Brogarwch vs Cenedlaetholdeb rhan 1

'Reit ta, brogarwch a 'ballu.

Cafwyd cryn ymateb i fy mlogiad oedd yn awgrymu bod honni i fod yn genedlaetholwr / wraig a phleidleisio i bleidiau rhanbarthol yn anghydnaws a'i gilydd. 'Dydw i ddim yn cytuno efo'r rhan fwyaf o'r cyfraniadau mae gen i ofn. Mi gawn i olwg brysiog ar un neu ddau ohonynt. Mi gychwynwn ni gyda chyfraniad Dyfrig ar ei flog answyddogol.

Dadl lled Adferaidd sydd gan Dyfrig yn y bon - sef bod amddiffyn y Gymraeg yn bwysicach na dim arall gwleidyddol ac mai ar lefel Gwynedd gyfan y gellir gwneud hynny orau. 'Dwi'n gweld tair problem sylweddol efo'r dadansoddiad yma.

Yn gyntaf tua un siaradwr Cymraeg o pob wyth sy'n byw yng Ngwynedd. Yn ganrannol mae'r Gymraeg yn gryfach yng Ngwynedd nag yw mewn unrhyw sir arall, ond mae dadansoddiad sy'n anwybyddu saith o pob wyth siaradwr Cymraeg yn amlwg yn ddiffygiol. Mae unrhyw strategaeth i amddiffyn y Gymraeg angen bod yn ddeublyg - yn lleol a chenedlaethol.


'Dwi'n derbyn wrth gwrs bod Gwynedd ar y blaen i pob sir arall o ran amddiffyn y Gymraeg, a 'dwi hefyd yn nodi mai go brin y byddai'r sir mor flaengar oni bai am ddylanwad cryf Plaid Cymru arni.

Yn ail mae'r feddylfryd Adferaidd wedi dyddio bellach - meddylfryd sy'n canolbwyntio ar y gwledig a'r gorllewinol ydi hi yn y bon. Pan fydd haneswyr yn y dyfodol yn edrych yn ol ar hynt y Gymraeg yn nhraean olaf y ganrif ddiwethaf a chychwyn y ganrif yma, nid y patrwm mwyaf amlwg fydd un o ddirywiad ond yn hytrach ddwy un o ailddosbarthiad. Mae'r blog hwn eisoes wedi nodi bod 19 o'r 20 ward sydd ag 80% neu fwy yn siarad Cymraeg yn rhai trefol (neu o leiaf fwrdeisdrefol). Trefol hefyd ydi'r ardaloedd lle cafwyd twf yn y nifer a'r canrannau sy'n siarad Cymraeg. Ardaloedd gwledig ydi'r rhai lle cafwyd y lleihad mwyaf o ran canrannau a niferoedd.

'Dydi hi ddim yn bosibl edrych ar Gymru a'r Gymraeg yn yr un ffordd yn 2009 nag oedd hi yn 1979 - mae digwyddiadau, neu yn hytrach brosesau cymdeithasegol wedi trawsnewid pethau. 'Does yna ddim ffordd sicrach o niweidio'r Gymraeg na chymryd arnom ein bod yn byw mewn gwlad sydd wedi diflannu ers degawdau.

Yn drydydd dydi hi ddim yn bosibl trin un agwedd ar fywyd cenedlaethol a gwleidyddiaeth - un pwysig iawn, ond un cyfyng fel yr unig reswm tros wleidydda yn etholiadol. Nid felly mae gwleidyddiaeth etholiadol yn gweithio.