Monday, July 28, 2008

Sut i ddod dros y Catch 22 sy'n ei gwneud yn anodd i Gymru ennill ei lle ymhlith cenhedloedd y Byd

Yn yn o'i flogiau diddorol a gwreiddiol (ac opinionated beth bynnag ydi'r gair Cymraeg am hynny) mae mae'r Hen Rech Flin neu Alwyn ap Huw i'r sawl sydd yn ei adnabod yn canmol y cyfraniad hwn ym mlog y Pwllmelyn Tangent.

Mae Alwyn yn hoff o'r cyfraniad oherwydd ei fod yn cytuno efo'r thesis canolog - sef nad yw datganoli am arwain at annibyniaeth. Tra'n derbyn rhan o feirniadaeth Edward ap Sion, (awdur y blog) 'dwi'n weddol argyhoeddiedig mai esblygiad yn y broses ddatganoli ydi'r ffordd fwyaf effeithiol a thebygol i greu amgylchiadau lle gall Cymru ennill annibyniaeth. Ceisiaf egluro pam.

Pan fydd gwlad yn ennill annibyniaeth, bydd yn digwydd mewn un o ddwy ffordd fel rheol. Gall symud i fod yn annibynnol o gyflwr o fod yn ddarostynedig yn syth bin, neu gall ennill annibyniaeth tros amser. Y dull cyntaf ddaeth a rhyddid i rhai o wledydd y cyn ymerodraeth Brydeinig. Yr ail ddull ddaeth a rhyddid i rai eraill - Awstralia, Seland Newydd A Chanada er enghraifft.

Mae'r ail ddull yn fwy cyffredin na fyddai dyn yn meddwl - er i Unol Daleithiau'r America orfod ymladd am eu rhyddid, sefydlu senedd ddatganoledig oedd y ffactor a roddodd y ffocws cenedlaethol a wnaeth y rhyfel gwrth Brydeinig yn bosibl. Hyd yn oed yn achos ein cymydog agosaf - Iwerddon er bod dyn yn meddwl am annibyniaeth yn cael ei ennill mewn cyfnod byr, gwaedlyd, mae'r gwirionedd ychydig yn fwy cymhleth. Er i De'r Iwerddon ennill 'annibyniaeth' o ganlyniad i drafodaethau yn dilyn rhyfel ffyrnig ym 1922, ni sefydlwyd y Weriniaeth hyd dyfodiad llywodraeth rhyng bleidiol y trydydd Dail ar ddeg ym 1948. Hyd yn oed wedi hynny roedd degawdau i fynd rhagddynt cyn i'r bunt Wyddelig gael ei gwahanu oddi wrth yr un Brydeinig.

Ceir sawl dadl pam nad yw'n bosibl i Gymru ennill ei hannibyniaeth mewn un cam - diffyg sefydliadau cenedlaethol, rhaniadau mewnol mewn cymdeithas yng Nghymru, diffyg ymdeimlad sifil Cymreig, diffyg cyfundrefn gyfreithiol annibynnol, ansawdd isel y gwasanaeth sifil yng Nghymru ac ati.

A bod yn onest, 'dwi ddim yn meddwl bod rhyw arwyddocad mawr i'r uchod. Pe bai'r sefyllfa'n codi byddai pethau'n addasu i gyfarfod a gofynion y sefyllfa newydd - felly mae pethau'n gweithio.

Serch hynny mae problem mwy arwyddocaol - ac un ariannol ydi honno. Oddi tan y drefn bresennol mae Cymru'n tan berfformio'n economaidd yn gyson - wel yn ddi eithriad. O ganlyniad i hyn, ac o ganlyniad i fformiwla Barnett mae gwariant cyhoeddus yn gymharol uchel yng Nghymru. Rhestraf gwariant cyhoeddus y pen o'r boblogaeth isod:

* Lloegr £7,121
* Yr Alban £8,623
* Cymru £8,139
* Gogledd Iwerddon £9,385

Mewn geiriau eraill mae mil mwy yn cael ei wario y pen yng Nghymru nag yn Lloegr - dyna sut y gallwn dalu am glwbiau brecwast i ysgolion, teithiau bws am ddim i bensiynwyr, presgripsiwns rhad ac am ddim ac ati - pethau nad ydynt ar gael yn Lloegr. Byddai newid mawr yn statws cyfansoddiadol Cymru yn arwain at ddiddymu'r gwariant cyhoeddus ychwanegol - colli gwasanaethau, colli swyddi cyhoeddus - rhywbeth a fyddai yn ei dro yn arwain at fwy o dlodi.

