Ffigyrau'r mis

Diolch i bawb ddaeth draw yn ystod y mis.

Ydi'r Lib Dems eisiau i ni bleidleisio Ia?

Un o fanteision mawr byw yng Nghaernarfon ydi'r ffaith nad ydym yn cael ein boddi mewn pamffledi 'Ffocws' y Lib Dems fel trigolion anffodus Canol Caerdydd neu Aberystwyth er enghraifft. Beth bynnag, am unwaith mae yna bamffled yn cael ei ddosbarthu yn canu clodydd eu hymgeisydd ar gyfer etholiadau'r Cynulliad, Rhys Jones.

'Rwan mae'n ddigon naturiol i Rhys rannu ei bamffledi - dyna fydd pobl yn ei wneud pan bod etholiad ar y gorwel. Ond, ag ystyried bod refferendwm yn cael ei gynnal mewn tri diwrnod, ac ag ystyried mor bitw ydi ymdrech y Lib Dems ar lawr gwlad wedi bod i gefnogi'r ymgyrch hyd yn hyn(mae yna ambell i eithriad anrhydeddus), mi fyddai wedi bod yn braf cael rhyw air neu ddau yn argymell i bobl bleidleisio 'Ia'. Ond na, dim gair, dim sill.

Tybed os ydi Rhys o blaid rhoi pwerau deddfu i'r Cynulliad? A barnu oddi wrth ei bamffled does ganddo fo ddim barn ar y mater.

"Amaturiaid" yw Aelodau'r Cynulliad

Dyna'r rheswm mae cynghorwyr ac actifyddion Toriaidd Prestatyn yn ei roi i unrhyw un sy'n dod ar eu traws wrth iddynt rannu taflenni gwrth ddatganoli, tros bleidleisio Na ddydd Iau.

Mi fydd hyd yn oed y gwirionaf wedi rhyw sylwi mai San Steffan ac nid y Cynulliad oedd ddigon amaturaidd i'n cael ni mewn rhyfel anghyfreithlon a arweiniodd at 100,000+ o farwolaethau oherwydd WMDs dychmygol, mai San Steffan luchiodd £800bn o gyllid y wladwriaeth tuag at fanciau yr oeddynt hwy eu hunain wedi methu eu rheoleiddio yn briodol, ac mai aelodau seneddol y sefydliad hwnnw a dreuliodd y rhan fwyaf o 2009 mewn cywilydd a gwarth oherwydd eu bod yn cymryd mantais o system dreuliau chwedlonol o aneffeithiol oedd wedi ei greu ganddyn nhw eu hunain.

Ond a gadael hynny o'r neilltu am eiliad neu ddwy, onid ydi'n ddifyr deall beth ydi gwir farn Toriaid llawr gwlad am Nick Bourne, David Melding ac ati?

A rwan problem yn Aberconwy i Lafur

Ar ol colli eu hymgeisydd yn Arfon yr wythnos diwethaf, ymddangys nad ydi Ronnie Hughes eu hymgeisydd yn Aberconwy am sefyll chwaith. Yn wahanol i'r sefyllfa yn Arfon, 'does yna fawr o ddirgelwch yma - bu Ronnie'n sal ers tro, er ei bod yn dda deall ei fod yn gwella bellach.

Bydd y datblygiad yn hwb serch hynny i ymgyrch Iwan Huws i gadw'r sedd i Blaid Cymru wedi ymddeoliad Gareth Jones. Mae'r ymgyrch wedi agor swyddfa yn ddiweddar yn Cambridge House, Pant yr Afon, PENMAENMAWR, Conwy LL34 6AE .

Y pleidiau Gwyddelig

Mi gefais gais diweddar i egluro’r gwahaniaeth rhwng y gwahanol bleidiau Gwyddelig. Wna i ddim gwneud hynny yn llawn – gellir darllen hanes Fianna Fail, Fine Gael, Y Blaid Lafur a Sinn Fein ar y We. Mi wna i fodd bynnag dynnu sylw at rai o’r gwahaniaethau rhwng cyfundrefn wleidyddol Iwerddon a’n cyfundrefn ni.

Y peth cyntaf i’w ddeall ydi hyn – mae pob un o’r pleidiau Gwyddelig mawr neu ganolig diweddar (mae mwy o bleidiau yn cael eu geni a marw nag a geir o dan ein cyfundrefn ni) a’u gwreiddiau mewn parafilwriaeth. Mae Sinn Fein, Fine Gael a Fianna Fail yn perthyn i’w gilydd i’r graddau eu bod oll yn deillio o’r Sinn Fein a holltodd gyntaf yn 1923 a sydd wedi hollti sawl gwaith oddi ar hynny. Mae gwreiddiau Llafur ychydig yn wahanol – mae eu gwreiddiau nhw yn Irish Citizens Army, James Connolly – er eu bod wedi uno efo plaid arall – y Democratic Left – yn 1999 oedd wedi hollti oddi wrth Sinn Fein yn 1970. Ia dwi’n gwybod - does yna ddim byd yn syml mewn gwleidyddiaeth Gwyddelig.

Y ddwy brif blaid – hyd etholiad eleni o leiaf – ydi Fine Gael a Fianna Fail. Maen nhw wedi dominyddu gwleidyddiaeth Iwerddon ers blynyddoedd cynnar y wladwriaeth. Fianna Fail a dyfodd allan o’r elfennau nad oedd am arwyddo cytundeb efo Prydain yn 1923 yn dilyn y rhyfel Eingl Wyddelig, Fine Gael a dyfodd o’r elfennau oedd yn fodlon gwneud hynny. Mae gwahaniaeth yn natur cefnogaeth y ddwy blaid – mae cefnogwyr FF yn tueddu i fod yn dlotach a mwy cenedlaetholgar na rhai FG. Mae’r ychydig Brotestaniaid sy’n weddill yn y Weriniaeth yn tueddu i gefnogi FG ynghyd a phobl broffesiynol, ffermwyr cyfoethog a phobl eraill sy’n ystyried eu hunain yn barchus.

