Pam na ddylid cymryd unrhyw sylw o farn David Davies a'i debyg ar hil

Digwydd dod ar draws y stori yma sydd wedi dyddio rhyw ychydig. Mae'n ddiddorol bod arch Brydeiniwr fel David Davies yn defnyddio'r naratif o oddefgarwch sy'n dominyddu'r tirwedd deallusol ac ideolegol ym Mhrydain i ymosod ar gorff sy'n ceisio hyrwyddo cydraddoldeb hiliol. Ni ddylid cymryd barn rhywun sydd a gormod o barch at y traddodiad gwleidyddol Prydeinig mae David yn ei hoffi o ddifri ynglyn a materion fel hyn.



Mae edrych yn ol i hanes yn gallu bod yn brofiad rhyfedd - ac yn un sy'n ysgwyd pobl weithiau. Flynyddoedd maith yn ol roeddwn yn gweithio ar rhyw gynllun creu gwaith neu'i gilydd yn Archifdy'r Sir yng Nghaernarfon. Fel llawer o swyddi o'r fath, nid oedd disgwyl i ddyn weithio'n rhy galed - ac roeddwn yn aml yn gallu bachu awr neu ddwy i fynd i'r ystafell bapurau newydd lle'r oedd yr archif o bapurau newydd o'r gorffenol yn cael eu cadw.

Un o'r pethau sy'n taro dyn fel morthwyl o ddarllen papurau newydd Fictorianaidd oedd mor hiliol oeddynt (y rhai Cymraeg yn ogystal a'r rhai Saesneg)- ac yn bwysicach efallai, pam mor ddi feddwl oedd yr hiliaeth hwnnw. Roedd yn rhan o'r cyd destun deallusol ac ideolegol yr oedd pob dim yn cael ei ysgrifennu ynddo. Rydym ninnau heddiw yn byw ein bywydau mewn cyd destun arall nad ydym hyd yn oed yn ei ystyried - un rhyddfrydig sy'n hyrwyddo democratiaeth, goddefgarwch tuag at grwpiau lleiafrifol ac ati.

Roedd damcaniaethau yn ymwneud ag uwchraddoldeb ac is raddoldeb hiliol yn gyffredin iawn ar y pryd - roedd Phrenology yn esiampl o hyn. Roedd llyfrau yn cael eu hysgrifennu ar y pwnc. Yr enwocaf efallai oedd Robert Knox - The Races of Men 1850, ond roedd llawer iawn o rai eraill hefyd.

Un o ddeilliannau hyn oedd bod y Fictorianiaid gyda ffordd gwahanol iawn i ni o edrych ar y Byd. Roeddynt yn graddio pobl yn ol eu deallusrwydd - ac yn wir yn ol eu hawl i gael eu hystyried yn ddynol. Roedd y Celtiaid yn gymharol uchel yn nhrefn pethau - tua hanner ffordd i lawr yr ysgol - pobl dywyll iawn eu crwyn oedd ar y gwaelod - gyda'r Hotentots druan yn dal yr holl bentwr i fyny. Nid oes rhaid dweud wrth pwy oedd ar ben y rhestr.

'Rwan mae rheswm pob amser pam bod ideoleg arbennig yn tra arglwyddiaethu - ac mae'n hawdd gweld pam bod yr ideoleg yma yn bwysig yn oes Fictoria. Roedd Prydain yn ganol i ymerodraeth mwyaf yn hanes y Byd. Roedd rhaid wrth gyfiawnhad moesol tros yr ymerodraeth hwnnw - ac roedd uwchraddoldeb hiliol y sawl oedd yn rheoli yn darparu'r tirwedd deallusol i wneud hynny.

Mi soniais yn gynharach bod y Celtiaid tua hanner ffordd i fyny'r ysgol hil Fictorianaidd, ond dydi hynny ddim yn golygu bod parch mawr tuag atynt. Mae'r adroddiad a adwaenir fel Brad y Llyfrau Gleision yn adlewyrchu'n aml rhai o'r rhagfarnau Seisnig yn erbyn y Cymry - diffyg moesoldeb rhywiol ac ati. Mae'r un rhagfarnau i'w gweld yng ngwaith Caradog Evans.

Oherwydd bod anghytuno gwleidyddol mynych rhwng y Gwyddelod a'r Saeson yn gyffredin ar y pryd, roedd tueddiad i ragfarnau gwrth Wyddelig gael eu mynegi'n amlach. Mae i'w weld ym mhob man yn ystod oes Fictoria.

Er enghraifft, mewn llythyr at ei wraig nododd Charles Kingsley wedi ymweliad a Sligo yn 1860:

I am haunted by the human chimpanzees I saw along that hundred miles of horrible country. I don't believe they are our fault. I believe ... that they are happier, better, more comfortably fed and lodged under our rule than they ever were. But to see white chimpanzees is dreadful; if they were black, one would not feel it so much, but their skins, except where tanned by exposure, are as white as ours.

Disgrifiad yr hanesydd James Anthony Froude o Babyddion Gwyddelig yn 1845 oedd: "

more like tribes of squalid apes than human beings

Doedd gan ein cyfaill Robert Knox fawr i ddweud wrth y Gwyddelod chwaith.

the Celtic race does not, and never could be made to comprehend the meaning of the word liberty ... I appeal to the Saxon men of all countries whether I am right or not in my estimate of the Celtic character. Furious fanaticism; a love of war and disorder; a hatred for order and patient industry; no accumulative habits; restless, treacherous, uncertain: look at Ireland

Roedd y traddodiad yma o bortreadu'r Gwyddelod fel hil is ddynol yn cael ei gynrychioli'n weledol wrth gwrs - ac roedd y gynrychiolaeth yma ar ei mwuaf amlwg yng nghartwnau enwog y cylchgrawn Punch.






