Tuesday, October 21, 2008

Etholiadau America a newidiadau strwythurol gwleidyddol

'Does gen i ddim rhyw ddiddordeb anferth yng ngwleidyddiaeth America a dweud y gwir, ond mi gymrais ychydig funudau heddiw i gael cip ar fapiau canlyniadau etholiadau yn y gorffennol. Rydym yn tueddu i feddwl am ddaearyddiaeth etholiadaol America - y De a'r Mid West yn Weriniaethol a'r Gorllewin pell a'r ardaloedd diwydiannol yn Ddemocrataidd fel rhywbeth di gyfnewid - ond dydi o ddim. Ystyrier y mapiau isod o'r ganrif ddiwethaf - 'dwi wedi edrych ar un etholiad o pob tair gyda bwlch o 12 mlynedd rhwng pob un rhwng 1904 a 2000. Gellir gweld yr holl fapiau yma.











Y De Ddywrain ydi'r ardal mwyaf diddorol. Hyd 1964 roedd y Democratiaid yn dominyddu - ond wedyn mae pethau'n troi fel cwpan mewn dwr. Llwyddodd Barry Goldwater i gymryd yr ardal ar ran y Gweriniaethwyr er gwaetha'r ffaith bod eu blaid wedi eu chwalu'n llwyr yng ngweddill y wlad. Mae'r rhan yma o'r wlad wedi bod yn driw i'r Gwereniaethwyr ym mhob etholiad arlywyddol ers hynny - ag eithrio 1976 pan bleidleisiodd tros Jimmy Carter. Pleidlais ar sail daeryddiaeth oedd hon - o Georgia y daw Carter, hefyd roedd drwg deimlad cyffredinol yn y De tuag at Washington yn sgil Watergate. Llwyddodd Clinton i ennill pedair o daleithiau yn 96 - ond ei dalaith o ac un ei ymgeisydd is arlywyddol Al Gore oedd dwy o'r rheiny. Mae hyn yn ddigon hawdd i'w egluro - gyda'r oedd y Democratiaid yn cael eu cysylltu efo'r mudiadau hawliau sifil, nid oedd y mwyafrif o bobl croenwyn yn fodlon pleidleisio trostynt yn y rhan yma o'r wlad.

Mae'r gwahaniaeth rhwng patrymau pleidleisio'r Mid West ac arfordir y Gorllewin yn beth gweddol newydd - fel rheol roeddynt yn pleidleisio yn yr un ffordd. Mae'n debyg mai newidiadau demograffig yn y gorllewin sy'n rhannol gyfrifol am hyn yn ogystal a dylanwadau o'r tu allan i'r UDA - er mae mwy iddi na hynny hefyd.

Cymharol ddiweddar ydi ymlymiad rhai o'r taleithiau diwydiannol poblog megis Efrog Newydd i'r Democratiaid. Y peth mwyaf cyson mae'n debyg am y mapiau ydi bod pedair talaith sydd yn agos at ganol y wlad - North Dakota, South Dakota, Nebraska a Kansas yn pleidleisio i'r Gwereniaethwyr bron yn ddi eithriad - oni bai pan mae cyflafan etholiadol yn erbyn y Gweriniaethwyr.

Yr hyn sy'n ddiddorol i mi ydi'r ffaith bod patrymau pleidleisio sy'n ymddangos ar y pryd yn rhai parhaol yn newid mewn cyfnod byr o bryd i'w gilydd. Un o ddau reswm sy'n gyrru hyn - lle mae plaid yn newid mewn ffordd nad yw'n dderbyniol i'w hetholwyr neu pan mae gwleidyddiaeth yr etholwyr eu hunain yn newid.

