Beth sy'n mynd ymlaen yn yr Alban?

Mae datganiadau Nicola Sturgeon tros y dyddiau diwethaf yn ddiddorol - ac yn awgrymu bod gan yr SNP fap pendant o'r ffordd ymlaen.  Mae hyn yn cyferbynu'n eithaf amlwg efo llywodraeth y DU - sy'n ymddangos i fod yn rhanedig ac aneglur ynglyn a'r hyn mae eisiau ei wneud.  Gadewch i ni geisio deall yr hyn mae'r SNP yn ceisio ei wneud.  Dywedwyd dau beth gan Nicola Sturgeon tros y dyddiau diwethaf:  

1). Na fydd yr SNP yn galw refferendwm ar annibyniaeth i'r Alban yn y tymor canolig os bydd y DU yn aros yn y Farchnad Sengl.

2). Y bydd yr SNP yn galw refferendwm mewn dwy flynedd os bydd y DU yn gadael y Farchnad Sengl.

Rwan ar un olwg mae hyn yn ymddangos yn rhyfedd.  Byddai rhywun yn disgwyl iddi fod yn anos i 'r Alban adael y DU os bydd tollau ar allforion a mewnforion o ac i'r UE.  Mae'r farchnad rhwng gweddill y DU a'r Alban yn llawer mwy na'r farchnad rhwng yr Alban a'r UE.  Petai'r DU yn gadael y Farchnad Sengl, yna y DU fyddai'r Farchnad Sengl i 'r Alban.  Byddai codi wal o dollau ar hyd y ffin efo Lloegr yn broblem.

Ond mae yna ffordd arall o edrych ar bethau.  Byddai gadael y DU hefyd yn rhoi cyfleoedd i'r Alban petai Prydain allan o'r Farchnad Sengl.  Ceir dau brif gyfle - neu un cyfle efo dwy agwedd iddi mewn gwirionedd.

1). Gallwn fod yn weddol sicr y byddai gwledydd yr UE yn syrthio tros ei gilydd yn cystadlu am farchnadoedd Prydain petaent yn gadael y Farchnad Sengl.  Gallai 'r Alban fod yn rhan o'r sgrambl yna.

2). Byddai'r Alban mewn lle delfrydol - yn ddaearyddol, ieithyddol a diwylliannol - i gystadlu am lawer o'r hyn y byddai gweddill y DU yn ei golli.  Byddai Paris, Frankfurt, Dulyn a Chaeredin yn cystadlu i ddenu sefydliadau ariannol - ond byddai Dulyn a Chaeredin gyda manteision oherwydd y byddai'n haws adleoli staff yna.  Petai cwmni ceir eisiau adleoli, byddai'n haws symud tros y ffin na symud tros y dwr. 

Byddai natur refferendwm o dan yr amgylchiadau yma'n dra gwahanol i'r un diwethaf - ond byddai yna naratif 'Ia' atyniadol y gellid ei chreu - yn arbennig felly os y byddai sefydliadau masnachol ac ariannol eisoes yn chwilio am gyfleoedd i adleoli.