Oes gan y Lib Dems ddiwylliant homoffobig?

Mae Adam Price wedi cael y myll efo'r Lib Dems, fel y gellir gweld yma ac yma.

Mae'n weddol gyffredin i wleidyddion ddechrau ffraeo yn ystod y misoedd sy'n arwain at etholiad - hyd yn oed efo cyd wleidyddion maent wedi cyd dynnu'n iawn efo nhw am flynyddoedd. Mae gweld hyn i gyd yn mynd rhagddo yn hwyl o'r radd eithaf wrth gwrs - hir oes i'r traddodiad. Yr hyn aeth a fy niddordeb i fodd bynnag oedd honiad Adam bod gweithwyr y Lib Dems yng Ngheredigion wedi bod yn cario clecs (cwbl ddi sail fel mae'n digwydd) bod Simon Thomas yn hoyw ac yn llysiewr.

'Dydw i erioed wedi clywed y stori o'r blaen, ond 'dydi hi ddim yn peri llawer o syndod i mi a dweud y gwir - 'dwi'n ddigon hen i gofio is etholiad enwog Bermondsey yn 1983. Hon mae'n debyg oedd yr is etholiad futraf yn hanes modern y DU. Roedd ymgeisydd Llafur, Peter Tatchell yn hoyw, a'i wrthwynebydd Rhyddfrydol Simon Hughes a elwodd o hynny. Cafodd pamffled (di enw) ei ddosbarthu ar ddiwedd yr ymgyrch gyda'r pennawd - Which Queen Will You Vote For? gyda llun o Thatchell (merchetaidd iawn yr olwg) ochr yn ochr a'r frenhines - roedd Tatchell yn wereniaethwr. 'Roedd graffiti gwrth hoyw ar hyd a lled yr etholaeth ac roedd canfaswyr gwrywaidd y Lib Dems yn gwisgo bathodynnau I have been kissed by Peter Tatchell, neu I haven't been kissed by Peter Tatchell.. Cafodd Tatchell ei fygwth yn fynych a chafodd hefyd fwled trwy'r post.

Enillwyd yr is etholiad gan Simon Hughes ar ran y Rhyddfrydwyr (fel roeddem yn eu galw bryd hynny) gyda gogwydd anferthol o 44%. Yn eironig mae Simon Hughes ei hun yn gyfyng rywiol, wedi cael perthnasau rhywiol gyda phobl o'r ddau ryw ac yn ddefnyddiwr gwasanaeth sgwrsio hoyw o'r enw Man Talk. Ond ta waeth, ni ddaeth hynny i'r amlwg ar y pryd, tra bod rhywioldeb Peter Tatchell wedi ei droi yn brif fater trafodaeth yr ymgyrch.



Simon Hughes

Felly ydi'r Lib Dems yn blaid wrth hoyw? Ddim yn fy marn i - plaid wag a di sylwedd ydyw sydd yn aneglur o ran ideoleg sylfaenol a sydd, y rhan fwyaf o'r amser, yn weddol ddi gyfeiriad. Pan nad oes gan blaid gwmpawd sy'n rhoi cyfeiriad iddi nag ideoleg i roi balast iddi nid yw'n gallu gwleidydda ar sail polisi nag ar sail syniadau. Mae ei hymgyrchu yn troi at pob math o fan faterion dibwys - rhai sydd weithiau yn ymwneud a phersenoliaeth a thueddiadau eu gwrhwynewyr. Dyna pam bod rhywioldeb ymgeiswyr weithiau'n cael ei droi'n fater etholiadol, a dyna pam mae'r Lib Dems yn blaid bach mor anymunol. Nid homoffobia ydi'r broblem - y gwacter ystyr yng nghalon y blaid sy'n creu'r gwenwyn.

Alun Davies i sefyll tros Lafur ym Mlaenau Gwent?

Ymddengys bod y Llafurwr o arddeliad, Alun Davies yn bwriadu rhoi'r gorau i'w sedd ranbarthol yn y Cynulliad er mwyn sefyll tros Lafur ym Mlaenau Gwent. Mae hyn yn benderfyniad rhyfedd.

Mae'n debygol iawn y bydd Llafur wedi cael cweir na welwyd ei thebyg ers dyddiau Michael Foot druan yn 1983. Pan mae sefyllfa felly'n digwydd mae pethau'n tueddu i fynd o ddrwg i waeth am ychydig flynyddoedd gyda moral yn syrthio trwy'r llawr a phobl yn gweld bai ar ei gilydd.

O dan yr amgylchiadau yma mae'n debyg y byddai Llafur yn methu yn eu hymgais i ennill Blaenau Gwent yn ei ol - ac mae'n debyg y byddant hefyd yn methu ennill unrhyw seddi yn y Gorllewin a'r Canolbarth. Byddai hynny'n sicrhau sedd ranbarthol i Alun - hyd yn oed petai'r bleidlais ranbarthol Lafur yn cwympo'n sylweddol. Felly mae'n bwriadu ffeirio sedd saff am un sydd ymhell, bell o fod yn saff. Mi fedrwn ni beidio a chymryd gormod o sylw o'r stwff bod ei galon yn Nhredegar - mae wedi hen adael y lle.

O edrych ar bethau'n rhesymegol mae'n anodd iawn deall beth sy'n mynd ymlaen. Gellir fodd bynnag gael cliw am beth sy'n mynd ymlaen o'r sylwadau hyn - Yng Nghynhadledd y Toriaid yng Nghaerdydd cefais ginio efo Alun, fe ddywedodd mai ei fwriad oedd tynnu llygaid ST (sy'n ei gasau fe ymddengys) oddi ar y LD's. Tybiaf iddo lwyddo.. Gwleidydd Toriaidd eithaf adnabyddus sy'n gwneud y sylwadau - a 'dwi'n ei adnabod yn ddigon da i wybod na fyddai wedi gwneud y sylw oni bai ei fod yn wir.

Felly ymddengys i Alun sefyll yng Ngheredigion tros Lafur yn 2007 nid cymaint er mwyn ennill sedd ei hun, ond er mwyn atal Simon Thomas rhag ennill y sedd. Hynny yw mae ei benderfyniadau gwleidyddol yn cael eu gyrru mwy gan ei deimladau personol tuag at gwahanol unigolion nag unrhyw beth arall. O ddarllen ei sylwadau personol ac anghymhedrol am Trish Law, mae'n hawdd credu nad yw'n or hoff ohoni. Mae ei gyfraniadau emosiynol yn y wasg a'r ffaith ei fod yn cynhyrfu mor hawdd hefyd yn adrodd cyfrolau. Dyna yn ol pob tebyg mae'n sefyll ym Mlaenau Gwent, nid am unrhyw reswm rhesymegol, ond oherwydd ei fod yn casau Trish Law.

Efallai nad gwleidyddiaeth ydi'r priod broffesiwn i unigolion sydd yn seicolegol ddiffygiol.

Cyfarfod Carchar i Gaernarfon yn Theatr Seilo

Rhywsut, rhywfodd fe gefais fy hun yn cadeirio cyfarfod cyheddus oedd wedi ei drefnu gan gangen Plaid Cymru Caernarfon i drafod y carchar arfaethiedig yng Nghaernarfon neithiwr.

