Awgrym bach ynglyn a llywodraethiant Cymru

Mae Dafydd Ellis Thomas yn gwbl gywir i alw am ddiddymu’r Swyddfa Gymreig. Mae’r sefydliad yn gostus, ac yn perthyn i gyfnod yn hanes Cymru sydd yn gyflym gilio i’r gorffennol. Fel mae cyfranwr anhysbys i’r blogiad diwethaf yn ei ddweud, byddai dyn yn disgwyl i’r elfennau hynny sydd byth a hefyd yn cwyno am ormod o wariant gan y wladwriaeth yn rhoi croeso di amwys i ddatblygiad fel hyn.

Mae gen i un gwelliant i’w gynnig i awgrym Dafydd fodd bynnag. Un o’r dadleuon a ddefnyddwyd gan True Wales oedd y byddai newid y drefn oedd yn bodoli cyn dydd Iau yn atal deddfau Cymreig rhag cael eu craffu’n ddigonol. 'Doedd y ddadl ddim yn dal dwr ynddi ei hun oherwydd nad oedd y drefn roedd True Wales yn ceisio ei hamddiffyn yn caniatau craffu ystyrlon mewn gwirionedd. Ond wedi dweud hynny, mae yna ddadl tros fwy o graffu na sy'n digwydd oddi mewn i strwythurau'r Cynulliad.

Fy awgrym i fyddai ffurfio pwyllgor - beth am ei alw'n Gyngor Cenedlaethol? - a fyddai'n cynnwys un cynrychiolydd o pob un o 22 cyngor sir i wneud y gwaith. Ni fyddai hyn yn ddrud, fydd deddfau ddim yn cael eu creu'n aml iawn, ac ni fyddai'r corff ond yn eistedd pan fyddai gwaith craffu i'w wneud. Byddai'r arian a arbedir o gau'r Swyddfa Gymreig yn talu sawl gwaith trosodd am gostau'r corff.

Byddai sawl mantais i drefniant fel hyn. Byddai gwaith ail siambr yn cael ei wneud yn hynod o rhad ac heb greu dosbarth newydd o wleidyddion proffesiynol. Byddai'r drefn yn cryfhau'r berthynas rhwng llywodraeth leol a'r Cynulliad ac yn datganoli peth grym i'r siroedd, ac yn dod a gwaith y Cynulliad yn nes at bobl gyffredin. Byddai hefyd yn grymuso llywodraeth leol ac yn codi ei statws.

Mewn geiriau eraill byddai llywodraeth leol, y Cynulliad a'r trethdalwr yn elwa.