Y rhagolygon i Lafur

Mi es i'r 'Steddfod yn y diwedd - a'r digwyddiad cyntaf i mi ei fynychu oedd yr un a 'hysbysebwyd' gan Vaughan ar ei flog y diwrnod o'r blaen oedd yn cael ei gynnal yng nghwmni Arwyn Jones, Daran Hill a Vaughan ei hun. Mi godwyd nifer o faterion. 'Dwi am aros efo dau, sydd fel mae'n digwydd wedi eu codi ar y blog hwn eisoes - y tebygrwydd neu'r anhebygrwydd y bydd Llafur yn ad ennill y tir sylweddol a gollwyd ganddynt yng Nghymru, a'r trallod etholiadol tybiedig sy'n aros y Lib Dems yng Nghymru. Mi edrychaf ar yr ail fory a'r cyntaf heddiw.

Roedd Vaughan yn cyfeirio at anghytundeb rhwng Rhodri Morgan a Dicw ynglyn a thynged y bleidlais Lafur yng Nghymru. Ymddengys bod Rhodri Morgan yn credu mai canlyniad anochel bod mewn grym yn San Steffan am gyfnod maith ydi'r cwymp yng nghefnogaeth Llafur, ac y bydd y blaid yn ad ennill y tir a gollwyd maes o law. Ar y llaw arall mae Dicw o'r farn ('dwi'n meddwl - chlywais i ddim ei sgwrs) bod y strwythurau cymdeithasegol sydd wedi cynnal yr hegemoni Llafur wedi crebachu bellach, a bod y cwymp yn un parhaol. Mae Vaughan yn dod i lawr rhywle yn y canol - mi fydd Llafur yn ad ennill tir ar lefel San Steffan, ond bydd pethau'n wahanol ar y lefelau etholiadol eraill.

'Dwi'n tueddu i fod braidd yn besimistaidd a dweud y gwir - yn y byr dymor o leiaf. Tra bod newidiadau cymdeithasegol diweddar wedi sicrhau bod y byddinoedd anferth o bobl fyddai'n pleidleisio Llafur ym mhob etholiad doed a ddel wedi diflannu, mae'r amgylchiadau gwleidyddol a geir ar hyn o bryd yn creu byddin arall o bleidleiswyr posibl i Lafur - pobl sy'n ddibynol mewn rhyw ffordd neu'i gilydd ar wariant cyhoeddus. Maent yn wynebu bygythiad byr dymor sylweddol. Mae yna lawer iawn o bobl o pob dosbarth cymdeithasol yn y sefyllfa yma ym mhob rhan o Gymru - ac mae'r sefyllfa yn creu pwll sylweddol o bobl sydd a llawer i'w ennill ac ychydig i'w golli trwy obeithio am gynrychiolaeth Llafur.

Mae gan Vaughan bwynt pan mae'n nodi ei bod yn bosibl na fydd y grwp yma'n pleidleisio i Lafur ar pob lefel, ac mae yna beth lle i gredu bod etholwyr Cymru yn gymhol soffistigedig i'r graddau eu bod yn gwahaniaethu rhwng etholiadau wrth bleidleisio. Ond y broblem ydi hyn - mae un etholiad yn effeithio ar y llall, a dydi Llafur ddim yn gorfod dod yn agos at eu penllanw etholiadol i gael eu hunain mewn sefyllfa o reoli bron i pob dim. Mi fyddai 45% yn debygol o'u gweld yn rheoli'r Cynulliad, y rhan fwyaf o gynghorau Cymru ac yn cael dwy o'r bedair sedd Ewropiaidd yn ogystal nag efallai 32 neu 33 o'r 40 etholaethau fydd ar ol erbyn etholiad cyffredinol 2015 . Mae Llafur wedi cael mwy na 50% yng Nghymru mor ddiweddar a degawd yn ol.

'Dwi'n mawr obeithio fy mod yn anghywir - 'dydi bron i ganrif bellach o gefnogaeth i'r Blaid Lafur ddim wedi gwneud mymryn mwy i Gymru na'n rhoi mewn sefyllfa o dlodi cymharol a dibyniaeth economaidd ar Lundain, ond mae amgylchiadau presennol yn ei gwneud yn fwy tebygol yn hytrach na'n llai tebygol y bydd y gefnogaeth (ac o ganlyniad y ddibyniaeth a'r tlodi cymharol) yn parhau.