Cenedlaetholdeb sifig / ethnig a'r Gymraeg

Un o'r problemau efo cynnal dadl trwy flogio yn hytrach nag ar negesfwrdd megis maes e ydi bod y ddadl yn gallu bod yn ddarniog ac mae'n anodd dilyn pob ffrwd o'r ddadl. Mae hefyd yn bosibl cam liwio'r hyn y bydd pobl yn ei ddweud.

Mi fydd rhai ohonoch yn cofio i grwp gwleidyddol arbennig nad ydyw'n hoff iawn o flogmenai wneud mor a mynydd o sylwadau oedd wedi eu cymryd yn gyfangwbl allan o gyd destun dadl ehangach, er mwyn gwneud iddynt swnio fel petaent yn gwneud sylw cyfangwbl groes i'r hyn a ddywedwyd mewn gwirionedd. Yn wir mi aethant mor bell a chreu rhyw swydd i mi oddi mewn i Blaid Cymru oedd yn swnio'n ofnadwy o bwysig , er mwyn prodoli'r sylwadau i'r Blaid yn ogystal ag i fi. O'r holl ddarlledwyr a chyfryngau print a gafodd y stori dim ond Golwg oedd yn ddigon di niwed i redeg efo hi gan nad oedd y stori'n fawr mwy na 'blogiwr yn dweud rhywbeth i ypsetio gwleidydd' hyd yn oed wedi'r holl ddethol a throelli gan y grwp gwleidyddol dan sylw.

Gyda'r stori fach yma mewn cof 'dwi'n gyndyn o ddehongli'r hyn mae Simon Brooks yn ei ddweud i raddau rhy gysact mewn dadl y gellir ei gweld yma, yma ac yma. 'Dwi ddim yn gwybod os ydi hi'n cael ei chynnal mewn mannau eraill hefyd. Ta waeth, 'dwi ddim yn meddwl fy mod yn cam liwio ei ddadl trwy nodi ei fod yn gweld tyndra rhwng cenedlaetholdeb sifig a chenedlaetholdeb ethnig yng Nghymru, a bod llawer o wleidyddion Cymreig yn gweld yr iaith yn nhermau cenedlaetholdeb ethnig ac felly yn rhywbeth amheus neu hyd yn oed ddrwg. Mae'n egluro digwyddiadau megis y penderfyniad i wrthod cynlluniau'r cyngor i ad drefnu yng Nghaerdydd a 'gwendid' mesurau iaith arall trwy gyfeirio at y tyndra syniadaethol arall. Simon ydi Simon wrth gwrs, ac mae'r enfant terrible sydd yn rhan ohono yn ymestyn y pwynt i'r graddau y gallai'r pwerau deddfu y byddwn yn pleidleisio ynglyn a nhw maes o law fod yn niweidiol i'r iaith. Mae hon yn gryn naid o'r ddadl wreiddiol, a 'dydw i ddim am ddelio efo hynny yn y blogiad hwn.

Hwyrach y dyliwn aros yma i nodi mai fersiwn ar genedlaetholdeb sy'n ymwneud a hawliau grwp ethnig neu ddiwylliannol penodol ydi cenedlaetholdeb ethnig, tra bod y fersiwn sifig yn fwy cynhwysol ac yn pwysleisio hunaniaeth cenedlaethol yn nhermau gwladwriaeth gynhwysol yn hytrach na grwp diwylliannol neu ethnig. Am eglurhad llawnach gweler yma ac yma.

Mi hoffwn fodd bynnag wneud dau bwynt. I ddechrau 'dydi mudiadau cenedlaethol ddim yn syrthio'n dwt i gategoriau arbennig mewn bywyd go iawn. Gellir gweld y ddau ffrwd mewn cenedlaetholdeb Gymreig, ac mi fyddwn yn derbyn yr awgrym sydd ymhlyg yn sylwadau Simon bod y pwyslais wedi symud oddi wrth genedlaetholdeb ethnig tuag at genedlaetholdeb sifig yn ystod y degawdau diwethaf.

Er bod llawer o syniadaeth cenedlaetholdeb Gwyddelig ar lefel arwynebol yn perthyn i'r traddodiad sifig (Wolf Tone, y Chwyldro Ffrengig ac ati) mae cenedlaetholdeb ethnig wedi tra arglwyddiaethu yn y Weriniaeth am y rhan fwyaf o'r ganrif ddiwethaf. Yn wir gellir dehongli strwythur pleidiol y Weriniaeth yn nhermau gwrthdaro rhwng dau fersiwn o genedlaetholdeb - yr ethnig a'r sifig - ac yn wir dau fersiwn o'r Weriniaeth ei hun. Mae'r un peth yn wir i raddau llai am genedlaetholdeb yn yr UDA.

'Rwan yr hyn sy'n bwysig i'w ddeall ydi hyn - mae i'r ddau fersiwn o genedlaetholdeb eu cyd destun syniadaethol ehangach. Mae cenedlaetholdeb sifig wedi ei wreiddio mewn gwleidyddiaeth ryddfrydig, tra bod cenedlaetholdeb ethnig yn perthyn yn nes o lawer at wleidyddiaeth geidwadol. Mae Cymru'n wlad ryddfrydig - yn wir mi fyddai'n anodd iawn meddwl am wlad mwy rhyddfrydig. Oherwydd hynny 'dydi hi ddim yn debyg y gall gwleidyddiaeth cadwriaeth iaith lwyddo os ydym yn ei osod oddi mewn i ffram cenedlaetholdeb ethnig. O wneud hynny byddwn yn anfon yr iaith yn erbyn llif syniadaethol cryf iawn. Os ydym i ennill y ddadl ynglyn a'r iaith rhaid gosod y ddadl honno mewn cyd destun sydd yn ei hanfod yn un ryddfrydig - hynny yw un sy'n ymwneud a chynhwysiad, hawliau cyfartal, cydraddoldeb o ran cyfleoedd ac ati. 'Dydi'r pethau hynny sy'n gysylltiedig a chenedlaetholdeb ethnig - parhad diwylliannol, cadwraeth, ethnigrwydd ac ati ddim yn bethau sy'n tarro deuddeg yn y Gymru sydd ohoni.