Ceir adlais o'r traddodiad gweledol hwn hyd heddiw, a bydd yn dod i'r wyneb o bryd i'w gilydd. Cartwn yn y Sun yn dilyn digwyddiad a arweiniodd at farwolaeth dau filwr y tu allan i fynwent Milltown ym Melfast yn 1988 yw'r isod.



Rwan mae ideolegau sydd wedi eu seilio ar y canfyddiad bod rhai grwpiau o bobl yn hiliol uwchraddol i grwpiau eraill yn hanesyddol wedi arwain at amgylchiadau lle mae'n bosibl caniatau i niferoedd sylweddol o bobl farw.

Ystyrier y newyn mawr yn Iwerddon yng nghyd destun agweddau'r sawl oedd yn rheoli er enghraifft. Mae hanes y newyn - An Gorta Mor yn weddol adnabyddus. Cafwyd cyfres o hafau pan fethodd y cynhaeaf tatws rhwng 1845 a 1852. Arweiniodd hyn at newyn, yn arbennig felly yng ngorllewin gwledig y wlad a bu farw tua miliwn o bobl, a bu'n rhaid i filiwn arall adael. Cafodd canoedd o filoedd o denantiaid man ffermwydd eu taflu oddi ar eu tir, a dadboblogwyd y gorllewin. Gadawyd cyrff marw ar ochr y lonydd am flynyddoedd wedyn oherwydd nad oedd neb i'w claddu. Nid yw poblogaeth yr ynys wedi cyrraedd lefel 1845 hyd heddiw.

Rwan mae cynhaeaf yn methu o bryd i'w gilydd - ond yn y rhan fwyaf o sefyllfaoedd nid yw hynny'n arwain at farwolaethau ar raddfa eang. Ond roedd Iwerddon yn allforio cyflenwadau sylweddol o fwyd o phob un o'i phorthladdoedd trwy gydol y cyfnod - ac roedd y porthladdoedd hynny yn cael eu hamddiffyn gan filwyr arfog. Nid oedd y papurau newydd Prydeinig yn trafferthu cuddio eu gorfoledd. Yn ol erthygl olygyddol y London Times (fel y'i gelwid ar y pryd:)

They are going. They are going with a vengeance. Soon a Celt will be as rare in Ireland as a Red Indian on the streets of Manhattan...Law has ridden through, it has been taught with bayonets, and interpreted with ruin. Townships levelled to the ground, straggling columns of exiles, workhouses multiplied, and still crowded, express the determination of the Legislature to rescue Ireland from its slovenly old barbarism, and to plant there the institutions of this more civilized land.

'Dydi hyn oll ddim yn golygu o anghenrhaid bod polisi bwriadol o hil laddiad (er ei fod yn awgrymu hynny'n gryf) yn cael ei weithredu - ond mae'n golygu nad oedd y wladwriaeth yn poeni'n ormodol am y drychineb anferth oedd yn mynd rhagddi y tu hwnt i'r Mor Celtaidd. Mae agwedd felly'n gwneud synnwyr yng nghyd destun yr ideoleg sydd wedi ei disgrifio uchod. Ac nid oedd digwyddiadau 1845 - 1852 heb eu cyd destun ehangach wrth gwrs. Mae un o gyfraniadau cynharaf y blog hwn yn tynnu sylw at ddogfen oedd wedi ei arwyddo gan y Cadfridog Amherst yn 1763. Amherst oedd prif swyddog Prydain yng Ngogledd America. Cynnwys y neges ydi:

You will do well to try to inoculate the Indians by means of [smallpox-infected] blankets, as well as to try every other method that can serve to extirpate this execrable race.

Roedd yr arfer o drosglwyddo afiechydon yn fwriadol ymysg Indiaid yn un o'r ffyrdd a ddefnyddwyd i ennill Gogledd America i'r dyn gwyn. Yr ochr arall i'r Byd yn Tasmania 'llwyddwyd' leihau poblogaeth brodorol Tasmania o 8,000 people yn 1803, i tua 300 erbyn 1833 i 47 yn 1847, 12 yn 1859, cyn cyrraedd sero 1876. Llofruddiaeth gydag arfau rhyfel oedd y prif ddull a ddefnyddwyd i wneud hyn.

Ac yna roedd yna India wrth gwrs. Ymddengys i rhwng 12 a 29 miliwn farw mewn gwahanol newynau yn ail hanner oes Fictoria. Yn 1877 ac 1878, pan roedd newyn enfawr yn ei anterth allforwyd 6.4 miliwn cant o wenith o India - record. Gorchmynwyd swyddogion i sicrhau nad oedd unrhyw gynlluniau i liniaru ar y dioddefaint yn cael ei weithredu. Aeth deddf trwy'r senedd yn 1877 i sicrhau at the pain of imprisonment private relief donations that potentially interfered with the market fixing of grain prices

Gorchmynodd yr Arglwydd Lytton prif ddyn Prydain yn India ar y pryd there is to be no interference of any kind on the part of Government with the object of reducing the price of food a (you are to) discourage relief works in every possible way.... Mere distress is not a sufficient reason for opening a relief work

Gellid mynd ymlaen ac ymlaen ar y cywair yma - ond does yna fawr o bwynt. Yr hyn sy'n bwysig i'w ddeall ydi bod pobl fel David Davies, sy'n ymfalchio mewn fersiwn arbennig o'r traddodiad gwleidyddol Prydeinig, yn ymfalchio mewn traddodiad sydd wedi achosi mwy o ddioddefaint na bron i unrhyw draddodiad gwleidyddol arall. Prin bod ganddynt hawl i fynegi barn ynglyn a materion sy'n ymwneud ag hil.