Yn ol ffigyrau sydd wedi eu rhyddhau gan y Cynulliad yn ddiweddar ceir gwahaniaeth arwyddocaol rhwng gwariant ar addysg gan gwahanol gynghorau Cymru.
Yr awdurdod sy’n gwario’r lleiaf ar addysg uwchradd ydi Powys, sy’n gwario £3,692 y plentyn. Ar y pegwn arall mae Ceredigion yn gwario £4,864 y plentyn. Mae’r amrediad felly yn £1,172 y plentyn. Mae’r gwahaniaeth yma’n syfrdanol. O gymharu dwy ysgol o 1,000 o blant ceir gwahaniaeth yn eu cyllidebau o £1,172,000. Mae hyn yn creu gwahaniaeth cwbl anerbyniol yng ngallu’r ddwy ysgol (ddamcaniaethol) i gyflogi staff dysgu a chymorthyddion yn ogystal phrynu adnoddau, gwasanaethau ac ati.
‘Dydi’r sefyllfa yn y sector gynradd ddim cyn waethed – ond mae’r bwlch eto’n fawr. Caerffili ydi’r awdurdod sy’n gwario leiaf - £2,901 y pen, tra bod Ceredigion (eto) sy’n gwario fwyaf - £3,784. Mae’r amrediad yn £883 y tro hwn – neu £264,300 o wahaniaeth mewn ysgolion o 300. Eto mae’r gwahaniaeth yma’n sylweddol iawn.
Yr eglurhad a geir ydi mai mater i awdurdodau lleol ydi gosod eu blaenoriaethau eu hunain. ‘Dydi hyn ddim yn dderbyniol – sut y gallai fod yn dderbyniol i ysgol mewn un awdurdon fod a miliwn o bunnoedd yn fwy nag un arall? Mae blaenoriaethau’r ysgolion ar y gwaelod yn amlwg yn amhriodol.
‘Rwan yr ateb syml i hyn oll fyddai datganoli cyllid yn uniongyrchol o’r Cynulliad i ysgolion – trefn fwy tebyg i un Lloegr (mae mwy o arian y pen yn cael ei wario ar addysg yn Lloegr gyda llaw). Ond byddai trefn o’r fath yn creu problemau sylfaenol mewn ardaloedd gwledig. Ar hyn o bryd mae fformiwlau cyllido awdurdodau gwledig yn cynnig elfen o warchodaeth i’r ysgolion lleiaf (hy maent yn derbyn mwy o bres y pen nag ysgolion mwy). Y rheswm am hyn ydi bod yr ysgolion hyn yn bwysig yn y siroedd gwledig.
Yng nghyd destun Cymru gyfan byddant yn anhebygol o dderbyn triniaeth mor ffafriol, gan bod ysgolion bach yn llai pwysig o edrych ar bethau o gyd destun Cymru gyfan – mae’r byd yn edrych yn wahanol os ydym yn edrych arno o Gaerdydd yn hytrach nag Aberystwyth. Mae’n dra thebygol y byddai newid o’r math yma yn arwain at gau llawer iawn o’r ysgolion lleiaf.
Yr awdurdod sy’n gwario’r lleiaf ar addysg uwchradd ydi Powys, sy’n gwario £3,692 y plentyn. Ar y pegwn arall mae Ceredigion yn gwario £4,864 y plentyn. Mae’r amrediad felly yn £1,172 y plentyn. Mae’r gwahaniaeth yma’n syfrdanol. O gymharu dwy ysgol o 1,000 o blant ceir gwahaniaeth yn eu cyllidebau o £1,172,000. Mae hyn yn creu gwahaniaeth cwbl anerbyniol yng ngallu’r ddwy ysgol (ddamcaniaethol) i gyflogi staff dysgu a chymorthyddion yn ogystal phrynu adnoddau, gwasanaethau ac ati.
‘Dydi’r sefyllfa yn y sector gynradd ddim cyn waethed – ond mae’r bwlch eto’n fawr. Caerffili ydi’r awdurdod sy’n gwario leiaf - £2,901 y pen, tra bod Ceredigion (eto) sy’n gwario fwyaf - £3,784. Mae’r amrediad yn £883 y tro hwn – neu £264,300 o wahaniaeth mewn ysgolion o 300. Eto mae’r gwahaniaeth yma’n sylweddol iawn.
Yr eglurhad a geir ydi mai mater i awdurdodau lleol ydi gosod eu blaenoriaethau eu hunain. ‘Dydi hyn ddim yn dderbyniol – sut y gallai fod yn dderbyniol i ysgol mewn un awdurdon fod a miliwn o bunnoedd yn fwy nag un arall? Mae blaenoriaethau’r ysgolion ar y gwaelod yn amlwg yn amhriodol.
‘Rwan yr ateb syml i hyn oll fyddai datganoli cyllid yn uniongyrchol o’r Cynulliad i ysgolion – trefn fwy tebyg i un Lloegr (mae mwy o arian y pen yn cael ei wario ar addysg yn Lloegr gyda llaw). Ond byddai trefn o’r fath yn creu problemau sylfaenol mewn ardaloedd gwledig. Ar hyn o bryd mae fformiwlau cyllido awdurdodau gwledig yn cynnig elfen o warchodaeth i’r ysgolion lleiaf (hy maent yn derbyn mwy o bres y pen nag ysgolion mwy). Y rheswm am hyn ydi bod yr ysgolion hyn yn bwysig yn y siroedd gwledig.
Yng nghyd destun Cymru gyfan byddant yn anhebygol o dderbyn triniaeth mor ffafriol, gan bod ysgolion bach yn llai pwysig o edrych ar bethau o gyd destun Cymru gyfan – mae’r byd yn edrych yn wahanol os ydym yn edrych arno o Gaerdydd yn hytrach nag Aberystwyth. Mae’n dra thebygol y byddai newid o’r math yma yn arwain at gau llawer iawn o’r ysgolion lleiaf.
Esiampl o ddileu un anghyfiawnder dim ond i greu anghyfiawnder arall gwaeth.
3 comments:
Da iawn Cai.
Os ti isio gwneud rhywbeth am yr anghyfiawnder, yna ymuna gyda Llais Gwynedd, yr unig Blaid sydd yn gwneud safiad dros ysgolion yng Ngwynedd.
Fi fyddai'r cyntaf i ddweud bod angen mwy o bres ar ysgolion yng Ngwynedd - ond mae'r gwariant y pen yma'n cymharu'n dda efo'r cymedr cymreig - yn arbennig felly yn y sector uwchradd.
I am rеgular vіsitoг, hοw are уou everybody?
Thіs pаragraph posted at thiѕ site is truly pleasant.
my webpage :: 1 month loan
Post a Comment