Os ydi'r ddadl iaith i'w hennill, mae gen i ofn y bydd rhaid gwneud hynny ar dermau rhyddfrydig - a golyga hynny defnyddio ieithwedd ryddfrydig. Mae hyn yn anodd weithiau, ac mae'n groes i'r graen yn aml - ond dyna'r unig lwybr sydd a chyfle o lwyddo.

Plaid Cymru, y dirwasgiad a Barnett

Mae sylwadau Gwilym Euros, ymateb dychanol Simon i dueddiad Llais Gwynedd i feio Plaid Cymru am holl ddrygioni'r Byd a'r drafodaeth sy'n dilyn yn codi pwyntiau diddorol.

Yn gyntaf 'dwi'n meddwl bod Gwilym o dan gamargraff os ydi'n meddwl bod y toriadau mae o a gweddill cynghorwyr Cymru yn gorfod ymgodymu efo nhw yn 2010 yn cael eu gyrru gan y dirwasgiad. Cymhlethdodau'r fformiwla Barnett sy'n gyrru toriadau 2010 yn bennaf. O 2011 hyd 2014 fydd y glec o ganlyniad i'r dirwasgiad yn cael ei gweithredu. Mi fydd canlyniadau hynny'n llawer, llawer gwaeth na'r hyn sydd o'n blaen ar hyn o bryd.

'Rwan mae Simon wedi dangos yn glir iawn bod y Blaid wedi gwrthwynebu toriadau 2011 - 2014. Yr unig bwynt y byddwn yn hoffi ei ychwanegu ynglyn a hynny ydi hyn - o'r pleidiau sydd ar gael yng Nghymru, dim ond y Blaid sydd wedi bod y tu allan i'r consensws o neo ryddfrydiaeth economaidd tros y ddegawd diwethaf - y consensws hwnnw yn annad dim arall a luniodd y tirwedd masnachol a ganiataodd i'r llanast banciau ddigwydd. Byddai'n fwy cywir i ddadlau bod mai yng nghyd destun gwleidyddol Cymru, mai'r Blaid yn unig oedd yn erbyn y gyfundrefn a arweiniodd at y toriadau arfaethiedig.

Y Blaid hefyd ydi'r unig blaid Gymreig sydd eisiau diwygio Barnett er mwyn caniatau i Gymru gael ei chyllido yn ol angen yn hytrach nag yn y ffordd fympwyol y caiff ei chyllido ar hyn o bryd. 'Does yna'r un plaid arall yng Nghymru yn cymryd y safbwynt yna. Mae hi'n bwysicach bod y ddadl yma yn cael ei hennill nawr nag oedd o'r blaen - dyna'r unig ffordd y gallwn osgoi'r toriadau gwirioneddol enbyd sy'n ein hwynebu o 2011 i 2014 - yr unig ffordd.

Felly hoffwn awgrymu gyda chymaint o garedigrwydd ag y gallaf ddod o hyd iddo mai'r peth gorau y gall grwpiau, sydd yn wirioneddol boeni am wariant cyhoeddus yng Nghymru, ei wneud ydi cefnogi ymgyrch y Blaid i ddiwygio Barnett. 'Tydi ceisio beio'r Blaid am greu hinsawdd cyllido sydd wedi ei lunio gan ddigwyddiadau y tu allan i'r wlad ddim o unrhyw gymorth o gwbl. Yr unig beth mae'n ei wneud ydi gwneud y sawl sy'n ceisio gwneud y cysylltiad edrych yn chwerthinllyd o ddi niwed a di glem.

Bygythiad erchyll i flogmenai

Roedd hi'n ddigon drwg dim ond llwyddo i ddod yn drydydydd o ran poblogrwydd ymysg blogiau Cymru eleni - fyddai rhywun ddim yn credu y gallai pethau fynd yn waeth.

Ond mae Simon yn ei ol yn ei holl ogoniant llachar. 'Dwi ddim am ddangos delwedd o'r dyn ar dudalen flaen y blog rhag niweidio'r sawl sy'n dioddef o ffitiau, neu ddychryn yr hen, yr ifanc neu'r sawl a ddylanwadir arnynt yn hawdd. Os ydych ddigon dewr, gallwch edrych yma. Mi fyddwn i'n awgrymu'n gryf eich bod yn osgoi'r profiad - am resymau sy'n ymwneud a chwaeth yn ogystal a iechyd a diogelwch.

'Dwi'n poeni.

Beth os mai'r ail flog mwyaf poblogaidd mewn tref mor fach a Chaernarfon fydd blogmenai y flwyddyn nesaf? Neu'r ail mwyaf poblogaidd yng nghangen Plaid Cymru Caernarfon? 'Dydi o ddim yn gysur mawr mai ni ydi'r gangen Plaid Cymru fwyaf yn y Bydysawd.

'Dwi'n teimlo argyfwng gwacter ystyr yn syrthio arnaf. 'Dwi'n mynd i'r gwely - er ei bod yn lled anhebygol o gael cwsg.