Er bod y Blaid Lafur yn ymddangos ar yr olwg gyntaf yn un adain Chwith – plaid y canol fyddai hi mewn termau Prydeinig, cefnogaeth drefol sydd iddi’n bennaf, ond mae lwmp go lew o’r gefnogaeth honno yn un dosbarth canol. Bu llawer, llawer mwy o bobl dosbarth gweithiol yn driw i FF, hyd yr etholiad yma. Mae Llafur yn dennu pobl sydd yn genedlaetholgar yn ogystal a rhai ol genedlaetholgar.

Mae Sinn Fein yn fwy adain Chwith na’r pleidiau eraill, ac mae’n fwy di gyfaddawd o ran ei chenedlaetholdeb. Mae ei chefnogaeth i gyd bron yn un dosbarth gweithiol - yn y Weriniaeth o leiaf, mae pethau’n fwy cymhleth yn y Gogledd.

Mae’r ddwy blaid fwyaf yn gyffredinol adain Dde o ran polisiau economaidd a chymdeithasol – gyda FF yn bellach i’r Dde ar faterion cymdeithasol, a FG yn bellach i’r Dde ar faterion economaidd. Serch hynny mae FF yn fwy hyblyg o ran polisi economaidd – a bydd weithiau’n symud i’r Chwith pan fo rhaid. Bydd FG hithau yn symud i’r Chwith ar faterion cymdeithasol pan maent yn ffurfio clymblaid gyda phlaid sydd i’r Chwith iddynt.

Felly yn gyffredinol dwy blaid adain Dde sydd wedi bod ar ddwy ochr y prif hollt ers blynyddoedd cynnar y wladwriaeth. Mae’r Rhyfel Cartref wedi taflu ei gysgod tros wleidyddiaeth am ddegawdau maith wedi iddo orffen. O ganlyniad i hyn nid ydi newid llywodraeth yn arwain at newid cyfeiriad gwleidyddol yn amlach na pheidio. Mae’r model yma yn edrych yn rhyfedd i ni, ac mae’n un anarferol – ond felly mae pethau – neu felly oeddynt hyd echdoe o leiaf.

Y cwestiwn diddorol ydi os ydi’r model anarferol yma ar fin newid a throi’n fwy nodweddiadol o weddill Ewrop? Mae’r Chwith yn gryfach ar hyn o bryd nag yw wedi bod o’r blaen, gydag efallai 14 neu 15 aelod SF (maen nhw’n dal i gyfri), ac efallai 8 o’r aelodau annibynnol ar y Chwith. Mi edrychwn ar yr ateb posibl i’r cwestiwn hwn mewn blogiad arall.

Ymadawiad Alwyn Humphreys a'r Blaid Lafur

Diolch i Plaid Wrecsam am daflu ychydig oleuni ar ymadawiad disymwth ymgeisydd Llafur yn Arfon, Alwyn Humphreys.

Os ydi'r hyn mae Plaid Wrecsam yn ei ddweud yn wir - sef bod Llafur Arfon eisoes wedi argraffu eu pamffledi - efallai mai'r ffordd ymlaen ydi iddynt geisio dod o hyd i rhywun arall o'r enw Alwyn Humphreys i sefyll trostynt. Wedi'r cwbl mae Llafur Arfon ymhell, bell o fod yn nofio mewn pres.

Etholiad Cyffredinol Gweriniaeth Iwerddon

Gan fy mod wedi son am yr etholiad yma yr wythnos diwethaf, efallai y byddai'n well i mi ddweud gair neu ddau rwan mae'r sioe yn tynnu tua'i therfyn.

Bu'r etholiad yn un rhyfeddol ar sawl cyfri, gyda thair o'r pleidiau Sinn Fein, Fine Gael, a Llafur yn cael mwy o bleidleisiau a seddi na maent wedi ei gael erioed, a phrif blaid y Weriniaeth - Fianna Fail yn cael llai na chawsant erioed.

Y sefyllfa ar hyn o bryd ydi FG 59, Llafur 32, FF 14, Annibynnol 11, SF 13, Plaid Sosialaidd 2, PBP 1. 'Dydi'r cyfri heb orffen - gellir gweld manylion llawn ar safle wych RTE. Mae'n debyg mai clymblaid FG / Llafur fydd y llywodraeth nesaf, er nad ydi hynny yn 100% sicr ar hyn o bryd. Gallwch ddilyn pethau ar wefan etholiadol wych RTE.

Mae'r canlyniadau yn rhyfeddol ar sawl cyfri - mae Fine Gael wedi rhoi eu hunain ar y blaen ar hyd a lled y wlad - gan berfformio'n gryf mewn ardaloedd sydd wedi bod yn draddodiadol wan iddynt, megis etholaethau dosbarth gweithiol Dulyn. Tair sedd yn unig oedd iddynt yn Nulyn yn 2002 - maent wedi perfformio'n dda y tro hwn - ac wedi gwneud hynny yn rhai o'r etholaethau tlotaf yn ogystal a'r rhai cyfoethog. Maen nhw wedi cymryd lle FF fel yr unig blaid gwlad eang.

Bu'r etholiad yn drychineb llwyr i FF - un sedd yn unig yn Nulyn, rhannau sylweddol o'r wlad heb gynrychiolaeth o gwbl, cadarnleoedd gwledig traddodiadol wedi eu chwalu. Am y tro cyntaf erioed mae'r gyfundrefn etholiadol STV wedi milwrio yn eu herbyn - yn draddodiadol buont yn hynod effeithiol am wneud y mwyaf o'r drefn - a gallant gael cyn lleied ag 20 sedd erbyn y diwedd.