'Daeth tua 150 o bobl i holi, mynegi eu safbwyntiau ac wrando ar Alun Ffred, Hywel Williams a Dyfed Edwards. Roedd y rhan fwyaf o bobl yn erbyn y datblygiad - byddwn yn mai tua 60:40 oedd pethau. 'Dydi hyn ddim yn golygu bod y rhan fwyaf o bobl y dref yn erbyn wrth gwrs - 'dwi'n siwr bod mwyafrif da o blaid y datblygiad - mae cyfarfodydd cyhoeddus yn tueddu i ddenu pobl sydd yn erbyn pethau.

Ta waeth, cyflwynwyd amrediad anhygoel o eang o ddadleuon yn erbyn - 'dwi'n nodi'r rhai y gallaf eu cofio isod. Mae rhai ohonynt yn gall, ac mae rhai ohonynt _ _ _ wel ddim yn gall.

(1) Bydd yn gwthio prisiau tai i fyny.
(2) Bydd yn gwthio prisiau tai i lawr.
(3) Bydd yr adeilad yn hyll ac mae'r ardal yn ddel.
(4) Bydd teuluoedd y carcharorion yn dod i fyw i'r ardal ac ni fydd gair o Gymraeg i'w glywed yng Nghaernarfon.
(5) Bydd pobl leol yn symud o Gaernafon.
(6) Bydd Mwslemiaid yn cael eu denu i'r ardal.
(7) Bydd nodwyddau ar hyd y 'maes gwag' i gyd.
(8) Bydd yn creu problemau traffic.
(9) Bydd yr holl asbestos sydd ar y safle yn cael ei chwythu i Fangor (meddai cyfaill o Fangor).
(10) Y dylid gwneud rhywbeth sy'n creu swyddi sy'n cynnig cyflogau uchel iawn ar y safle.
(11) Bydd yn niweidiol i'r amgylchedd.
(12) Bydd yn effeithio ar gyfraddau yswiriant.

Hyd y gwelaf, dim ond dwy ddadl sydd o blaid.

(1) Bydd yn cynnig darpariaeth Gymreig ar gyfer carcharorion Cymraeg eu hiaith sy'n gorfod mynd i Lerpwl ar hyn o bryd.
(2) Bydd yn creu canoedd ar ganoedd o swyddi ac yn rhoi chwystrelliad economaidd gwerth miliynau yn flynyddol i ardal sydd wedi wynebu problemau economaidd a than fuddsoddi dybryd am genedlaethau.

Barnwch chi.

Etholiadau Ewrop - rhan 2 - Lloegr

Wele'r ail yn y gyfres ar etholiadau Ewrop. Dau air bach o rybydd:

(1) Dipyn bach o hwyl ydi'r cwbl lot - peidiwch a chymryd pethau gormod o ddifri.
(2) Mae'n anodd iawn, iawn darogan y sedd olaf gyda'r drefn gyfranol sy'n cael ei defnyddio yn etholiadau Ewrop - felly hit & miss ydi'r sedd olaf yn y rhan fwyaf o'r etholaethau 'dwi'n edrych arnynt.

Ar un olwg yr oll sydd gennym i fynd arno ydi pol piniwn YouGov oedd yn gofyn yn benodol i bobl sut y byddant yn pleidleisio mewn etholiad Ewrop. Mae'r pol wedi ei gymryd tros y DU i gyd (ag eithrio Gogledd Iwerddon), felly yng nghyd destun Lloegr gellid disgwyl i'r ganran Llafur fod ychydig yn is a'r un Toriaidd i fod mymryn yn uwch.

Pol YouGov - canlyniad 2004 mewn cromfachau.
Toriaid 35% (27%)
Llafur 29% (23%)
UKIP 7% (16%)
Lib Dems 15% (15%)
Gwyrddion 5% (6%)
BNP 4% (4%)
SNP + PC 4% (2.4%)
Eraill 2% (6%)

A bod yn onest, dydw i ddim yn credu bod Llafur yn fwy poblogaidd heddiw nag oedd flwyddyn cyn eu buddugoliaeth yn 2005, a 'dwi ddim yn bwriadu ystyried y ffigyrau hyn wrth geisio darogan sut y bydd pethau yn mynd eleni - yn hytrach 'dwi'n bwriadu edrych ar sut mae'r polau piniwn confensiynol yn cymharu gyda 2004 a gweithio pethau allan o'r fan honno.

East Midlands 5 (6 y tro o'r blaen) Y sefyllfa ar hyn o bryd ydi Llafur 1, Toriaid 2, Lib Dems 1, UKIP 2. 'Dwi'n rhagweld mai'r sefyllfa y tro hwn fydd Llafur 1, Toriaid 2, Lib Dems 1, UKIP 1.

Eastern England 7 Y tro o'r blaen fel yma roedd pethau'n edrych - Llafur 1, Toriaid 3, Lib Dems 1, UKIP 2. Y tro hwn byddwn yn disgwyl Llafur 1, Toriaid 3, Lib Dems 2, UKIP 1.

London 8 (9) Ar hyn o bryd - Llafur 3, Toriaid 3, Lib Dems 1, UKIP 1 Plaid Werdd 1. Ar ol mis Mehefin - Llafur 2, Toriaid 3, Lib Dems 1, UKIP 1 Y Blaid Werdd 1.

North East 3 'Dwi'n disgwyl i hon aros fel y mae heddiw gyda Llafur, y Toriaid a'r Lib Dems efo sedd yr un. Mae'n bosibl y bydd y Toriaid yn cael mwy o bleidleisiau na Llafur.

North West 8 (9) Y sefyllfa ar hyn o bryd ydi Llafur 3, Toriaid 3, Lib Dems 2 ac UKIP 1. 'Dwi'n rhagweld mai'r sefyllfa eleni fydd Toriaid 3, Llafur 2 a Lib Dems 2. Mi fyddwn i'n disgwyl i Nick Griffin gael y sedd sy'n weddill i'r BNP. Mi fydd hi'n dyn iawn am ail sedd i'r Lib Dems - ac os byddant yn methu ei dal, yna bydd
UKIP yn dal eu sedd.

West Midlands 6 (7) Ar hyn o bryd - Llafur 2, Toriaid 3, Lib Dems 1, UKIP 1. Ar bapur mae'n ymddangos yn weddol syml - bydd Llafur yn colli sedd a bydd pob dim arall yn aros yr un peth - ond daeth y BNP o fewn 23,000 i ennill sedd o'r blaen, ac er bod mwy ganddynt i'w wneud y tro hwn oherwydd bod sedd yn llai, fedra i ddim osgoi y teimlad anymunol eu bod am wneud yn dda yma gyda phleidlais cyn Lafurwyr - felly 'dwi am ddarogan y byddant yn cymryd sedd - un y UKIP mae'n debyg - er y gallai fod yn drydydd sedd y Toriaid neu'r un y Lib Dems - felly - Llafur 1, Toriaid 3, BNP 1, Lib Dems 1.

Yorkshire & Humber 6 Y sefyllfa ar hyn o bryd ydi Llafur 2, Toriaid 2, Lib Dems 1, UKIP 1. 'Dwi'n rhagweld mai'r tro hwn y sefyllfa fydd Llafur 1, Toriaid 3, Lib Dems 1, BNP 1. Bydd yn dyn iawn am drydydd sedd i'r Toriaid - os na fyddant yn ei chael bydd pethau'n agos rhwng UKIP a Llafur am y chweched sedd.

