriniaeth. Mae ail a thrydydd pleidlais yn bwysig – ac mae llawer o rai FG ar gael. Ffordd o ddenu’r pleidleisiau hyn ydyw. Dim ond y bleidlais gyntaf sy’n bwysig yng Nghymru.

Byddem yn y sefyllfa o ymladd etholiad gyda Peter Hain et al yn mynd o gwmpas y wlad yn dweud ‘A vote for Plaid is a vote for the Tories’. Byddem yn colli pleidleisiau o’n hadain chwith i Lafur a’r Lib Dems, a rhai o’n hadain dde i’r Toriaid. Byddem yn sicr o gael ein gweld fel ail blaid y glymblaid oherwydd gwendid arweinyddiaeth y Blaid yn y Cynulliad.

Mae yna ffordd i gynghreirio efo’r Toriaid mewn llywodraeth heb chwalu’n cefnogaeth – ac mae’r ffordd honno i’w chael yr ochr arall i’r Mor Celtaidd hefyd. Mynd i mewn i etholiad ar ein liwt ein hunain – ymladd am bob pleidlais ac ystyried pethau ar ol gweld y fathemateg ar ol etholiad. Dyna a wna’r rhan fwyaf o bleidiau Gwyddelig. Mae’n osgoi gwaedu pleidleisiau yn ystod etholiad, mae’n osgoi trafodaethau hir, lled gyhoeddus cyn etholiad, mae’n rhoi cyfle i ddweud – ‘Roedd rhaid i ni er mwyn ffurfio llywodraeth sefydlog – er mwyn y wlad’

Wedyn, os ydi’r llywodraeth yn llwyddiannus, mae’n ein rhoi mewn lle cryf ar gyfer yr etholiad nesaf. Os nad ydi pethau’n gweithio, mater bach ydi tynnu allan a gadael i’r pleidiau eraill geisi gwneud rhywbeth o’r smonach.