Bydd Llafur yn hapus iawn o ddyblu eu pleidlais, dod yn ail am y tro cyntaf erioed, gwneud yn arbennig o dda yn Nulyn a chael cynrychiolaeth mewn ardaloedd lle nad ydynt yn gwneud fawr o argraff gan amlaf. Yr unig siom iddyn nhw ydi bod y polau piniwn rai misoedd yn ol yn awgrymu y gallant wneud hyd yn oed yn well.

Bydd Sinn Fein yn hapus iawn hefyd o fwy na threblu eu haelodaeth yn y Dail, ac ennill seddi ymhell o'u hardaloedd cryf traddodiadol o gwmpas y ffin ac mewn ambell i ardal dosbarth gweithiol yn Nulyn.

Y nodwedd arall ydi'r nifer uchel o aelodau annibynnol i gael eu hethol. Mae'r rhain o pob math o gefndiroedd gwahanol, gyda rhai ar y Chwith eithafol, rhai ar y Dde a rhai ddim efo fawr o ddiddordeb mewn dim ag eithrio eu hetholaethau a nhw eu hunain. Fodd bynnag - o'r Chwith y daw'r rhan fwyaf y tro hwn.

Fel y dywedais, Llafur a Fine Gael fydd yn llywodraethu yn ol pob tebyg, ac mi fyddant yn gwneud hynny gyda pholisiau ceidwadol iawn. Er mai plaid geidwadol arall (FF) fydd yr wrthblaid fwyaf, mae'n debyg y bydd mwy o TDs o'r Chwith ar feinciau'r wrthblaid - a bydd ymgom wleidyddol De / Chwith yn y Dail am y tro cyntaf. Gallai hynny newid natur gwleidyddiaeth y wlad unwaith ac am byth.

Y rhagolygon ar gyfer dydd Iau

Mae Vaughan yn awgrymu bod pob dim drosodd, ag eithrio'r cyfri a'r myllio, tra bod y wefan politicalbetting.com yn meddwl y bydd pethau'n nes o lawer na mae pobl yn meddwl - gyda phleidlais o 55% Ia, 45% Na. Mae gan y cyfeillion yn politicalbetting.com hanes o gael llawer mwy o bethau'n gywir nag ydynt yn ei gael yn anghywir. 'Does yna ddim son am bol piniwn ar y mater - hyd yn oed pol misol ITV / You Gov.

Y rhesymeg mae politicalbetting.com yn ei ddefnyddio tros honni y bydd pethau'n nes na mae llawer yn ei ddisgwyl ydi bod pobl - pan mae'n dod iddi - yn tueddu i fynd am y status quo mewn refferendwm. Mae yna wirionedd yn hyn, ac mae yna le i gredu bod elfennau mwy deallus yr ymgyrch Na (Rachel Banner a bod yn fanwl gywir) wedi deall hynny yn gynnar ac wedi ceisio sicrhau bod ffocws eu hymgyrch wedi ei gyfeirio yn erbyn y diffyg craffu o San Steffan yn hytrach nag yn erbyn y cysyniad o ddatganoli ei hun.

Serch hynny, mae'n ymddangos bod Rachel yn torri cwys digon unig bellach. Ymysodiad ar ddatganoli ei hun oedd perfformiad Bill Hughes ac Eric Howells ar Pawb a'i Farn y noson o'r blaen, ymysodiad felly ydi cenhadaeth gwefan Len Gibbs, ac er i Nigel Bull ar Dragon's Eye neithiwr lwyddo - jyst - i beidio a galw am ddiddymu'r Cynulliad, dyna beth oedd unig neges y cyfranwr arall o'r ochr Na, Anthony Tanner.

Mae'n hanfodol mewn unrhyw ymgyrch i lefarwyr ar ran yr ymgyrch honno gyflwyno neges gyson. Mae hynny hyd yn oed yn fwy gwir mewn ymgyrch sydd i bob pwrpas ond yn cael ei chynnal trwy'r cyfryngau torfol - ychydig iawn mae'r ochr Na yn ei wneud ar lawr gwlad.

'Does yna ddim neges gyson gann yr ymgyrch Na - mae negeseuon croes i'w gilydd yn cael eu cyflwyno yn aml ar union yr un pryd. Ceir apeli i boblbleidleisio tros gadw'r status quo tra ar yr un gwynt ag ymosodiad ar y status quo. Yn yr ystyr yna mae'r ymgyrch Na yn gyfangwbl dysfunctional, chwedl y Sais.

Dyna pam 'dwi'n tueddu i ogwyddo tuag at awgrym Vaughan y bydd buddugoliaeth yr ochr Ia yn un swmpus ddydd Iau nesaf. Mae'r ymgyrch Na ar chwal.

Pawb a'i Farn

Diolch i Hogyn o Rachub am dynnu fy sylw at y rhaglen yma - rhaglen sydd ar brydiau yn wirioneddol ddigri.

Diolch hefyd i Dafydd Wigley, Jane Wyn, Eric Howells a Bill Hughes am wneud joban mor dda ar gyflwyno'r achos tros bleidleisio Ia wythnos i heddiw.

Lwc mul David Cameron

Mi fydd unrhyw un sy'n darllen y papurau yn ymwybodol bod David Cameron ar daith o gwmpas y Dwyrain Canol yn cadw cwmni i fasnachwyr arfau yn ceisio gwerthu eu cynnyrch i lywodraethau'r gwledydd hynny. Wna i ddim trafferthu tynnu gormod o sylw at ragrith parhus llywodraethau Prydeinig o pob lliw o gefnogi heddwch a democratiaeth yn eiriol, tra'n hyrwyddo gwerthu arfau rhyfel i unbenaethiaid rhyfelgar - mae'n un o brif nodweddion gwleidyddiaeth rhyngwladol San Steffan. Os oes rhywun a diddordeb yn y busnes arfau Prydeinig, gellir gweld manylion gwerthiant arfau yn y Dwyrain Canol yma.