South East England 10 Ar hyn o bryd y sefyllfa ydi Llafur 1, Toriaid 4, Lib Dems 2, UKIP 2, Y Blaid Werdd 1. 'Dwi'n meddwl y bydd newid sylweddol yn y canranau, ond bod fydd y dosbarthiad seddi yn aros yr un peth. 'Dwi'n disgwyl i Llafur ddod yn bumed y tro cyntaf mewn etholiad fawr hyd y gwn i.

South West England 6 (7) Ar hyn o bryd - Llafur 1, Toriaid 3, Lib Dems 1, UKIP 2. Ar ol Mehefin - Y Blaid Werdd 1, Toriaid 3, Lib Dems 1, UKIP 1. Eto gall Llafur gael llai na'r Blaid Werdd.

Felly y canlyniadau tros Loegr fydd (yn fy marn bach i) -
Toriaid - 24
Llafur - 10
UKIP - 7
Lib Dems - 12
BNP - 3
Y Blaid Werdd - 3

Llafur i gael tair yn etholiadau Ewrop?

'Roedd hi'n ddiddorol gweld Tecwyn Thomas ar ddarllediad S4C o'r gynhadledd Lafur yn darogan y byddai Llafur yn ennill o leiaf ddwy sedd yng Nghymru, a'i fod yn gobeithio ychwanegu trydydd.



'Rwan mae'n anodd darogan yn union pa ganran y byddai Llafur ei hangen i ennill tair sedd, gan bod pob dim yn ddibynol ar sut mae pob plaid yn ei wneud - ond mae'n rhesymol nodi y byddai'n rhaid iddynt gael tua 60% o'r bleidlais. 32.5% a gafodd Llafur yn yr etholiadau Ewrop diwethaf yn 2004. Felly mae'n debyg gen i bod Tecwyn o dan yr argraff y gallai Llafur fod ddwywaith mor boblogaidd heddiw mag oedd bum mlynedd yn ol.

Byddai dyn yn meddwl bod perfformiad Tecwyn ei hun yn yr etholiadau lleol yn ward Seiont yn nhref Caernarfon gwta flwyddyn yn ol wedi rhoi rhyw fath o syniad iddo pa ffordd mae'r gwynt etholiadol yn chwythu.

Etholiadau Ewrop rhan 1 - Iwerddon

'Dwi wedi addo yn y gorffennol agos i geisio darogan canlyniadau etholiadau Ewrop yn Iwerddon a gwledydd Prydain - a 'dwi'n mynd i wneud hynny hyd yn oed os nad oes gennych y mymryn lleiaf o ddiddordeb y bygars - felly dyma ddechrau efo Iwerddon.

Yn gwahanol i Brydain dau amrywiaeth ychydig yn gwahanol o gyfundrefn bleidlesio STV a geir yng Ngogledd Iwerddon a'r Werinieth. Y DUP a Sinn Fein ydi pleidiau mawr y Gogledd ac maent yn debygol o berfformio'n gryf eto'r tro hwn. Bydd plaid gryfaf y Weriniaeth - Fianna Fail yn wynebu etholiadau anodd gan bod eu cefnogaeth wedi cwympo'n sylweddol tros y misoedd diwethaf yn sgil y dirwasgiad. Bydd hyn yn cael ei adlewyrchu yn etholiadau Ewrop.

Dublin - Roedd pedair sedd yma y tro o'r blaen (FG, FF, Llafur, SF) ond mae'r nifer wedi syrthio i dri - yr unig newid yn y Weriniaeth. Mae'n sicr y bydd un ymgeisydd Fine Gael (Mitchell) ac un Llafur (De Rossa) yn cael eu hethol. Hyd yn ddiweddar byddai dyn hefyd yn meddwl bod sedd Fianna Fail (Ryan) yn gwbl ddiogel ac y byddai Sinn Fein yn colli eu sedd - nhw gafodd y bedwerydd sedd o'r blaen ac roedd eu perfformiad yn y brif ddinas yn wael, tra bod un FF yn dda iawn. Serch hynny mae dau beth wedi digwydd ers hynny - refferendwm Lisbon a chwymp trychinebus FF yn y polau. Aelod Ewrop Dulyn, Mary Lou McDonald arweiniodd y Shinners yn y refferendwm - ac roedd yn hynod effeithiol. Mae polau preifat y pleidiau mawr yn awgrymu y bydd yn cael tua 20% o'r pleidleisiau cyntaf. Os bydd yn cael hyn - a'i bod o flaen ymgeisydd cyntaf FF (Ryan) yna bydd yn ennill sedd. 25% sydd ei angen i gael sedd a bydd nifer fawr o bleidleiswyr adain chwith wedi rhoi eu pleidleisiau cyntaf i ymgeiswyr fel Joe Higgins, ond bydd eu hail bleidleisiau yn mynd i MLM. Felly mi fyddwn yn rhoi'r trydydd i SF tros FF - ond heb llawer iawn o hyder. Felly Llafur, FG, SF.

East - Yr unig beth sy'n gwbl sicr yma ydi y bydd FG (McGuinness) yn cael un sedd. Cawsant ddau y tro o'r blaen, oherwydd iddynt ddewis dau ymgeisydd benywaidd cryf iawn -
Mairead McGuinness ac Avril Doyle. 'Dydi Avril Doyle ddim yn sefyll y tro hwn, ac er bod gwynt yn eu hwyliau, bydd yn anodd iddynt ddal dwy sedd. Felly 'dwi'n gweld Llafur (Childers) yn ennill sedd a FF yn dal eu un nhw - er y bydd ymgeisydd cryf gan y blaid newydd adain Dde gwrth Ewropeaidd Libertas yn gryn her i'r sedd honno.

North West - Sedd hynod o anwadal lle mae gwleidyddiaeth daearyddol cyn bwysiced a gwleidyddiaeth pleidiol. Does yna ddim byd yn sicr yma ag eithrio na fydd Llafur yn ennill sedd. 'Dydi'r byd gwledig, ceidwadol yma gydag ardaloedd ffyrnig o genedlaetholgar ddim yn dir naturiol i blaid ryddfrydig fel Llafur. Er nad ydi FG yn arbennig o gryf yn y rhan yma o'r Byd fel rheol, 'dwi'n meddwl y byddant yn dal eu sedd. Mae'r gweddill yn hynod o agored, ond mae pethau wedi eu cymhlethu gan benderfyniad anisgwyl iawn yr aelod FF presenol,
Sean O Neachtain i beidio a sefyll ychydig wythnosau wedi iddo gael ei ail enwebu.

'Iechyd' ydi'r rheswm swyddogol, ond y son ydi bod polau preifat FF yn dangos nad oedd ganddo unrhyw obaith o gwbl o ennill. Mae hyn yn arwyddocaol gan ei fod yn byw yn Galway, sir mwyaf poblog yr ardal o ddigon. Yr unig ymgeisydd arall o Galway ydi arweinydd Libertas Declan Ganley - ac os na fydd FF yn dod o hyd i ymgeisydd cryf (O'Cuiv efallai) o Galway, yna bydd ganddo gyfle da iawn o gael ei ethol.