Yn arwynebol o leiaf mae'r rhesymau tros dlodi cymharol y rhan fwyaf o Gymru yn amrywiol ac yn gymhleth - ond mae'r rheswm gwaelodol ym marn awdur y blog hwn yn gwbl syml - y ffaith bod y penderfyniadau mawr economaidd yn cael eu gwneud y tu allan i'r wlad gan gynrychiolwyr trigolion gwlad arall.

O ganlyniad mae ein cyfraddau llog ni - gwlad sydd heb ddatblygu'n economaidd - yn union yr un peth a rhai De Ddwyrain Lloegr - rhanbarth sy'n hynod ddatblygiedig. Mae ein trethi corfforiaethol ni - gwlad sydd ymhell o ganolfanau poblogaeth a marchnadoedd - yn union yr un peth a'r rhanbarthau sy'n cynnal y marchnadoedd hynny.

Mae gen i frith gof i Guto Bebb ddweud wrthyf yn ystod rhyw ddadl neu'i gilydd ar faes e ei bod yn anghyfrifol hyd yn oed i feddwl (ia meddwl) am annibyniaeth oherwydd y rheswm hwn. Gellid disgwyl yr un math o beth gan y pleidiau unoliaethol petai'r mater byth yn mynd i refferendwm:

Pa ysgolion ydych am gael?
Pa ysbytai ydych am gau?
Pa wasanaethau ydych am eu torri?
Pa swyddi ydych am eu dileu?

Neu i'w roi mewn ffordd arall byddai cael Ia fel ateb mewn refferendwm ar annibyniaeth yn ymylu ar fod yn amhosibl.

I edrych ar y peth mewn ffordd arall mae Cymru'n wynebu amgylchiadau Catch 22 chwedl y Sais (neu'n hytrach yr Americanwr). Mae Cymru'n tan berfformio oherwydd ei bod yn rhan o'r DU, ac o ganlyniad mae Cymru'n elwa yn nhermau gwariant cyhoeddus. Byddai gadael y DU yn golygu llai o wariant cyhoeddus ac o ganlyniad mwy o dlodi.

Mae ffordd allan o pob Catch 22 wrth gwrs, ac mae ffordd allan o hon - ond nid galw am annibyniaeth rwan hyn ydi'r ffordd hwnnw.

Mae honiadau ar y We, ac yn y cyfryngau prif ffrwd erbyn hyn bod David Cameron ac Alex Salmond wedi dod i gytundeb - bod yr SNP yn gollwng eu galwad am annibyniaeth llwyr am y tro, ond bod plaid David yn caniatau i'r Alban gael ymreolaeth llawn tros pob mater ag eithrio materion rhyngwladol a milwrol. Yn hanfodol - yn ganolog - byddai gan lywodraeth yr Alban reolaeth tros faterion ariannol gan gynnwys trethiant.

'Rwan 'dwi ddim yn gwybod os ydi'r uchod yn wir - ac mae'n rhaid cyfaddef bod y Catch 22 yn llai amlwg na'r un yng Nghymru - mae refeniw olew Mor y Gogledd yn cymhlethu'r ddadl. Ond byddai targed tymor byr / canolig o ennill rheolaeth tros faterion ariannol / trethianol yn gwneud synnwyr llwyr yng nghyd destun Cymru.

Byddai lleihau'r raddfa trethiant - yn arbennig felly trethiant corfforiaethol yn rhoi'r cyfle i Gymru gau - a dileu'r gwahaniaeth cyfoeth rhwngom ni a Lloegr. Roedd dilyn y math yma o drywydd wrth wraidd y trawsnewidiad llwyr yn economi Gweriniaeth Iwerddon yn ystod y degawd a hanner diwethaf.

Petai Cymru mor gyfoethog - neu'n fwy cyfoethog na Lloegr, ni fyddai yna fawr o ddadl yn erbyn annibyniaeth llawn ar ol - byddai'n dilyn yn naturiol, a byddai'n dilyn yn gyflym.

Fel y dywedais ar gychwyn y llith hwn 'dwi'n derbyn rhan o feirniadaeth Pwllmelyn Tangent - sef nad yw'r Blaid gyda strategaeth i wireddu annibyniaeth, na hyd yn oed ymreolaeth.

Dylai'r Blaid ddadlau - a dadlau hyd at syrffed y dylai Cymru fod yn gyfrifol am ei economi a'i materion trethianol ac ariannol ei hun. Bydd pob peth arall yn dilyn o hynny.