Beth bynnag, mae'n rhaid cyfaddef i Cameron a'i griw o fasnachwyr arfau fod yn hynod o ffodus yn amseriad eu hymweliad a'r Dwyrain Canol. Gadewch i mi egluro. Un dull tra effeithiol o werthu cynnyrch ydi dull o farchnata a adwaenir yn y Saesneg fel shock advertising. Cangen o'r dull hysbysebu yma ydi un sy'n ceisio dychryn pobl i brynu cynnyrch trwy eu dychryn - mae'n hawdd perswadio pobl ofnus i roi eu pres i chi.

Mae'r dull yn cael ei ddefnyddio i bwrpas digon clodwiw weithiau - i ddwyn perswad ar i bobl beidio a 'smygu neu yfed a gyrru er enghraifft. Byddant yn cael eu defnyddio i bwrpasau eraill wrth gwrs - yn arbennig i werthu eitemau sy'n ymwneud a hylendid personol - past dannedd, deunydd hylendid merched, deodrant ac ati. Bydd pobl mewn oed yn cael eu dychryn yn rheolaidd ar deledu dydd i brynu yswiriant bywyd gyda'r awgrym na fydd yna bres i'w claddu os na fyddant yn gwrando ar gyngor yr hysbyseb.

Ag ystyried y sawl mae Cameron a'i ffrindiau yn ceisio gwerthu arfau iddynt - unbenaethiaid rhyfelgar sydd wedi ymgyfoethogi eu hunain ar draul dinasyddion eu gwledydd - ni allai datblygiadau diweddar fod wedi eu hamseru yn well. Mae'r holl shock advertising y gallai'r criw bach fod wedi ei ddymuno yn cael ei ddarparu'n rhad ac am ddim, 24 awr y diwrnod gan y cyfryngau torfol. Mi fydd yn hawdd iawn gwerthu arfau i unbenaethiaid cyfoethog, ond ofnus iawn.

Y peth gorau allai ddigwydd i Cameron a'i fintai bach o werthwyr arfau rwan fyddai ymddangosiad delweddau ar Al Jazeera o Gadaffi a'i feibion ar wastad eu cefnau ar rhyw lon yn rhywle wedi eu dad berfeddu.

Peter Hain yn dychweld at ei wreiddiau?

'Dwi'n gwybod fy mod yn hwyr ar hon, ond mae honiadau Peter Hain tros y penwythnos bod Plaid Cymru yn 'wrth Seisnig' yn ddiddorol. 'Doedd Peter ddim yn darparu unrhyw dystiolaeth i gefnogi ei honiadau ymfflamychol wrth gwrs, a'r rheswm am hynny ydi nad oes yna unrhyw dystiolaeth yn bodoli - ag eithrio ym mhen Peter. Mae naratif gwleidyddol y Blaid (fel un yr SNP) wedi ei nodweddu gan dueddiad i bwysleisio mai mater i ni ein hunain ydi gwella ein sefyllfa economaidd a chyfansoddiadol, ac mai'r ffordd i wneud hynny ydi trwy rymuso ein sefydliadau cenedlaethol, ac yn arbennig felly y Cynulliad Cenedlaethol.



Yn wir o gyfeiriad Llafur Cymru yn gyffredinol a Peter yn benodol y daw'r naratif o feio gwrth Gymreigrwydd o gyfeiriad San Steffan am pob dim. O gyfeiriad Peter fel y gwelir yma yn y jambori tros y penwythnos er enghraifft; ac mae rhai o'i aelodau seneddol wedi dechrau dilyn ei esiampl - Kevin Brennan yma er enghraifft.




Rwan cyn mynd ymlaen 'dwi'n llawn gydnabod bod gan Peter record glodwiw o wrthwynebu cyfundrefn aparteid ei wlad enedigol. Ond wedi dweud hynny, mae tueddiad Peter i ethnigeiddio ymgom wleidyddol yn nodweddiadol o'r diwylliant gwleidyddol y byddai wedi tyfu i fyny ynddo. Ymgais i dynnu'r rhesymeg allan o wleidyddiaeth ac i annog pobl i ymateb i sefyllfa wleidyddol ar lefel reddfol, emosiynol ac efallai hysteraidd, yn hytrach nag ar lefel ddealluso,l ydi'r dechneg yma wrth gwrs.



Dyna pam roedd PW Botha yn defnyddio rhethreg ethnig, dyna pam roedd Enoch Powell yn defnyddio'r rhethreg a ddefnyddiodd yn ei araith Rivers of Blood, dyna pam roedd Ian Paisley yn tueddu i ddefnyddio rhethreg secteraidd ar drothwy etholiadau, dyna pam bod Ramesh Patel yn ethnigeiddio'r ddadl ail strwythuro ysgolion yng Nghaerdydd, ac ennyn ymateb emosiynol i rethreg ethnig a secteraidd ydi craidd gwleidyddiaeth Nick Griffin.

Efallai ei bod yn bryd i Peter adael ei gefndir ar ol unwaith ac am byth, a dechrau gwerthfawrogi bod ymgom gwleidyddol ei wlad fabwysiedig yn fwy ystyrlon a rhesymol a llai ymfflamychol nag oedd yn ei wlad frodorol - ac mai dim ond yr elfennau mwyaf eithafol a hysteraidd sy'n teimlo'r angen i ethnigeiddio gwleidyddiaeth yma.

Louise i Lais Gwynedd

Felly ymddengys bod y sibrydion a ddaeth i sylw blogmenai yn gywir - mae stori yn y Daily Post mai Louise Hughes ydi ymgeisydd Llais Gwynedd ar gyfer Meirion Dwyfor.

Mae'n ddewis diddorol ar sawl cyfri. Ni chafodd Louise fawr o lwyddiant yn etholiadau San Steffan y llynedd, ac ni chafodd sefyll yn enw Llais Gwynedd, er iddi wneud cais i gael gwneud hynny. 'Dydi hi ddim yn glir pam nad oedd ei hymgeisyddiaeth yn dderbyniol i'w chyd aelodau y llynedd, ond yn dderbyniol eleni.

