Os ydych chi byth yn mynd i Ferlin, ceisiwch ymweld a'r gofeb i'r Iddewon a laddwyd yn ystod achyn yr Ail Ryfel Byd. Mae wedi ei lleoli wrth y Reichstad. Mae'r gofeb yn un dadleuol - mae yna lawer o bobl nad ydynt yn ei hoffi - ond mae hi hefyd yn hynod drawiadol. Cafodd ei chynllunio gan Peter Eisenman a Burro Hapbold. Mae'n ymestyn tros 19,000 m2 (4.7-acer) ac mae wedi ei gwneud o 2,711 slab concrid sydd wedi eu gosod ar gae sydd ar allt. Maent yn edrych braidd fel cerrig bedd enfawr. Maent yn amrywio o 0.2m to 4.7 m o ran uchter. Cawsant eu trefnu mewn rhesi - 54 yn mynd o'r gogledd i'r de, ac 87 yn mynd o'r dwyrain i'r gorllewin.
Gallwch gerdded rhwng a slabiau i grombil y gofeb, ac mae'n brofiad digon anghyfforddus - ar ymylon y strwythur rydych yn gweld yn iawn lle'r ydych a'r hyn sydd o'ch cwmpas, mae pethau'n dod yn llai eglur fel rydych yn mynd yn eich blaen, ac erbyn cyrraedd y canol rhywsut rydych ar goll,
ac mae'r cerrig o'ch cwmpas yn edrych yn fygythiol, yn fawr ac yn anhrefnus. Am wn i mai trosiad am pa mor hawdd y llithrodd cymdeithas yn yr Almaen yn y blynyddoedd cyn yr Ail Ryfel Byd yn araf bach - yn ddi sylw bron - o un digon goddefgar a threfnus i un cwbl anoddefgar oedd yn gallu caniatau i leiafrifoedd gael eu llofruddio wrth y miliwn.
Am rhyw reswm y gofeb yna ddaeth i fy meddwl wrth weld tudalennau blaen rhai o'r papurau newydd y bore 'ma.
No comments:
Post a Comment