Arfon - hanes dwy ymgyrch

Mi gynhyrchais i flog yn ddiweddar oedd yn ymwneud ag ymgyrch Llafur yn Arfon yn syrthio yn ddarnau.  Erbyn y dydd Sadwrn olaf roedd eu hactifyddion yn rhedeg o gwmpas yr etholaeth wedi eu gwisgo fel anifeiliaid gwyllt.  Parhaodd hynny at ddiwrnod yr etholiad - roedd yna lwynog yn rhedeg o gwmpas Bangor Uchaf ar ddiwrnod yr etholiad ei hun yn ceisio argyhoeddi myfyrwyr y byddai pleidlais i Lafur yn amddiffyn ei fywyd.

Roedd ymgyrch Llafur yn lleol yn astudiaeth achos o sut i beidio a rhedeg ymgyrch etholiadol.  Yn sylfaenol craidd yr ymgyrch oedd adnabod gwahanol grwpiau lleiafrifol oddi mewn i'r boblogaeth a cheisio apelio atynt i bleidleisio i Lafur i bwrpas pontio'r bwlch o tua 1.4k rhwng Llafur a Phlaid Cymru.  Felly roedd gwahanol achosion cynllunio yn rhan o ymgyrch Llafur, roedd yna lwynogod a moch daear yn rhedeg o gwmpas yr etholaeth, roedd myfyrwyr o Loegr yn cael addewidion o £3k tuag at eu ffioedd, roedd cau Ysgol Carmel ar dudalen flaen pamffledi Llafur - er i'w cynghorwyr gefnogi cau'r ysgol, roedd gweithwyr cytundebau sero awr yn cael addewidion y byddai'r cytundebau hynny yn anghyfreithlon y diwrnod ar ol yr etholiad petai Alun Pugh yn cael ei ethol yn Arfon, ac ati, ac ati. 

Yn y cyfamser roedd y Blaid yn rhedeg ymgyrch hollol wahanol - doedd yna ddim apelio at grwpiau lleiafrifol.  Roedd yr ymgyrch wedi ei chanoli o gwmpas nifer gyfyng o negeseuon oedd wedi eu hanelu at bawb - negeseuon creiddiol y Blaid yn genedlaethol o wrthwynebu toriadau, cefnogi cyfartaledd rhwng Cymru a'r Alban a sefyll i fyny tros Gymru ochr yn ochr a negeseuon lleol - llais cryf i Arfon yn San Steffan  a record yr ymgeisydd.  Taflwyd adnoddau ariannol a dynol tuag at ail adrodd ac atgyfnerthu'r negeseuon hynny trosodd a throsodd.  Hefyd gwnaed defnydd o beirianwaith sylweddol y Blaid yn lleol  i adnabod cefnogwyr potensial a'u cael allan i bleidleisio.  Daethwyd o hyd i dros i 13k a llwyddwyd i gael 90% a mwy  o'r rheiny allan ar y diwrnod.  

A bod yn deg a Llafur mi gafodd eu hymgyrch ddarniog effaith - ond effaith darniog oedd hi.  Cododd eu pleidlais yn gyffredinol ac yn arbennig ymysg y sawl roeddynt yn eu dargedu - yn yr ardaloedd tlotaf un, ymysg myfyrwyr, yn un o'r ddau bentref lle'r oedd ysgol wedi cau (cawsant gweir yn y llall), mewn ardaloedd lle'r oedd yna ffraeo wedi bod ynglyn a chynllunio.  Ond mi gododd pleidlais y Blaid mwy o lawer, a chododd ym mwyafrif llethol y bocsus pleidleisio.  Cododd i'r fath raddau nes i'r Blaid gael mwy o bleidleisiau na Llafur mewn nifer o wardiau ardal Bangor am y tro cyntaf erioed mewn etholiad cyffredinol.

Yn ychwanegol at hynny roedd natur negyddol ymgyrch Llafur - ynghyd a'u hymdrechion cwbl fwriadol i gamarwain ac yn wir dweud celwydd noeth ar y stepan drws yn ennill rhai pleidleisiau iddynt - ond roedd hefyd cynddeiriogi pobl - ac yn eu gwneud yn fwy tebygol o fynd allan i bleidleisio yn erbyn Llafur.

O'm rhan fy hun, roeddwn yn gwybod yn fy nghalon bod pleidlais y Blaid am gynyddu'n sylweddol am tua 8.30 ddydd Iau.  Roeddwn yn gyfrifol am gael cefnogwyr y Blaid allan i bleidleisio yn rhan o ardal Twthill yng ngogledd Caernarfon.  Mae cefnogaeth y Blaid yn yr ardal arbennig yma o Gaernarfon gyda'r uchaf yng Nghymru.  Roeddwn wedi gofyn hanner awr ynghynt faint oedd wedi pleidleisio - roedd yn 65%.  58% oedd wedi pleidleisio trwy gydol y dydd yn 2010.  Roedd y rhestr cefnogwyr yn yr ardal o fy mlaen, ac roedd enw pawb oedd wedi pleidleisio wedi eu croesi allan - mae hynny'n gannoedd o bobl.  Doedd gen i ddim byd mwy i'w wneud - roeddwn wedi ffonio neu guro drws pawb nad oedd wedi pleidleisio - doedd hynny erioed wedi digwydd i mi o'r blaen.  Roedd yr etholiad trosodd am 8.30.  Roedd yn amlwg bod cefnogwyr naturiol y Blaid wedi mynd allan i bleidleisio mewn niferoedd sylweddol iawn.