Mater arall wrth gwrs ydi'r un iaith. Mae Louise ymhell, bell o fod yn rhugl ei Chymraeg, ac mae Meirion Dwyfor yn etholaeth gyda tua dau draean o'i phoblogaeth yn siarad Cymraeg. Yn wir Arfon yn unig sydd a ffigyrau uwch.

'Rwan 'dydi hi ddim yn amhosibl i rhywun nad yw'n gallu siarad Cymraeg gael ei ethol mewn etholaeth lle mae'r rhan fwyaf o'r trigolion yn siarad yr iaith - meddylier am Mark Williams yng Ngheredigion er enghraifft, neu Keith Best yn Ynys Mon (er i hwnnw ddysgu'r iaith yn ystod ei gyfnod fel AS). Serch hynny nid oes gan Meirion na Dwyfor (roeddynt mewn etholaethau gwahanol hyd yn ddiweddar) unrhyw hanes o ddychwelyd Aelodau Seneddol na Chynulliad di Gymraeg ers i drwch y boblogaeth gael yr hawl i fwrw pleidlais yn negawdau cyntaf y ganrif ddiwethaf.

Yr unig eithriad posibl y gallaf feddwl amdano ydi 1945. Roedd Nefyn, Cricieth a Phwllheli yn rhan o etholaeth drefol Bwrdeisdrefi Caernarfon ar y pryd, ac fe etholwyd Tori o'r enw D.A Price-White. Roedd Lloyd George wedi cynrychioli'r etholaeth am ddegawdau cyn hynny wrth gwrs. 'Dwi ddim yn rhy siwr os oedd o'n siarad Cymraeg.

Oes yna rhywun yn gwybod?

Llanast i Lafur yn Arfon

Yn ol yr hyn mae blogmenai yn ei ddeall mae ymgeisydd Llafur yn etholiadau'r Cynulliad yn Arfon - Alwyn Humphreys - wedi tynnu ei enw'n ol, ac nid yw bellach yn bwriadu sefyll trostynt.

Mi fydd yr etholiad yn cael ei chynnal ar Fai 5 - 'dydi hyn ddim yn caniatau llawer o amser i'r blaid ddod o hyd i ymgeisydd addas. Tybed os bydd rhaid i gyn gadeirydd y Blaid Lafur Gymreig Tecwyn Thomas sefyll? Mae Tecwyn yn byw yn lleol ac mae'n hynod weithgar tros achos Llafur yn Arfon.

Llais Gwynedd, etholiadau'r Cynulliad a'r refferendwm

Mae'r blog yma wedi darogan yn y gorffennol mai Seimon Glyn fydd ymgeisydd Llais Gwynedd ym Meirion Dwyfor yn etholiadau'r Cynulliad eleni, ond 'does yna ddim datganiad o unrhyw fath wedi ei ryddhau hyd yn hyn - er ei bod yn hwyr glas, mi fydd yr etholiad ar Fai 5.

Beth bynnag, y sibrydion diweddaraf ydi bod datganiad ar fin cael ei wneud mai'r Cynghorydd Louise Hughes fydd eu hymgeisydd yn yr etholaeth. Bydd rhai ohonoch yn cofio i Louise sefyll yn annibynnol yn etholiadau San Steffan - a cholli ei hernes.

Ar nodyn ychydig yn wahanol mae'n ddiddorol nodi nad ydi Llais Gwynedd wedi mynegi eu safbwynt ynglyn a'r refferendwm sydd i'w gynnal ar Fawrth y trydydd eto. Tra nad ydwyf yn ymwybodol i'r un o aelodau Llais ddatgan eu bod yn erbyn rhoi pwerau deddfu i'r Cynulliad, mae un wedi datgan ei gefnogaeth yn y modd mwyaf llugoer posibl, tra bod un arall wedi defnyddio peth o naratif True Wales wrth ofyn cwestiwn mewn rhaglen deledu holi ac ateb yn ddiweddar.

'Dwi'n gwybod bod rhai o gynghorwyr Llais Gwynedd yn darllen y blog yma'n rheolaidd - felly dyma gais gan flogmenai i Lais Gwynedd - gwnewch ddatganiad swyddogol yn gofyn i'ch cefnogwyr bleidleisio Ia ar Fawrth 3 plis.

'Dydi hynny ddim yn ormod i'w ofyn siawns?

Gaddafi wedi ffoi i Venesuela?

Dyna mae Al Jazeera yn ei ddweud beth bynnag. Maen nhw hefyd yn dweud bod yna ddigwyddiad treisgar wedi digwydd rhwng aelodau o deulu Gadaffi. Dim byd ar eu gwefan eto - felly does gen i ddim linc.

Diweddariad 23:45 - Al Jazeera wedi peidio a darlledu'r adroddiad yn sgil datganiad mab Gaddafi.

Etholiad Cyffredinol Gweriniaeth Iwerddon

Gan bod fy nghyfeillion draw yn PlaidWrecsam wedi cael cip ar etholiad cyffredinol Gweriniaeth Iwerddon, sydd i’w chynnal ddydd Gwener, mae’n debyg y dyliwn innau wneud yr un peth.

Mae yna un peth sydd mor sicr ag y gallai unrhywbeth mewn gwleidyddiaeth fod – bydd Fine Gael yn arwain y llywodraeth nesaf. Felly bydd plaid adain Dde yn cymryd lle plaid adain Dde arall – un sydd wedi arwain y wlad i ddistryw economaidd. Mae’n fwy o newid nag y byddai dyn yn meddwl ar un olwg – mae’n rhaid mynd yn ol i flynyddoedd cynnar y wladwriaeth i ddod o hyd i etholiad lle na chafodd Fianna Fail fwy o bleidleisiau na neb arall.

