Yr un mwyaf adnabyddus ydi basilica enfawr Sant Pedr yn y Fatican - eglwys nad oes mo'i thebyg ar y Ddaear - heb ei thebyg o ran maint nag ysblander. Yma hefyd mae calon yr Eglwys Babyddol - epicentre y byd Pabyddol.
Yr ochr arall i'r afon mae yna eglwys arall - Eglwys Pedr a Paul. Mae hon yn llai o lawer, ac mae wedi ei lleoli ar ochr arall yr afon - ar Fryn y Capitol - lleoliad y Senedd a ffynhonell grym yr Ymerodraeth Rufeinig. Nid oes dim yn arbennig am yr eglwys ei hun, ond mae seler fach, dywyll, ddi nod oddi tanddi sydd a philer concrid - lle - yn ol yr arwydd roedd Pedr a Paul wedi sefyll i siarad.
Bryd hynny, yn nyddiau'r Eglwys Fore, roedd y Cristnogion cynnar yn gweithredu y tu allan i'r gyfraith, 'roeddynt ar herw. Roeddynt hefyd yn lleiafrif bach. Roedd seler gudd yn lle addas i'r Cristnogion cynnar - ffydd ar herw.
Roedd pob math o grefyddau paganaidd (oedd yn aml gyda llawer yn gyffredin gyda Christnogaeth) ar hyd y Dwyrain Canol. 'Roedd fersiynau eraill o Gristnogaeth hefyd - yn nodedig Cristnogaeth Gnostaidd (sectau oedd yn aml yn ystyried bywyd Crist yn alegori yn hytrach nag yn realiti hanesyddol). Mae'n debyg bod y rhain yn fwy niferus o lawer na'r Cristnogion (sydd bellach yn) uniongred ar y pryd.
Eto, fersiwn Pedr a Phawl o'r grefydd a ddaeth i ddominyddu gwleidyddiaeth a meddylfryd y Gorllewin am ddwy fil o flynyddoedd. Dyma'r fersiwn a ddaeth yn allweddol i wleidyddiaeth Gorllewinol. Dyma'r fersiwn a lwyddodd i hel yr adnoddau anhygoel oedd ei angen i godi Eglwys Sant Pedr. Dyma'r fersiwn a oroesodd - a fersiwn a chwalodd y lleill. Dyna'r fersiwn oedd mewn lle i ddylanwadu ar Gwstenin - y fersiwn a ddaeth yn grefydd swyddogol yr ymerodraeth.
Pam?
Mae'r ateb i'w gael yn lleoliad y seler bach dywyll yna. Roedd hi o'r cychwyn yn eglwys 'wleidyddol' - yn un oedd eisiau bod yn agos at rym gwleidyddol - oedd eisiau ennill grym gwleidyddol - hyd yn oed pan oedd hynny'n edrych yn amhosibl. Hyd yn oed pan oedd hynny'n berygl iawn - wedi'r cwbl cafodd Pedr ei ferthyru ar safle'r basilica presennol.
Mae gwers yma i genedlaetholdeb Cymreig - heb rym gwleidyddol - hyd yn oed os ydi hynny'n golygu cyfaddawd weithiau - y perygl ydi y byddwn yn gwywo oherwydd diffyg dylanwad - fel y sectau Gnostaidd gynt.
No comments:
Post a Comment