Yn y chwe degau canol newidiodd natur y Blaid Ddemocrataidd, a chafwyd ail gynghreirio a arweiniodd yn y diwedd at symud gwleidyddiaeth America i'r Dde. Mae'n bosibl dadlau bod yr etholwyr yn hytrach na'r pleidiau yn symud i'r Chwith yn yr etholiad bresennol oherwydd bod neo ryddfrydiaeth economaidd a neo geidwadiaeth polisi tramor y Gweriniaethwyr wedi colli eu hygrededd yn llwyr.

Mae'r ddau symudiad yma wedi digwydd yn nes adref sawl gwaith. Er enghraifft cychwynodd gwleidyddiaeth Prydain ar symudiad eithaf cyflym i'r Chwith yn 1918 pan symudodd yr etholwyr i'r Chwith. Ail strwythuro natur yr etholwyr oedd yn rhannol gyfrifol am hyn - roedd llawer mwy o bobl dosbarth gweithiol yn cael pleidleisio ac arweiniodd hyn at ddifa'r Blaid Ryddfrydol a thwf y Blaid Lafur. Yn yr un etholiad yn yr Iwerddon chwalwyd Cenedlaetholdeb cyfansoddiadol a sgubwyd y wlad gan Genedlaetholdeb llawer mwy gwrth Brydeinig a gwrthnysig. Symudodd y boblogaeth i'r Chwith hefyd wedi'r ail Ryfel byd pan dderbynwyd yr angen am drethi uwch er mwyn ariannu gwladwriaeth les. Symudodd y Blaid Lafur i'r Chwith ar ddechrau'r 80au ar yr union adeg pan oedd yr etholwyr yn symud i'r Dde - gyda chanlyniadau trychinebus. Symudodd y blaid honno'n ol i dirwedd gwleidyddol y rhan fwyaf o etholwyr yn y nawdegau.

Gall newidiadau o'r math yma ddigwydd yn unrhyw le - hyd yn oed yma yng Nghymru.

9 comments:

Anonymous said...

Hi there just wanted to give you a quick heads up.

The words in your article seem to be running off the screen in Internet explorer.
I'm not sure if this is a formatting issue or something to do with web browser compatibility but I thought I'd post to
let you know. The design look great though! Hope you get the issue fixed
soon. Kudos
cleaning hardwood floors

Also visit my web blog ... hardwood floor refinishing

Anonymous said...

I'm impressed, I have to admit. Seldom do I come across a blog that's both educative and
amusing, and without a doubt, you've hit the nail on the head. The issue is an issue that not enough people are speaking intelligently about. I am very happy I stumbled across this in my hunt for something relating to this.

Here is my site http://www.flooranddecoroutlets.com/hardwood-solid.html
My web site: wood floors

Anonymous said...

In fact no matter if someone doesn't be aware of then its up to other visitors that they will help, so here it takes place.

Stop by my web-site hardwood floor

Anonymous said...

Your means of describing everything in this post is in fact nice, all can simply
know it, Thanks a lot.

Feel free to visit my web blog: mouse click the following web page

Anonymous said...

I savour, result in I discovered just what I used to be having a look for.
You've ended my four day lengthy hunt! God Bless you man. Have a nice day. Bye

Review my web blog: zetaclear side effects

Anonymous said...

Attractive section of content. I just stumbled upon your
blog and in accession capital to assert that I get actually enjoyed account your blog
posts. Anyway I will be subscribing to your augment and even I achievement you
access consistently fast.

Here is my web blog; toenail fungus treatment

Anonymous said...

Everything is very open with a really clear description of the challenges.

It was really informative. Your website is extremely helpful.
Thank you for sharing!

my webpage; house cleaning phoenix
Also see my page :: cleaning service phoenix

Anonymous said...

Hi there this is kinda of off topic but I was wanting to know if blogs use WYSIWYG editors
or if you have to manually code with HTML. I'm starting a blog soon but have no coding experience so I wanted to get guidance from someone with experience. Any help would be greatly appreciated!

my site ... zetaclear reviews
Also see my web site - zetaclear reviews

Anonymous said...

Thanks for sharing your thoughts on awless. Regards

Also visit my weblog - ingrown hair