Bydd y sedd sy'n weddill yn mynd i FF, yr aelod presenol annibynnol Marian Harkin neu Padraig Mac Lochlainn (SF). Bydd yr olaf o'r rhain yn cael mor o bleidleisiau yn Donegal ac ar hyd y ffin, ac mae'n debygol o fod o flaen Harkin a'r ddau ymgeisydd FF ar ol i'r pleidleisiau cyntaf gael eu cyfri. Serch hynny bydd Harkin yn dennu mwy o ail a thrydydd pleidleisiau, a byddwn yn disgwyl iddi gael y trydydd sedd oni bai bod Mac Lochlainn o fewn tafliad carreg i'r cwota o 25% wedi'r cyfri cyntaf. Felly FG, Libertas ac Annibynnol (oni bai bod FF yn cael ymgeisydd cryf o Galway).


South - Yr unig beth sy'n gwbl sicr yma ydi y bydd Brian Crowley (FF) yn cael ei ethol. Mae Crowley, sydd ag anabledd corfforol sylweddol, ymhlith gwleidyddion mwyaf poblogaidd yr ynys. Ni fydd amhoblogrwydd presenol FF yn gwneud llawer o wahaniaeth yma - byddai'n cael ei ethol i bwy bynnag y byddai'n sefyll. Byddwn yn rhoi cryn fet y bydd yn arlywydd y wlad rhyw ddiwrnod. Er bod ymgeiswyr FG yn rhai gwan (Kelly a Burke), mae'n dra thebygol y bydd y naill neu'r llall yn cael ei ethol o dan yr amgylchiadau sydd ohoni. Bydd y sedd olaf rhwng yr aelod annibynnol presenol Kathy Sinott a'r ymgeisydd Llafur (Kelly). Byddwn yn disgwyl i Sinott ddal ei sedd. Felly FF, FG, Annibynnol.

Gogledd Iwerddon -Tair sedd sydd yma, ac mae'n sicr y bydd y ddwy cyntaf yn mynd i Sinn Fein a'r DUP. Byddwn yn disgwyl i SF ddod ar ben y pol gan bod plaid newydd Unoliethol - (TUV) sy'n gwrthwynebu cytundeb Dydd Gwener y Groglith yn sefyll. Ni fyddant yn ennill sedd - ond mae'n ddigon posibl y byddant yn cael hyd at 20,000 o bleidleisiau. Mae'r trydydd sedd wedi mynd i'r UUP yn ddi eithriad yn y gorffennol - ac mae'n debyg, ond ddim yn sicr y bydd hynny'n digwydd y tro hwn.

Mae'r bleidlais genedlaetholgar wedi bod yn tyfu'n gyflym yn ddiweddar, ac mae'r hollt tair ffordd yn y bleidlais Unoliaethol yn broblem. Er bod STV yn caniatau i bobl bleidleisio i gymaint o ymgeiswyr ag y mynant, mae'n llai effeithiol na hollt dwy ffordd. Felly mae'n bosibl i'r SDLP gael y sedd er bod y bleidlais unoliaethol yn uwch na'r un genedlaetholgar. Mae'n debyg y bydd gweriniaethwr eithafol yn sefyll hefyd, ond ni fydd yn cael digon o bleidleisiau i wneud gwahaniaeth. Felly 'dwi'n darogan SF, DUP, UUP - ond mae yna bosibilrwydd gwirioneddol y bydd dau genedlaetholwr yn cael ei ethol am y tro cyntaf erioed.

Felly'r cyfanswm tros y wlad fydd:

FF - 2 (4 ar hyn o bryd)
FG - 4 (5)
Llafur - 2 (1)
SF - 2 (2)
DUP - 1 (1)
UUP - 1 (1)
Annibynnol - 2 (2)
Libertas - 1 (0)

Mi fyddwn yn edrych ar Loegr y tro nesaf.

Y Toriaid i gael gwared o Barnett?

'Dwi ond yn gofyn oherwydd sylwadau a wnaed gan lefarydd y Toriaid ar Ogledd Iwerddon, Owen Paterson:

...we have never said that a Conservative Government would make severe cuts to Northern Ireland’s block grant. We have said the Barnett Formula can’t last forever. Any replacement would be a needs-based formula and as Northern Ireland has substantial needs it would therefore get substantial resources. These comments prove that debate about the Barnett Formula is happening in a fact-free vacuum and we have repeatedly called on the Government to show some leadership on this issue and look at an updated needs-based assessment of how spending should be allocated across the UK.

Byddai addasu, neu gael gwared ar Barnett yn cael effaith pell gyrhaeddol ar y ffordd mae Cymru yn ogystal a Gogledd Iwerddon yn cael ei chyllido. Mae'n amlwg bod yna drafodaeth yn mynd rhagddi yn y Blaid Geidwadol.

Brysia i wella Rhys

'Dwi'n deall bod yr ymgeisydd Llafur gwrth Gymreig tros Ddwyrain Caerfyrddin a Dinefwr, Rhys Williams wedi rhoi'r gorau i'w ymgeisyddiaeth oherwydd stress.



Rydym eisoes wedi trafod anturiaethau Rhys sawl gwaith ar y blog hwn. Yma er enghraifft.

'Dwi'n siwr y bydd darllenwyr blogmenai yn ymuno efo mi i ddymuno gwellad buan iddo. 'Dwi'n siwr y bydd darllenwyr y blog hefyd yn gobeithio y bydd bellach yn cael yr hamdden i ddechrau mynd i'r afael efo'r problemau hynny sy'n ei yrru i'r tir afresymegol a hysteraidd o gasau grwpiau mawr o bobl yn eu cyfanrwydd, fel Mr Eugine Terra Blanche.

Gwers o Iwerddon ynglyn a'r rhagolygon i Lafur yn 2010

Ymddiheuriadau am fy absenoldeb cymharol faith - wedi bod yng Ngorllewin Iwerddon am wythnos.

Yr hyn sydd yn taro ymwelydd diweddar a'r Weriniaeth ydi pam mor ofnadwy o ddrud ydi pob dim yno ers i Gordon Brown anfon y bunt i lawr yr un lon a dolar Zimbabwe.

'Rwan, mae pawb yn gwybod am wn i mai camp fawr Llafur Newydd oedd cael elfennau sylweddol o'r dosbarthiadau canol i bleidleisio trostynt yn 1997, a chadw llawer o'r bleidlais honno yn 2001 a 2005. Mae pawb hefyd yn gwybod bod pobl yn fodlon pleidleisio i'r llywodraeth pan maent yn teimlo'n hapus ac yn gyfoethog. Tybed beth wnaiff y Llafurwyr 'newydd' dosbarth canol yma pan maent yn mynd i Ffrainc a Sbaen yn ystod yr haf yma, a darganfod eu bod yn dlotach o lawer na'r Sbaenwyr a'r Ffrancwyr ac na allant fforddio ychydig o Dapas a gwydriaid o win?

Tra rydym ar y thema o'r bleidlais Lafur, mae'r papurau newydd yn wirioneddol erchyll iddynt fory gyda storiau am Smeargate yn ymestyn yr holl ffordd i arweinyddiaeth y blaid tra bod y polau yn rhoi eu pleidlais debygol cyn ised ag y bu ers y rhan gorau o ganrif.