6 comments:

Alwyn ap Huw said...

Yn anffodus yr wyt yn tadogi thesis imi nad ydwyf yn cytuno a hi. Nid ydwyf yn honni nad yw datganoli AM arwain at annibyniaeth.

Fy nadl i yw nad BWRIAD datganoli yw arwain at annibyniaeth.

Nid ydwyf yn ymwybodol o unrhyw ymerodraeth yn y byd sydd wedi dweud wrth wlad daeog yr ydym am gynnig cyfnod o ddatganoli i chi er mwyn i chi ymbaratoi at annibyniaeth.

Yn ddi-os bwriad datganoli cenedlaethol yw ceisio arafu neu rwystro ymgyrchoedd dros annibyniaeth. Yn ddi-os ymateb i Blaid Cymru a'r SNP sydd yn gyfrifol am ddatganoli i'r ddwy wlad. Oni bai am lwyddiannau'r ddwy blaid yn etholiadau cyffredinol San Steffan ers 1974, bydda' datganoli ddim yn bodoli yng ngwledydd Prydain. Bwriad datganoli, yn ôl un o fawrion y Blaid Lafur oedd lladd cenedlaetholdeb y ddwy blaid yn stone dead.

I raddau mae Llafur wedi llwyddo efo datganoli yng Nghymru. Mae Plaid Cymru wedi rhoi'r gorau i fod yn blaid genedlaethol yma.

Uchelgais Plaid Cymru yw cael refferendwm, os yw'r amgylchiadau'n iawn, rhywbryd. Refferendwm bydd yn rhoi un rhan o bump o bwerau presennol Senedd yr Alban inni am genhedlaeth (25 mlynedd, o leiaf).

Mae datganoli wedi "methu" yn yr Alban, oherwydd bod yr SNP wedi bod yn glir ac yn groyw mae eu huchelgais yw Annibyniaeth, dim mwy dim llai. Hyd yn oed os yw'r SNP yn colli refferendwm annibyniaeth 2010, mae eu hymrwymiad i'r achos eisoes wedi sicrhau bod y tair plaid unoliaethol wedi addo rhagor o bwerau datganoledig i'r wlad.

Pan oeddwn yn undebwr llafur, y wers roedd yr undeb yn rhoi oedd os wyt am godiad cyflog o 3% rhaid bygwth streicio am gynnig llai na 10%.

Wrth werthu tŷ mae'r asiant yn dweud os wyt eisio £150K rhaid rhoi'r tŷ ar y farchnad am £200k.

Os wyt, wir yr, yn credu bod angen cyfnod o ddatganoli i godi Cymru i fod yn wlad ffit ar gyfer annibyniaeth, y ffordd gorau i gael y profiad gorau o ddatganoli yw trwy ymgyrchu yn groch am annibyniaeth lwyr!

Alwyn ap Huw said...

opinionated beth bynnag ydi'r gair Cymraeg am hynny

Hunandybus, neu ystyfnig, yn ôl CysGair.

Un a barn gadarnL yn ôl fi.

Dyn yn ei oed a'i amser, sydd ddigon hen i wybod yn well yn ôl y Mrs 'cw!

Anonymous said...

you're truly a good webmaster. The website loading pace is amazing. It seems that you're doing
anу unique trick. In addіtion, The cοntеntѕ
are masteгpiece. yоu've performed a excellent activity in this matter!

Here is my homepage: Hair removal tips

Anonymous said...

Hey There. Ι fοund уοur
blog using msn. Thiѕ iѕ a геally well written article.
I'll make sure to bookmark it and return to read more of your useful information. Thanks for the post. I will definitely comeback.

My page: prweb.Com

Anonymous said...

Ιt is perfect timе to make somе
plans fοr the futuгe and it's time to be happy. I've read this post and if
I coulԁ I wіsh tо suggest уou somе іnteгeѕting things or suggeѕtions.

Perhaρs yοu could writе nехt articles refeгring to this article.
I desiгe to reaԁ more things about it!


Also visit mу blog :: Please Click The Following Webpage
My website - poaps.com

Anonymous said...

Appгeсiating the commіtment you рut into уour websіtе and ԁetaіled іnformation yоu pгoviԁe.
It's good to come across a blog every once in a while that isn't the samе unwanteԁ
rehashed materiаl. Wonԁerful rеaԁ!
I've bookmarked your site and I'm including youг RSS fеeds to my Gοoglе account.


Here is my website http://www.latestlike.com