Y BMA a'i ragfarnau

Mae'n debyg gen i na fydd fawr neb sy'n gyfarwydd efo BMA Cymru yn synnu at eu hymateb i ymgynghoriad cwbl gymhedrol a di niwed y llywodraeth i gynllun i sicrhau darpariaeth deilwng i Gymry Cymraeg sy'n defnyddio'r Gwasanaeth Iechyd Cenedlaethol yng Nghymru. Yn wir hyd y gallaf farnu yr unig gyfeiriad at y Gymraeg sydd gan y corff ar ei wefan ydi eu datganiad o wrthwynebiad i gynllun gweithredu'r llywodraeth.

Yr hyn sy'n fwy o syndod, fodd bynnag,ydi goslef hysteraidd ac amrydedd y datganiad. Cymerer y canlynol er enghraifft:

An eastern valleys doctor, who did not want to be named, said that in 24 years of practice they had only met one person who spoke Welsh — and even they were not <

Rwan, mae'n hollol wir nad oes yna lawer o siaradwyr Cymraeg yn rhai o gymoedd y De Ddwyrain. Ond mae'n anhebygol bod yna gymdogaethau efo llai na 5% yn siarad Cymraeg yn byw ynddynt - mae 13% o bobl Blaenau Gwent hyd yn oed efo rhyw sgil neu'i gilydd yn y Gymraeg. Mae pob practis doctor efo cannoedd o gwsmeriaid yn ymweld a hi pob wythnos. Golyga hyn ei bod yn ystadegol amhosibl i ddatganiad mai un siaradwr Cymraeg a welwyd mewn pedair blynedd ar hugain fod yn wir. Mae'r gosodiad yr un mor gredadwy a honiad gan rhywun sy'n byw yng Nghaerdydd nad yw wedi dod ar draws unrhyw un sydd wedi ei eni y tu allan i'r DU mewn pedair blynedd ar hugain.

Ac wedyn dyna i ni hon:

In response to a government consultation, BMA Cymru Wales says if the ability to speak Welsh is seen as a priority it could make ‘current recruitment problems ... significantly worse’, particularly when recruiting overseas doctors.

Rwan 'dydi'r ddogfen mae'r BMA yn ymateb iddi ddim yn dweud y dylai'r Gymraeg fod yn amodol i gael swydd fel doctor, ond dydi hynny ddim yn atal y corff rhag awgrymu y gallai hyrwyddo'r Gymraeg ei gwneud yn anodd neu'n amhosibl i recriwtio doctoriaid. Codi bwganod ydi'r term 'dwi'n meddwl.

Mae pob cam yn natblygiad statws y Gymraeg yn ystod yr hanner canrif diwethaf wedi wynebu y cymysgedd rhyfedd yma o ffeithiau ffug a chodi bwganod. Er enghraifft yn ol y diweddar George Thomas, byddai cael arwyddion dwyieithog yn arwain at farwolaethau lu ar y ffyrdd, ac yn ol rhai o wrthwynebwyr cyfoes deddfu ieithyddol mae camau felly am anfon busnes oddi yma.

Mae yna reswm pam bod pobl yn gwneud datgyniadau di dystiolaeth a di sylwedd - mae'r sawl sydd yn eu gwneud yn ymarfer rhagfarn. Os ydi ein gwrthwynebiad i rhywbeth neu'i gilydd wedi ei seilio ar farn wrthrychol, rydym yn cyflwyno dadleuon gwrthrychol a chadarn i'w cefnogi. Pan y byddwn yn cael ein hunain yn gwrthwynebu rhywbeth oherwydd ein rhagfarnau, rydym yn cael ein gorfodi i gyflwyno dadleuon di sylwedd a gwan gefnogi ein barn. Cyflwyno dadleuon gwan a di sylwedd er mwyn cefnogi rhagfarnau mae'r BMA mae gen i ofn.