Pam blogio yn y Gymraeg?

Gan fy mod mewn hwyliau i gymryd rhan yn yr arfer bach llosgachol braidd o flogio am flogio sydd mor boblogaidd ar hyn o bryd, mi ddyweda i air neu ddau am y flogio yn Gymraeg. Dau sydd wedi son am hyn yn ddiweddar ydi fy nghyfaill HRF a Dyfrig Jones.

Dim ond yn y Gymraeg y byddaf yn blogio – a ‘dwi ddim yn rhagweld y byddaf byth yn blogio yn y Saesneg. Mae hyn yn golygu fy mod yn cael llai o ddarllenwyr o lawer na phe byddwn yn blogio yn y Saesneg – ‘dwi’n cau tua 80% o ddarllenwyr posibl yng Nghymru allan – heb son am ddarllenwyr y tu hwnt i’r wlad. Tua 100 o ddarllenwyr unigol fydd yn ymweld a blogmenai yn ddyddiol ar gyfartaledd, ac mae llai na dwywaith hynny o dudalennau yn cael eu llwytho yn ddyddiol. Ar ddiwrnod ‘da’ iawn bydd tua 200 o ymwelwyr unigol yn ymweld – ar ddiwrnodiau felly byddaf naill ai wedi postio sawl gwaith – neu bydd rhyw ffrae anymunol yn mynd rhagddi – bron yn ddi eithriad ynglyn a rhyw fater lleol iawn a phlwyfol iawn yng Ngwynedd. ‘Dwi’n hoff o feddwl y byddai’r ffigyrau hyn cryn tipyn yn uwch pe byddwn yn blogio trwy gyfrwng y Saesneg.

Mae HRF yn cadw dau flog – un Saesneg ac un Cymraeg. Mae’n dweud ei fod yn gwneud mwy o ddefnydd o’r un Saesneg yn rhannol oherwydd mai’r Saesneg yw ei famiaith. ‘Dydi hynny ddim yn wir amdanaf i – y Gymraeg ydi fy mamiaith – ‘dwi’n llawer mwy cyfforddus yn siarad Cymraeg, ond o ran ‘sgwennu a darllen, does gen i ddim mewath o ots pa iaith ‘dwi’n ei defnyddio – cefais fy addysg uwchradd yn bennaf yn y Saesneg, gradd Saesneg sydd gen i ond ‘dwi’n gwneud fy ngwaith dyddiol trwy gyfrwng y Gymraeg. Yn yr ystyr yna mae’n debyg fy mod ymhlith yr ychydig bobl cyfangwbl ddwyieithog.

Mater ideolegol sy’n peri i Dyfrig flogio yn y Gymraeg – mae’n ystyried dwyieithrwydd yn broblematig i’r Gymru Gymraeg. Mae gen i gydymdeimlad efo dadansoddiad Dyfrig, ond dydw i ddim yn llwyr gytuno chwaith – mae’r llinellau sydd ym myd Dyfrig yn rhy glir i mi. Nid wyf yn ystyried bod y gwahaniaeth rhwng sefyllfa’r Cymry Cymraeg y tu mewn i’r Fro a’r tu allan mor glir a mae Dyfrig yn awgrymu, a ‘dwi’n credu bod mwy i’r adfywiad yn y Gymraeg yn rhai o’r ardaloedd Seisnig na chanlyniad i ehangu’r ddarpariaeth addysg Gymraeg – ond mater i gyfraniad arall rhyw dro arall ydi hynny.

I'r Hogyn o Rachub mater o greu cornel bach lle mae'r Gymraeg yn oruchaf ydyw. Mae'n debyg mai dyma'r safbwynt sydd agosaf at fy un i.

I mi, mater ymarferol ydi blogio yn y Gymraeg – mater ymarferol o ran ceisio amddiffyn yr iaith honno. ‘Dwi’n sylweddoli ei bod yn chwerthinllyd o ryfygys a fi fawraidd i awgrymu bod blog di nod fel hwn am gael unrhyw ddylanwad ar ddyfodol y Gymraeg – ond son am egwyddorion cyffredinol ydw i. Y gwir syml ydi bod y Gymraeg yn tyfu mewn rhai rhannau o Gymru oherwydd cymysgedd o ewyllys da tuag ati a rhesymau ymarferol (neu hunanol os mynwch) – canfyddiad bod addysg Gymraeg yn un o safon uchel yn ogystal a bod siarad Cymraeg yn rhoi mynediad i adrannau (dosbarth canol) o’r farchnad gyflogaeth.. Heb yr ystyriaethau hunanol ni fyddai’r holl ewyllys day n y byd yn gwneud llawer iawn o wahaniaeth.

I roi pethau mewn ffordd mymryn yn wahanol mae pobl yn fodlon dysgu’r Gymraeg pan bod rheswm clir ac ymarferol / hunanol tros wneud hynny.

A dyna pam mae dwyieithrwydd yn broblem i minnau hefyd – os ydi pob dim yn cael ei gyfieithu mae’n rhoi un rheswm pwysig yn llai tros ddysgu’r Gymraeg. Os oes yna agweddau ar ein bywyd cenedlaethol nad oes mynediad iddynt heb allu daeall y Gymraeg mae’n rhoi rheswm ymarferol i bobl ddysgu’r iaith. Dyna’r cyd destun ‘dwi’n blogio trwy gyfrwng y Gymraeg, a thrwy gyfrwng y Gymraeg yn unig ynddo.

Pam mor effeithiol ydi gwleidydda ar y We?

Bu cryn son tros y dyddiau diwethaf am oruwchafiaeth Plaid Cymru ar y We o’n cymharu a’r pleidiau unoliaethol – mae hyd yn oed Gwilym Euros yn cydnabod hynny, felly mae’n rhaid ei fod yn wir. Y cwestiwn mwy diddorol efallai ydi pam mor bwysig ydi goruwchafiaeth digidol?

Mae’r blog yma wedi dadlau yn y gorffennol bod gwleidyddiaeth etholiadol yn sylfaenol syml, a bod deall pam mor syml ydyw mewn gwirionedd yn gam mawr tuag at lwyddiant etholiadol. Yn y bon pedwar cydadran sydd i lwyddiant etholiadol:

(1) Creu naratif gwleidyddol sy’n apelio at garfanau arwyddocaol o etholwyr.
(2) Adnabod y carfanau hynny a’u lleoli.
(3) Cysylltu efo nhw, ac aros mewn cysylltiad efo nhw.
(4) Sicrhau bod y carfanau dan sylw yn pleidleisio ar ddiwrnod yr etholiad.

Wrth ystyried pam mor ddefnyddiol ydi unrhyw beth o safbwynt etholiadol rhaid gwneud hynny yng nghyd destun yr uchod. Er enghraifft mae llwyth o bres yn amlwg yn ddefnyddiol o safbwynt pob un o’r pedwar cydadran uchod – gall gael ei ddefnyddio i dalu am ymchwilio i’r math o naratif sydd am apelio at niferoedd arwyddocaol o bobl a’u lleoli nhw, gall gael ei ddefnyddio i farchnata’r naratif, a gall gael ei ddefnyddio i dalu am hysbysebion i annog pobl i fynd allan i bleidleisio.

