Cofeb Bomber Command

A hithau'n drigain mlynedd ers y Blits ymddengys bod cynlluniau ar y gweill i gofio am y 55,000 o aelodau Bomber Command a laddwyd yn ystod yr Ail Ryfel Byd.

Rwan mae dyn yn sylweddoli bod y cyfnod o dan sylw yn un anodd iawn, bod y lluoedd Prydeinig yn wynebu gelyn anymunol iawn, mai'r Almaenwyr a ddechreuodd yr arfer o fomio er mwyn lladd sifiliaid a bod y sawl oedd yn fodlon mentro i mewn i fomar yn ystod yr Ail Ryfel Byd yn ddewr iawn trwy ddiffiniad. Ond - wedyn - mewn difri ydi codi cofeb o'r fath yn briodol? Mae yna eisoes gerflun o Bomber Harris ar y Strand yn Llundain - y sawl oedd yn arwain yr RAF ar y pryd. Achosodd hynny gryn anghydfod pan gafodd ei ddadorchuddio ym 1992.

Ystyriwch y canlynol:

Mae'r amcangyfrifon o faint o sifiliaid Almaeneg a laddwyd oherwydd bomio strategol yn amrywio o 300,000 i 600,000. Nid marw oherwydd eu bod 'yn y ffordd' wnaeth y rhan fwyaf o'r rhain - roeddynt yn cael eu targedu yn fwriadol. Does yna ddim llawer o amheuaeth am hynny - mae hyd yn oed cyfarwyddiadau y Swyddfa Rhyfel ar y pryd yn cadarnhau hynny. Gweler geiriad cyfarwyddyd 5 (S.46368/D.C.A.S)- the primary objective of your operations should be focused on the morale of the enemy civil population and in particular the industrial worker - you accordingly authorized to employ your forces without restriction. Pe byddai strategaeth o'r fath yn cael ei defnyddio heddiw, 'does yna fawr o amheuaeth y byddai'r sawl oedd yn gyfrifol amdani yn cael ei hun mewn llys barn am droseddau rhyfel.

Fel y dywedais, amserau anodd a rhyfel anodd. Ond mae'r syniad o gofeb yn gadael blas drwg yn fy ngheg i mae gen i ofn. 'Dwi'n hoff o gofebau cyhoeddus - ond mae hwn yn un na ddylid ei godi.