‘Dydw i ddim yn cytuno efo PlaidWrecsam nad ydi hi’n hawdd i Fine Gael ffurfio llywodraeth heb gymorth Llafur. Os ydi’r polau diweddaraf yn gywir, ac maent yn wir yn polio 38% / 39% mae’n bosibl y gallai’r blaid ffurfio llywodraeth heb help Llafur. Roedd Fianna Fail ar lefel tebyg yn 2002 – a ‘doedd arnynt ddim angen llawer o gymorth gan fan bleidiau i ffurfio llywodraeth. ‘Dydw i ddim yn meddwl y byddant mewn sefyllfa i ffurfio llywodraeth ar eu pennau eu hunain – ond gallant yn hawdd (a chymryd bod y polau diweddaraf yn gywir) ffurfio llywodraeth heb gymorth Llafur. 84 sedd sydd eu hangen i gael mwyafrif yn Dáil Éireann.

Yr ail beth sy’n sicr ydi bod FF yn wynebu chwalfa – cawsant 41.5% o’r bleidlais yn 2007, mae’r polau cyfredol yn awgrymu y byddant yn cael 12% i 18%. Mae hyn yn gwymp eithriadol mewn cefnogaeth unrhyw blaid, ac mae’n sicr y bydd FF yn colli’r rhan fwyaf o’r 77 sedd a enillwyd ganddynt yn 2007. Byddant wedi gwneud yn dda iawn os bydd ganddynt 30 sedd erbyn dydd Sadwrn.

Mae Llafur wedi gwneud smonach llwyr o’r ymgyrch – yn unol a’u traddodiad diweddar. Ychydig fisoedd yn ol roedd rhai polau yn awgrymu y gallant ddod o’r etholiad efo mwy o seddi na neb arall. Mae eu ffigyrau wedi cwympo’n gyson ers hynny – ac yn arbennig felly tros yr ymgyrch etholiadol. Bellach byddant yn lwcus o fod yn rhan o lywodraeth o gwbl. Mae’r ffaith eu bod wedi ymosod yn gyson ar Fine Gael wedi sicrhau y byddant llai o bleidleisiau yn cael eu trosglwyddo o’r cyfeiriad hwnnw nag arfer – mae pleidleisiau trosglwyddadwy yn hynod bwysig mewn etholiadau Gwyddelig. Maent ganddynt ormod o ymgeiswyr i’w lefelau presenol yn y polau – ac mae rhoi gormod o ymgeiswyr yn gallu bod yn bod yn gamgymeriadddrud iawn. Mae gan FF y broblem yma hefyd.

Mae mwy o ymgeiswyr annibynnol o lawer nag arfer, ac mae’n sicr y bydd nifer dda ohonynt yn cael eu hethol. Yn fras ceir dau fath o ymgeisydd annibynnol yn y Weriniaeth – rhai adain Chwith, a rhai gene pool. Cyn aelodau o FF (gan amlaf) sydd wedi ffraeo efo’u plaid ydi’r ail gategori, ac maent yn tueddu i fod yn gefnogol i bwy bynnag sydd mewn llywodraeth – ar yr amod bod y llywodraeth yn codi pontydd, ffyrdd, casinos, ffatrioedd ac ati yn eu hetholaethau. ‘Dydi’r polau ddim yn gwahaniaethu rhwng y ddau gategori – ond mae peth lle i gredu y bydd mwy o annibynwyr adain Chwith na sy’n arferol.

Mae’n weddol sicr y bydd pleidlais Sinn Fein yn cynyddu. Fodd bynnag ‘dydi hi ddim yn hawdd darogan faint o seddi y byddant yn ei gael. Yn draddodiadol maent yn ei chael yn hynod anodd i gael trosglwyddiadau, gan bleidiau eraill. Os bydd y sefyllfa yna’n parhau gallant gael llai na 10 o seddi. Ond mae peth lle i gredu y gallant ddenu mwy o drosglwyddiadau y tro hwn – cawsant lawer iawn o drosglwyddiadau o bob cyfeiriad mewn is etholiad diweddar yn Donegal. Yn ychwanegol mae’r nifer uchel o ymgeiswyr annibynnol yn debygol o fod o gymorth iddynt o ran trosglwyddiau, yn ogystal a’r ffaith y byddant yn cael mwy o bleidleisiau na FF mewn rhai etholaethau. Mae cefnogwyr ymgeiswyr annibynnol a FF yn fwy tueddol o drosglwyddo iddynt na neb arall. Gallai trosglwyddo trwm i’w cyfeiriad ennill yn agos i 20 sedd iddynt – ond byddant yn fodlon efo pump neu chwech yn llai na hynny.

Mae’r Blaid Werdd yn debygol o golli eu chwe sedd – maent yn anffodus yn y ffaith iddynt glymu eu hunain i FF yn ystod cyfnod pan mae’r rheiny yn wenwynig. Maent yn draddodiadol yn dda am ddenu trosglwyddiadau, ond mae’n anodd iawn ennill sedd ar ol cael llai na hanner cwota ar y bleidlais gyntaf – a ‘dydw i ddim yn gweld ym mhle y gallant gael hanner cwota.

Felly mi fydd yna newid mawr yn nhirwedd gwleidyddol y Weriniaeth erbyn yr amser yma wythnos nesaf – ond mae peth ansicrwydd ynglyn ag union natur y newid hwnnw.

Penwythnos prysur i Roger Lewis

Bydd cadeirydd yr ymgyrch Ia, Roger Lewis yn ymweld a'r Gogledd a'r Gorllewin tros y penwythnos gan ymgyrchu yn Saltney ar y ffin, Wrecsam, Rhuthun, Llandudno, Llangefni, Caernarfon, Porthmadog, Machynlleth ac Aberystwyth.

Roedd y ffair stryd yng Nghaernarfon yn un digon llwyddiannus beth bynnag, gyda tua ugain o bobl yn cymryd rhan - oedd yn nifer dda ag ystyried bod yr actifyddion Llafur lleol yn mynychu eu jambori yn Llandudno.