Beth am y We felly? Mae’n amlwg yn ffordd hynod effeithiol o gyfathrebu naratif a gall gael ei ddefnyddio mewn modd sy’n cyfathrebu gyda charfanau penodol o bobl – Cymry Cymraeg, myfyrwyr ac ati. Gall hefyd gael ei defnyddio i gysylltu’n uniongyrchol efo pobl er mwyn eu hannog i bleidleisio, i ofyn am gymorth etholiadol, cymorth ariannol ac ati – a gallai gael ei defnyddio i helpu llunio naratif trwy ddarganfod pa faterion sy’n mynd a bryd pobl.

Mewn geiriau eraill, o’i defnyddio’n feddylgar mae potensial mawr i’r We i bleidiau gwleidyddol – ond mae perygl gor ddweud pethau. Mae’n amlwg bod cefnogaeth grwp cyfryngol prif lif megis Trinity Mirror i’r Blaid Lafur (a chefnogaeth oddefol y BBC yng Nghymru i’r blaid honno) yn gor bwyso goruwchafiaeth y Blaid ar y We o bell ffordd.

Mae sawl rheswm am hyn. Y pwysicaf ydi bod mwy o bobl o lawer yn defnyddio’r cyfryngau traddodiadol na sy’n defnyddio gwefannau gwleidyddol. Mae hyn oherwydd bod pobl yn defnyddio’r cyfryngau traddodiadol yn bennaf i gael gwybodaeth am bethau mwy ‘diddorol’ na gwleidyddiaeth – cynhebrwng Jade Goody, canlyniadau gemau pel droed, newyddion lleol, sgandalau rhywiol ac ati. Mae’r cyfryngau yn cario storiau gwleidyddol yn ogystal a rhai sydd ag apel ehangach iddynt, ac o ganlyniad mae pobl yn cael mynediad i wleidyddiaeth y cyfrwng yn ddiarwybod iddyn nhw eu hunain.

Ar y llaw arall mae gwefannau gwleidyddol yn tueddu i ganolbwyntio’n llwyr ar wleidyddiaeth, ac o ganlyniad mae’r sawl sydd yn eu defnyddio yn tueddu i fod a diddordeb mewn gwleidyddiaeth – ac mae barn wleidyddol pobl felly yn tueddu i fod yn anhyblyg ac yn ddi gyfnewid – ac wrth gwrs ‘does yna ddim llawer ohonyn nhw.

Dydi hyn ddim yn golygu am funud nad ydwyf yn gweld gwerth i wleidydda ar y We – i’r gwrthwyneb – fyddwn i ddim yn gwastraffu amser yn blogio’n wleidyddol petawn yn credu hynny. Yr hyn ‘dwi’n ei ddadlau ydi mai cyfyng ydi effaith gwleidydda ar y We pan mai’r bwriad ydi cyffwrdd yn unig efo’r cigfyd ag argyhoeddi’r sawl sy’n defnyddio’r gwefannau gwleidyddol yn unig.

Mae’n gweithio’n well o lawer pan mae’n llifo i mewn i’r cigfyd. Y ffordd y gellir gwneud hyn ydi trwy arfogi’r sawl sydd yn ei ddarllen gyda dadleuon a ffeithiau y gallant hwy yn eu tro eu defnyddio yn y cigfyd wrth gyfathrebu gyda’r bobl o’u cwmpas. Dyna sy’n gwneud gwleidydda ar y We yn ddiddorol ac yn heriol – does yna ddim pwrpas ailadrodd yr hyn a geir ar y cyfryngau traddodiadol – mae digon o hynny i’w gael yn barod. Mae’n rhaid cynnig perspectif gwreiddiol, ond un sy’n berthnasol i’r byd gwleidyddol go iawn.

Y perygl o wleidydda ar y We ydi syrthio am y syndrom Martin Eaglestone – cyn ymgeisydd Llafur mewn aml i etholiad yn Arfon. Bydd rhai’n cofio bod blog Martin yn lloerig o gynhyrchiol yn y misoedd cyn etholiadau’r Cynulliad yn 2007 – ac roedd llawer o bobl oedd yn dilyn gwleidyddiaeth ar y We, ond nad oedd yn gwybod llawer am wleidyddiaeth Arfon yn meddwl y byddai’n gwneud yn dda.



Ond ni wnaeth yn dda – cafodd gweir. Roedd y rheswm am hynny’n weddol syml – ychydig iawn o wleidydda oedd yn ei wneud ar lawr gwlad a ‘doedd yr hyn roedd yn ei ddweud ar ei flog ddim yn berthnasol i wleidyddiaeth llawr gwlad. Roedd yn llwyr ddibynol ar flogio aneffeithiol a di ddychymyg.

‘Dwi ddim yn meddwl i’w wrthwynebydd (Alun Ffred Jones) erioed dorri gair ar flog, ond roedd yn brysur yn cyfarfod efo pobl go iawn ar stadau tai Caernarfon a Bangor ac roedd ganddo beiriant etholiadol effeithiol yn gefn iddo.

I roi pethau mewn ffordd ychydig yn wahanol – gwleidydda atodol ydi gwleidydda ar y We ar hyn o bryd – gwleidydda traddodiadol ydi’r gwleidydda pwysig – ond o’i ddefnyddio’n ddychmygus gall fod yn atodiad pwysig, a thros amser bydd yn dod yn bwysicach.

Pam mor gynaladwy ydi sefyllfa Leighton Andrews?

'Dwi'n gwybod bod clymbleidio yn gysyniad cymharol newydd yng Nghymru, a 'dwi'n gwybod ei bod yn cymryd amser i ymgynefino efo trefn newydd - ond yn fy marn i mae yna broblem efo Leighton Andrews ar hyn o bryd - ac mae'r broblem honno'n cael ei achosi gan ei berthynas gyda'n cyfaill newydd moronaidd, Aneurin Glyndwr.



Y broblem ydi bod Leighton yn cyflogi awdur AG tra'i fod yn rhan (bach mi wn) o'r llywodraeth - ac mae hwnnw'n cynhyrchu'r wefan yn ystod ei oriau gwaith.

'Rwan, fel propoganda gwleidyddol mae ymdrechion David Taylor yn dreuenus o ddi ddim. Er enghraifft, yn ei gampwaith diweddaraf mae wedi cynhyrfu'n lan oherwydd bod y blogiwr Iain Dale wedi gwneud ambell o sylw sydd yn llai na chanmoliaethus o Blaid Cymru. Nid yw'n croesi ei feddwl bod rhywbeth yn rhyfedd am Lafurwr yn gwneud mor a mynydd o eiriau dyn sy'n lambastio'r Blaid Lafur yn ddyddiol. Dydi o ddim chwaith yn gweld yr eironi hyfryd o Lafurwr yn ystyried troelli gwleidyddol yn weithred o gamarwain
Llwyddodd hefyd i'w argyhoeddi ei hun bod ymosod ar y Toriaid yn nhermau rhyfel dosbarth pump degau'r ganrif ddiwethaf yn syniad da, er gwaetha'r ffaith i'r strategaeth honno brofi'n anobeithiol o aneffeithiol yn Crew & Nantwich.

