Mae hanner canrif yn gyfnod hir mewn gwleidyddiaeth

Felly mae Cameron wedi penderfynu rhoi refferendwm ar ddyfodol y DU yn Ewrop ar yr arlwy y bydd ei blaid yn ei stwffio o'n blaenau cyn yr etholiad cyffredinol nesaf.  Mae'n fuan i glirio'r dec ar gyfer etholiad 2015 - ond ar un olwg dyma gychwyn ar ymgyrch yr etholiad hwnnw - mae'r hollt yn y Blaid Doriaidd ynglyn ag Ewrop wedi ei 'sgubo oddi tan y carped, ac mae'r bygythiad i'r  bleidlais graidd o'r Dde wedi ei sortio'n eithaf twt hefyd.

Y tro blaen i ni gael refferendwm ar Ewrop oedd yn 1975 - llai nag hanner canrif yn ol.  Ond roedd y tirwedd gwleidyddol yn hollol wahanol bryd hynny.  Y Blaid Lafur oedd wedi ei hollti i lawr y canol ar y mater bryd hynny a Wilson alwodd y refferendwm - y refferendwm cyntaf ar dir mawr Prydain ('dwi'n meddwl).  Roedd cynhadledd y Blaid Lafur wedi pleidleisio 2:1 tros adael y Gymuned, roedd y cabinet wedi ei hollti i lawr y canol gyda pobl fel Kinnock a Benn yn ffyrnig tros adael.  Roedd Plaid Cymru, yr SNP, yr UUP, y Blaid Gomiwnyddol a'r DUP am adael.

Roedd y Blaid Doriaidd o dan arweinyddiaeth Margaret Thatcher yn fwy unedig o lawer - unedig tros barhau yn y Gymuned Ewropeaidd.   Dim ond Enoch Powell a'i debyg oedd eisiau gadael.  Roedd yr SDLP, y Blaid Ryddfrydol ac Alliance am aros yn y Gymuned.  Roedd byd busnes hefyd o blaid aros - a dyna pam roedd gan yr ymgyrch 'Ia' cymaint mwy o bres na'r un 'Na'.

Yn y diwedd pleidleisiodd 67% o blaid aros a 33% tros adael - gyda bron i ddwy draean o'r etholwyr yn pleidleisio.  Dwy ardal bleidleisiodd i adael - Ynysoedd y Gorllewin a Shetland yn yr Alban - er mai bychan oedd y mwyafrif yng Ngogledd Iwerddon - cafodd pleidleisiau'r dalaith eu cyfri efo'u gilydd.  Mae'n debyg i Antrim a Down bleidleisio i adael.  At ei gilydd roedd ardaloedd cyfoethog (a Thoriaidd) y DU yn fwy cefnogol o lawer i Ewrop, gyda chyfraddau uchel iawn mewn ardaloedd megis Surrey, Buckinamshire, Rhydychen a Gogledd Efrog.  Ar y llaw arall roedd y gyfnogaeth yn is o lawer yng Nghanol Morgannwg a Glasgow.  Canol Morgannwg oedd yr unig adael yng Nghymru a Lloegr i ddangos llai na 60% o gefnogaeth.

Gallwch gymryd cryn fet na fydd y patrwm yna yn cael ei ail adrodd y tro hwn - os bydd 'na refferendwm wrth gwrs.  Mae'r mater bach o ennill etholiad yn wynebu Cameron cyn y gall gael ei refferendwm.