Roger Lewis yn siarad efo'r Cynghorydd Charles Jones, Llanrug. Gallwn gymryd nad oedd yna fawr o waith perswadio iddo yn yr achos yma.

Addasu etholaethau San Steffan

Mae cryn dipyn o swnian wedi codi yng Nghymru yn sgil pasio'r mesur i ganiatau refferendwm ar gyfundrefn bleidleisio newydd a lleihau'r nifer o aelodau seneddol Prydeinig o tua 650 i tua 600. Y rheswm bod y mater yn arbennig o gynhenus yng Nghymru ydi y bydd cwymp sylweddol - mwy o gwymp nag yn unman arall - yn y nifer o aelodau seneddol a geir yng Nghymru - o 40 i 30, neu lai hyd yn oed. Y rheswm am hyn yn ei dro ydi bod Cymru wedi ei gor gynrychioli yn San Steffan yn sylweddol o gymharu a gweddill y DU ar hyn o bryd.

Mae'n wir wrth gwrs y bydd yr etholaethau newydd yn rhai hynod o anhylaw a rhyfedd o gymharu a'r rhai presennol. Er enghraifft mae'n debygol y bydd Ynys Mon yn ymuno efo naill ai Bangor a Chaernarfon, neu Bangor, Dyffryn Ogwen a dwyrain Gwyrfai wledig. Gellid yn hawdd gael etholaeth yn ymestyn o Fethesda i Aberdaron i Lanbrynmair, yn ogystal ag etholaeth arall gwirioneddol anferth yn y Canolbarth. Yn y De gallai rhai o gymoedd y De gael eu hollti'n ddau a'u cyfuno efo cymoedd eraill, a gellid cyfuno rhannau o Abertawe a Chasnewydd efo ardaloedd cymharol wledig cyfagos.

Mae'n hawdd deall pam bod y gostyngiad arfaethiedig yn nifer aelodau seneddol yn broblem i Lafur - nhw fydd yn colli'r mwyaf o seddi (er mi fydd y Toriaid yn dioddef hefyd). Ond 'dydi o ddim mor eglur i mi pam bod y Blaid yn poeni am y peth. Cyn belled a bod yr etholaethau Cynulliad yn aros fel ag y maent, bydd y newidiad yn etholaethau San Steffan yn un cadarnhaol o safbwynt amcanion hir dymor y Mudiad Cenedlaethol. Os bydd pobl yn ei chael yn haws i uniaethu efo'u etholaethau Cynulliad nag efo'r rhai San Steffan, yna byddant yn uniaethu'n haws efo'r Cynulliad nag efo San Steffan. Mae newid ffocws gwleidyddiaeth o Lundain i Gaerdydd yn greiddiol i'r broses o adeiladu Cynulliad gwirioneddol bwerus. Bydd y newid hwn yn gam bras i'r cyfeiriad cywir.

Len a True Wales yn cystadlu i weld pwy ydi'r gorau am gamarwain

Diolch i Syniadau am dynnu sylw at gelwydd cyfatebol gan ddwy adain yr ymgyrch Na.

Mae'n ddiddorol nodi bod Len wedi cael ei hun mewn dipyn o stad oherwydd bod corff arolygu Cymru, ESTYN o'r farn bod 40% o blant Cymru gydag oedran darllen o leiaf flwyddyn yn is na'u hoedran cronolegol. Yn wir mae'n ystyried hyn yn 'drychinebus'.

Mae Len mewn perygl o gael trawiad ar y galon yn gwylltio gacwn fel hyn, a hynny'n gwbl ddi angen. Yr oll ydi 'oedran darllen' mewn gwirionedd ydi mesur cyfartalog o allu plant o oedran arbennig i ddeall testun ysgrifenedig. Mae'n anhepgor bod rhai plant am syrthio y naill ochr a'r llall i'r cymedr - mi fyddai'n amhosibl i bethau fod fel arall.

'Dydi'r ffaith bod ESTYN ei hun yn ymddwyn yn afresymegol trwy dynnu sylw at amrywiaeth naturiol mewn amrediad o ddata ddim yn adlewyrchu'n dda arnyn nhw wrth gwrs - yn arbennig felly ag ystyried yr effaith mae eu gobyldigwc ystadegol yn ei gael ar bobl fel Len sydd heb lawer iawn rhwng ei glustiau ag eithrio agenda gwrth Gymreig, ragfarnllyd.

Petai Len yn chwilio ymhellach gallai ddod o hyd i amrediad llawer ehangach mewn oedrannau darllen. Mae ffigyrau corff arolygu Lloegr, OFSTED, yn awgrymu bod traean plant 14 oed yn y wlad honno gydag oed darllen o leiaf dair blynedd yn is na'u hoed cronolegol.

Y llanw yn troi i'r SNP?

Mae yna nifer o bobl wedi gofyn i mi tros y misoedd diwethaf os ydi hi'n debygol y bydd yr SNP yn cadw grym yn yr Alban fis Mai. Fy ateb yn ddi eithriad oedd nad oes ganddyn nhw unrhyw obaith o gwbl. 'Doedd y canfyddiad yma ddim yn sylw aebennig o dreiddgar na gwreiddiol - mae pob pol piniwn yn y wlad ers Chwefror y llynedd wedi dangos bod Llafur ar y blaen.

Mae'n braf felly nodi bod y pol diweddaraf yn awgrymu y gallai'r SNP ddod o flaen Llafur unwaith eto eleni. 'Dwi'n gwybod nad yw un pol creu gwanwyn ynddo'i hun - ond mae pethau'r argoeli'n well nag oeddynt fis neu ddau yn ol.

True Wales yn pardduo Shane Williams, Alun Wyn Jones, Mike Phillips a Robin McBride

Yn ol Golwg360 'dydi True Wales ddim yn rhy hapus oherwydd i'r chwaraewyr rygbi Shane Williams, Alun Wyn Jones, Mike Phillips a Robin McBride ddatgan eu bod yn credu y dylai pobl bleidleisio tros ganiatau i'r Cynulliad ddeddfu ar faterion mae'n gyfrifol amdanynt.