'Dydi hyn ynddo'i hun ddim yn broblem fawr wrth gwrs - mae beirniadaeth wleidyddol yn rhan o wleidydda, a 'dydi'r ffaith bod rhywfaint o'r beirniadau yn nonsens o ansawdd isel iawn ddim yma nag acw ynddo'i hun.

Yr hyn sy'n fwy o broblem o ran llywodraethu ydi stwff fel hwn. Yr hyn a geir yma ydi gwas cyflog Leighton Andrews yn ceisio sgorio pwyntiau gwleidyddol o'r ffaith bod anghytuno o fewn y Blaid ynglyn a chyfaddawd poenus (yr un ar ffioedd myfyrwyr) mae'r Blaid wedi gorfod ei gwneud fel rhan o'r broses o lywodraethu - cyfaddawd y bu'n rhaid dod iddo ar gais gwenidogion Llafur.

Mewn cyfundrefn o glymbleidio mae cyfaddawdu yn ddigon poenus ar yr amser gorau - ond pan mae yng nghefn meddwl y sawl sy'n gorfod cyfaddawdu bod y gweinidogion o'r ochr arall yn gofyn am y cyfaddawd yn rhannol er mwyn creu anghytgord a rhoi arf i'w gweision cyflog eu hunain gael eu colbio nhw efo fo, mae llywodraethu effeithiol yn mynd yn nesaf peth i amhosibl.

Croeso i Pleidiol

Da gweld bod gwefan newydd sbond newydd ymddangos - Pleidiol

'Dwi'n siwr y bydd yn cyfranu as yr oruwchafiaethsydd gan y Blaid a'i chefnogwyr ar y We ar hyn o bryd.

Hefyd mae Plaidlive.com hefyd yn ddatblygiad arloesol.

Datganoli ac annibyniaeth

Digwydd gweld Cynog Dafis ar y newyddion y diwrnod o'r blaen yn dadlau tros ddadganoli pellach i Gymru ar y sail bod 'pob tystiolaeth' yn awgrymu bod mwy o ddatganoli yn gwneud annibyniaeth yn llai tebygol.



Mi fedraf weld pam ei fod yn cyflwyno'r ddadl yma - mae'n sicr y bydd y gwrth ddatganolwyr yn ceisio troi'r refferendwm yn un sy'n ymwneud ag annibyniaeth a nid datganoli - a bydd yn rhaid sicrhau bod y ddadl yn cael ei hymladd ar sail y cwestiwn fydd ger bron yr etholwyr, ac nid ar sail y cwestiwn yr hoffai Touig, Davies, Kinnock a'u hundeb bach o fradwyr proffesiynol ei drafod.

Serch hynny, dydi dadlau bod 'pob tystiolaeth' yn awgrymu bod datganoli yn cryfhau'r achos unoliaethol ddim yn ffeithiol gywir - ac nid yw'n briodol cyflwyno dadleuon sydd yn _ _ _ wel _ _ _ ddim yn wir. Dylid gadael hynny i Touig et al. Mi'r rydan ni tipyn bach yn well na hynny gobeithio.

'Dwi ddim yn siwr at beth mae Cynog yn ei gyfeirio pan mae'n dweud 'pob tystiolaeth.' Mae'n debyg gen i mai'r hyn sydd ganddo mewn golwg ydi bod y ganran sydd yn dweud wrth gwmniau polio eu bod o blaid annibyniaeth yng Nghymru yn is heddiw nag oedd ddeg mlynedd yn ol. Mae un o'r prif resymau am hyn yn un technegol - mae polwyr heddiw yn cynnig mwy o opsiynau - felly mae'n dilyn bod y nifer sy'n dewis pob opsiwn yn tueddu i fod yn is. Yn yr Alban wrth gwrs, mae'r ganran sy'n honni eu bod o blaid annibyniaeth yn amrywio - ond yn ol un pol piniwn cymharol ddiweddar byddai 50% o Albanwyr o blaid annibyniaeth petai'r Toriaid yn ennill yr etholiad cyffredinol nesaf.

Mae rhai sefyllfaoedd lle mae datganoli wedi bod yn nodwedd lled barhaol o lywodraethu democrataidd - yr UDA er enghraifft. Ond mae yna sefyllfaoedd eraill lle mae wedi arwain at annibyniaeth. Er enghraifft Awstralia. Dyma'r llinell amser a arweiniodd at annibyniaeth yno:

1885 - ffurfio corff gwan iawn 'cenedlaethol' Federal Council of Australasia.
1898 – 1900 - refferednwms ynglyn a mwy o ddatganoli.
1900 - Y Commonwealth of Australia Constitution Act. Erbyn hyn roedd Awstralia yn nes o lawer at annibyniaeth - ond roedd San Steffan yn parhau a'r hawl i ddeddfu tros Awstralia ac i weithredu ar ei rhan mewn materion tramor.
1927 - Royal and Parliamentary Titles Act 1927. 'Roedd y newid yma'n eithaf sylfaenol ar y pryd, er ei fod yn ymddangos yn fater technegol erbyn hyn. Roedd y brenin yn newid o fod yn frenin Awstralia yn benodol yn hytrach na brenin ar y Gymanwlad yn gyffredinol.
1931 - Statute of Westminster. Roedd hyn i bob pwrpas yn gydnabyddiaeth ffurfiol o annibyniaeth Awstralia gan senedd Prydain.
1986 - Australia Act. Er bod Awstralia wedi bod yn annibynnol i bob pwrpas ymarferol am hanner canrif a mwy, dyma'r ddeddf a arweiniodd at ddileu unrhyw hawl ar ran San Steffan i lunio deddfau sydd yn effeithio ar Awstralia.

'Rwan mae'r patrwm yma o ddatganoli yn arwain at annibyniaeth yn un sydd wedi ei ailadrodd lawer gwaith, mewn llawer o wledydd. 'Dydi bodolaeth y patrwm ddim yn profi na fyddai annibyniaeth wedi ei ennill oni bai am ddatganoli wrth gwrs - ond mae'n sicr yn gwrth brofi'r ddamcaniaeth fod pob tystiolaeth yn dangos nad yw datganoli yn arwain at annibyniaeth.


Mi fydd rhai gwledydd yn ennill eu hannibyniaeth mewn ffyrdd eraill wrth gwrs - trwy ryfela gan amlaf. Dyma ddigwyddodd yn Iwerddon ac Unol Daleithiau'r America er enghraifft. Yr hyn sy'n ddiddorol o ran America oedd bod datganoli eisoes wedi ei ganiatau i'r taleithiau. Yr hyn wnaeth y gwahaniaeth oedd sefydlu'r First Continental Congress yn 1774 - pan ddaeth y taleithiau at ei gilydd am y tro cyntaf. Fel yn achos y Federal Council of Australasia symudodd pethau yn gyflym tuag at annibyniaeth wedyn - ond trwy ddulliau trais y tro hwn.


Mae'r Iwerddon yn gwahanol i'r graddau na chaniatawyd unrhyw ddatganoli (hyd ei bod yn rhy hwyr). Serch hynny roedd y weithred o sefydlu (yn groes i ddymuniadau llywodraeth Prydain y tro hwn wrth gwrs) Dáil Éireann yn 1919 yn gydadran allweddol yn y gyfres o ddigwyddiadau a arweiniodd at sefydlu'r Wladwriaeth Rydd ym 1922.

