Catalonia ac annibyniaeth

Mae bod yn Catalonia heddiw tipyn bach fel bod yn yr Alban ar yr un pryd y llynedd - ond efallai y byddai'r 'Alban ar steroids' yn well disgrifiad.  Mae'r ymgyrch tros annibyniaeth yn hynod o weladwy yma - gyda baner annibyniaeth - yr Estelada i'w gweld ym mhob man mae dyn yn edrych bron - o fflatiau gwyliau ar y Costa Brava i'r blociau fflatiau ar gyrion trefi mawr megis Vic i sgwariau a strydoedd cul pentrefi bach y Pyrennies.

Ceir yr un math o stondinau stryd ag a gafwyd yn yr Alban gydag actifyddion yn ceisio darbwyllo pobl i gefnogi annibyniaeth, ceir pobl yn hel enwau ar gyfer deisebau a cheir arch farchnadoedd yn gwerthu baneri a chynyrch sy'n hyrwyddo annibyniaeth.  Cafwyd 'refferendwm' answyddogol y llynedd gydag 80% o'r sawl a gymrodd ran yn pleidleisio tros adael yr undeb efo Sbaen.

Serch hynny mae annibyniaeth yn y byr dymor yn  llai tebygol yng Nghatalonia heddiw nag oedd yn yr Alban yr adeg yma flwyddyn yn ol.  Yn sylfaenol un glwyd arall oedd rhaid i'r ymgyrch yn yr Alban ei chroesi erbyn hynny - ennill refferendwm.  Methwyd a neidio'r glwyd honno wrth gwrs.

Mae'n rhaid croesi dwy glwyd yng Nghatalonia.  Yn gyntaf mae etholiadau wedi eu trefnu yng Nghatalonia ddiwedd Medi eleni.  Gan nad yw llywodraeth Sbaen yn derbyn bod refferendwm yn gyfansoddiadol mae'r pleidiau sydd o blaid annibyniaeth yn ystyried yr etholiad yma yn refferendwm de facto.  Os byddant yn ennill byddant yn cychwyn llunio cyfansoddiad newydd gyda'r bwriad o sefydlu gwladwriaeth annibynnol erbyn 2017.   Mi fydd llywodraeth Sbaen yn gwrthwynebu hyn, a bydd y glymblaid arferol o fusneswyr rhyngwladol (yr Undeb Ewropiaidd, y Pab, llywodraeth China, Obama, Bob Geldoff - efallai y bydd galw am wasanaethau Gareth Edwards unwaith eto) yn sefyll y tu ol iddynt.  Gwrthwynebiad Sbaen a'r gymuned ryngwladol ydi'r ail glwyd.

O dan amgylchiadau arferol byddai'r  glwyd gyntaf yn cael ei chroesi'n weddol hawdd - mae'r pleidiau cenedlaetholgar yn ddi eithriad yn gwneud yn well na'r rhai ffederal mewn etholiadau Catalanaidd).   Efallai y bydd pethau'n fwy cymhleth y tro hwn.   Er i fwyafrif clir bleidleisio tros annibyniaeth yn y bleidlais answyddogol, mae'n debyg i'r sawl oedd yn erbyn annibyniaeth at ei gilydd beidio a thrafferthu i bleidleisio.  Mae'r polau piniwn ar hyn o bryd yn awgrymu nad oes mwyafrif clir tros annibyniaeth - er bod y polau hynny wedi dangos mwyafrif tros annibyniaeth yn y gorffennol cymharol agos.   

Byddai gwrthwynebiad y wladwriaeth Sbaeneg gyda chefnogaeth y gymuned rhyngwladol ddim yn hawdd i'w oresgyn.  Un ateb posibl ydi newid yn llywodraeth Sbaen.  Mae'r blaid geidwadol sy'n rheoli ar hyn o bryd yn debygol o golli grym maes o law.  Mae'n bosibl y bydd y blaid newydd adain Chwith, Podemos yn rhan o'r llywodraeth nesaf.  Maen nhw'n wrthwynebus i annibyniaeth i Gatalonia, ond dydyn nhw ddim yn gwrthwynebu refferendwm ar y mater.  Mae'n bosibl y byddant  yn caniatau refferendwm swyddogol - petai hynny'n digwydd mi fyddai yna drydydd glwyd - ond a chlirio honno byddai'r ail glwyd - gwrthwynebiad y wladwriaeth Sbaeneg - wedi ei niwtraleiddio i pob pwrpas.