Yn ol eu harfer, ymateb trwy bardduo mae True Wales - yn yr achos yma trwy awgrymu bod gan y pedwar gymhelliad ariannol tros fynegi eu barn. Eto, fel arfer, mae'n anodd deall yn iawn beth ydi eu dadl, ond mae'n debyg eu bod yn awgrymu bod cysylltiad rhwng barn y pedwar a grant o £1.7 mae'r WRU wedi ei dderbyn gan y Cynulliad tuag at brynu sgriniau i'w gosod yn Stadiwm y Mileniwm ar gyfer y Gemau Olympaidd.

Fel llawer o'r hyn sy'n cael ei gyflwyno ger ein bron gan True Wales mae'r ddadl yn chwerthinllyd os ydym yn meddwl amdani am fwy nag ychydig eiliadau. Ydyn nhw o ddifri yn awgrymu bod y pedwar yn fodlon ymddwyn mewn modd llwgr er mwyn cael offer telegyfathrebu yn rhad i'r stadiwm genedlaethol? Ydyn nhw'n honni o ddifri na ddylai neb sy'n gysylltiedig ag un o'r 293 clwb rygbi, neu un o'r pedwar tim rhanbarthol mae'r WRU yn gyfrifol amdanyn nhw fynegi barn am y mater gwleidyddol cyfredol pwysicaf, oherwydd i'r corff hwnnw dderbyn grant gan y Cynulliad i brynu dau sgrin?

Rydym eisoes wedi nodi bod True Wales yn cael anhawster delio efo'r cysyniad y gallai papur newydd fynegi barn sy'n groes i'w un nhw eu hunain. Ymgais i sgubo'r ddadl o dan y carped oedd eu penderfyniad bisar i beidio a chofrestru fel ymgyrch. Dylid edrych ar y nadu diweddaraf yn y cyd destun yma - 'dydi True Wales ddim yn hoffi gweld democratiaith ar waith - dydyn nhw ddim yn hoffi gweld unigolion a sefydliadau yn mynegi barn sy'n groes i'w barn nhw, dydyn nhw ddim yn hapus gweld dadl ddemocrataidd yn cael ei chynnal ar y cyfryngau. Yn wir maent yn fodlon bwlio a phardduo er mwyn ceisio rhoi taw ar bobl sydd eisiau cymryd rhan yn y broses ddemocrataidd.

Petai Blogmenai mor hysteraidd a True Wales, mae'n debyg y byddwn yn ei ddisgrifio fel mudiad ag iddo dueddiadau neo ffasgaidd.

Yr ymgyrch Na yn hollti

Ymddengys bod Len Gibbs wedi gadael True Wales a sefydlu ei ymgyrch ei hun - neu o leiaf ei wefan ei hun. O safbwynt cynllunio a diwyg mae'r wefan yn salach nag un True Wales, sy'n gryn gamp.

Felly mae gan yr ymgyrch Na bellach ddwy adain - un sy'n honni nad yw'n gwrthwynebu datganoli o dan arweiniad Rachel Banner, ac un arall sy'n cyfaddef ei bod yn wrthwynebus i ddatganoli o dan arweiniad medrus, rhesymol a chymedrol Len.

Arferai man fudiadau'r Chwith fod yn dipyn o joc oherwydd eu bod byth a hefyd yn hollti. Mae'r gwrth ddatganolwyr yn dioddef o'r un tueddiad mae gen i ofn. Wna i ddim postio sgets enwog - The People's Front, Monte Python sydd yn dychanu'r tueddiad ('dydi fideos YouTube ddim yn ffitio fy mlog yn dda, ac mae'n gwneud iddo edrych yn fler a di glem fel gwefan Len). Beth bynnag am hynny - gellir ei gweld yma.

Mae'r ffaith bod gelynion gwleidyddol wedi dod at ei gilydd ar yr ochr Ia, tra bod cyfeillion gwleidyddol ar yr ochr Na yn cael eu gwthio oddi wrth ei gilydd yn adrodd cyfrolau am natur yr ymgyrch.

Fideo diweddaraf Ia Tros Gymru

Ramesh Patel yn erlid y Diwc eto fyth

Rydym eisoes wedi edrych ar Ramesh Patel, un o dri chynghorydd Llafur Treganna yng Nghaerdydd yng nghyd destun ei gasineb obsesiynol tuag at addysg cyfrwng Cymraeg.

Mae gan Ramesh hefyd hanes o erlid tafarnau Treganna - y Maltings, y Lansdowne, y Canton a'r Insole er enghraifft (gwrthwynebu ceisiadau am ymestyniad oriau agor, gwrthwynebu hawl cynllunio i ddatblyg'r tafarnau ac ati). 'Dydi'r dyn ddim yn hoffi tafarnau o gwbl.

Beth bynnag, mae ganddo hen hanes o erlid un tafarn yn arbennig - y Duke of Clarence ar Clive Road. Mae wrthi unwaith eto - buniau sbwriel y Diwc sydd yn ei boeni ar hyn o bryd. Rwan mae'r Diwc yn dafarn digon diddorol, mae'n dafarn poblogaidd ymysg pobl dosbarth gweithiol cynhenid Treganna (yn arbennig cefnogwyr y Blue Birds), ac mae hefyd yn cael ei ddefnyddio'n helaeth gan Gymry Cymraeg yr ardal. Mi fydd yna adloniant Cymraeg yna'n fynych, a bydd y Blaid yn gwneud defnydd o'r lle o bryd i'w gilydd. Mae bron fel petai'r sefydliad gyda rhyw gysylltiad neu'i gilydd efo pob dim sy'n atgas i Ramesh.

Gan fy mod yn digwydd bod yn Nhreganna ar hyn o bryd, 'dwi'n meddwl y byddai'n syniad mynd am dro i'r Diwc am beint.