Yn fy marn bach i mae datganoli yn tueddu arwain at annibyniaeth pan fod teimlad o arwahanrwydd ac o genedligrwydd yn datblygu. Gall hyn ddeillio o wahaniaethau diwylliannol, pellter daearyddol o'r 'famwlad', neu gyfuniad o'r ddau.

Pol piniwn Beaufort

Bu cryn stwr am y pol piniwn a ryddhawyd gan y Blaid heddiw (gydag Aneurin druan o dan yr argraff ei fod yn bol 'mewnol').

Beaufort - Ebrill 2009 - Llaf 35% Plaid 27% Toris 16% Lib Dems 12%

Gair bach o rybudd - 'dydi polio yng Nghymru ddim yn wyddoniaeth cysact o bell, bell ffordd. Ym Mhrydain ceir cywirdeb eithaf gan fod polau yn cael eu comisiynu gan y cyfryngau yn ddi ddiwedd, a'u bod o ganlyniad yn cael eu profi yn erbyn etholiadau go iawn. Felly pan mae camgymeriadau yn digwydd, mae'r fethodoleg yn cael ei addasu. 'Does gan y cyfryngau yng Nghymru ddim diddordeb mewn comisiynu polau, felly 'dydi'r fethodoleg byth yn datblygu.

Y tro diwethaf i bol Beaufort gael ei brofi gan etholiad oedd yn 2007 - dyma ddigwyddodd.

Beaufort - Ebrill 2007 - Llaf 36% Plaid 26% Toris 19% Lib Dems 13%
Etholiad - Mai 2007 - Llaf 32.2%, Plaid 22.4%, Toris 22.4%, Lib Dems 14.8%

H.y roedd tan gyfrifo o'r bleidlais Doriaidd a'r un Lib Dem, ond gor gyfrifo o un y Blaid a Llafur. 'Dydw i ddim yn gwybod os ydi'r cwmni wedi addasu'r fethodoleg yn sgil hyn - ond 'dwi'n amau hynny.

Yr hyn sy'n ddiddorol ar hyn o bryd ydi beth mae'n ei ddweud wrthym am etholiadau Ewrop. Ar yr olwg gyntaf mae'n awgrymu bod ail sedd Llafur yn saff - ond tybed?

Os ydi'r patrwm Beauford yn 2007 yn cael ei ailadrodd tua 30% fyddai pleidlais Llafur mewn etholiad Cynulliad - ond nid etholiad Cynulliad ydi'r un Ewrop - bydd llai o bobl o lawer yn pleidleisio - a bydd hynny yn niweidiol i Lafur ond yn dda i Blaid Cymru a'r Toriaid. Awgryma hyn mai yn y 20au% y bydd y bleidlais Lafur.

Ydi hynny'n ddigon i ennill yr ail sedd?

Efallai, ond efallai ddim.

Y blogwyr a Chyngor Gwynedd

Hmm - yn ol blog answyddogol Dyfrig Jones, mae blogiau megis blogmenai, blog Gwilym Euros ei flog ei hun a blog Hen Rech Flin yn cynnig cip llawnach ar wleidyddiaeth Gwynedd na'r cyfryngau prif lif - llawnach ond mwy 'unochrog'.

Mae gen i ofn nad ydw i'n cytuno 100%. Yn amlwg mae blogmenai yn gofnod cwbl wrthrychol, dibynadwy a rhesymegol o wleidyddiaeth Gwynedd - ac yn wir gwleidyddiaeth yn gyffredinol. Ar y llaw arall mae blogiau Gwilym ac Alwyn yn ddwy sosban sy'n llawn o lob sgows rhagfarnllyd, unochrog ac un llygeidiog sy'n cael eu cynhyrchu gan bobl sy'n estroniaid llwyr i resymeg. Mae yna fwy o rwdins yn lob sgows Gwilym, mwy o gennin yn un Alwyn. Mae'r blog answyddogol rhywle rhwng yr eithafion yma - yn nes o dipyn at flogmenai reit siwr.

Ceir esiampl o'r diffyg rhesymeg sylfaenol rwyf yn siarad amdano yma. I dorri stori hir iawn yn fyr iawn, ymateb a geir gan Gwilym i ffrae rhyngddo fo a'r cyn gynghorydd Plaid Cymru, Maldwyn Lewis sy'n cael ei chynnal yn y Caernarfon & Denbigh.

Hanfod y ffrae ydi bod Maldwyn yn honni bod cynghorwyr Llais Gwynedd yn dadlau yn siambr y cyngor mewn modd ymysodol a phersonol tra bod Gwilym yn anghytuno'n gryf. Wna i ddim cymryd ochr na gwneud sylw ynglyn a'r ddadl ei hun, gan nad wyf yn mynychu'r cyngor yn aml iawn - ag eithrio i nodi fy mod wedi clywed yr honiad yn cael ei wneud sawl gwaith o'r blaen.

Beth bynnag, mae pethau wedi mynd yn fler - mor fler nes bod Maldwyn wedi dechrau cyfeirio at Gwilym fel Euros, ac mae Gwilym wedi dechrau hefru am y peth ar ei flog. Ond yr hyn sydd mymryn yn ddi reswm ydi bod blog Gwilym yn dadlau nad ydi Llais Gwynedd yn dadlau yn bersonol ac yn ymysodol trwy gyfeirio at Maldwyn fel little Maldwyn ('dydi Maldwyn yn wir ddim ymhlith y mwyaf o blant Duw), honni ei fod wedi poeri ei ddwmi a'i forthwyl sinc allan o'i bram a chyhoeddi llun ohono ar ffurf babi.

Mae'r holl beth yn gwneud i mi feddwl am stori am rhywun sydd bellach hefyd yn gynghorydd - un a gaiff aros yn ddi enw. Gwyddel ydi'r gwr bonheddig sydd o dan sylw, ac roedd yn fyfyriwr yn Aberystwyth yn ol yn saith degau'r ganrif ddiwethaf - pan oedd y rhyfel yng ngogledd ei wlad yn ei hanterth. Cafodd ei hun mewn ffrae gyda myfyriwr o Sais ar ben y grisiau yn adeilad Undeb y Myfyrwyr. Roedd y ddau yn feddw gaib. Roedd gan y Sais ddamcaniaeth ddiddorol a rhyddfrydig mai'r rheswm am y rhyfel oedd anian y Gwyddelod - roeddynt yn bobl wyllt a di drefn nad oedd a'r gallu i reoli eu teimladau. Roedd ein cyfaill Gwyddelig yn anghytuno.

Aeth hi'n ffrae, ac aeth pethau o ddrwg i waeth. Wedi tipyn o weiddi, collodd y Gwyddel ei dymer a rhoi dwrn i'r Sais yn ei wyneb. Syrthiodd hwnnw i lawr y grisiau, ac mewn chwinciad roedd yn gorwedd ar wastan ei gefn ar waelod y grisiau. Mewn chwinciad arall roedd y Gwyddel ar waelod y grisiau hefyd yn dawnsio ar wyneb ei wrthwynebedd. Wedi ychydig o neidio i fyny ac i lawr gafaelodd yn sgrepan y Sais, ac yng nghanol y gwaed a'r dannedd mynnodd ei fod yn tynnu ei sylwadau sarhaus am anian y Gwyddel yn eu hol.