Pam y bydd dim cytundeb yn arwain ffin yn Iwerddon

Reit, beth am gael cip ar Iwerddon - a’r ffin sy’n achosi cymaint o ddrwg deimlad ymysg y cyfeillion sydd eisiau gadael yr UE?

Mae yna ddigon o son gan Rees Mogg, Ian Duncan Smith ac ati mai rhyw gynllwyn maleisus i gadw’r DU yn yr UE ydi penderfyniad Iwerddon a’r UE na fydd yna ffin rhyngwladol weledol yn yr Iwerddon.  ‘Wedi’r cwbl dydi’r  UE ddim eisiau un, dydi’r DU ddim eisiau un a dydi Iwerddon ddim eisiau un - felly fydd yna ddim un.’

Yn anffodus  ‘dydi pethau ddim cweit mor syml a hynny. 

‘Dydi Iwerddon ddim am ystyried ffin galed oherwydd y byddai ffin felly yn fygythiad i ddiogelwch y wladwriaeth.  Mae yna lawer iawn o bobl wedi eu lladd ar hyd y ffin tros y blynyddoedd.

Ond dydi Iwerddon na’r UE ddim mewn sefyllfa i ystyried gadael i gynnyrch a nwyddau symud yn rhydd o’r DU ar draws y ffin i’r UE chwaith.  Fyddai hynny ddim yn broblem yn syth bin, ond pan y byddai’r DU yn dechrau cymryd nwyddau a chynnyrch rhad o safon isel o wledydd y tu hwnt i’r DU - UDA Trump er enghraifft - yna byddai’r ffin yn ddrws cefn i pob math o stwff ansawdd isel gael mynediad i’r UE.  Byddai hynny’n fygythiad uniongyrchol i hygrededd y Farchnad Sengl a’r Undeb Tollau.

Byddai hynny yn ei dro yn golygu y byddai’n rhaid i’r UE ac Iwerddon benderfynu lle i godi ffin - ar y ffin bresenol rhwng Gogledd Iwerddon a’r Weriniaeth, neu rhwng tir mawr Ewrop a’r Weriniaeth.  Mae’r naill mor annerbyniol a’r llall i’r UE a’r Werinaeth fel ei gilydd.

Byddai rhywun yn meddwl hefyd y byddai’r DU eisiau rheoli eu ffin nhw efo’r UE - gan mai rheoli ffiniau a chadw tramorwyr allan oedd rhai o’r prif ddadleuon tros adael yr 
UE.  Os ydi awgrymiad Jacob Rees Mogg i adael y ffin yn agored o’r ochr Brydeinig yn cael ei galw, fyddai yna ddim byd i rwystro Ffrainc rhag hedfan y sawl sydd yn Calais sy’n ceisio cael mynediad i’r DU i Ddulyn a mynd a nhw mewn bysus i borthladd fferi Larne yng Ngogledd Iwerddon.  Fyddai’r DU methu gwneud llawer i rwystro Ryan Air rhag hedfan pobl o Ogledd Affrica i Shannon a mynd a hwythau hefyd i Larne.  Y gwir ydi y byddai’r DU yn cau’r ffin o fewn ychydig fisoedd o gael eu traed yn rhydd o’r UE, ac mai’r sawl sydd fwyaf cegog na fydd ffin yn Iwerddon ar hyn o bryd fyddai’r uchaf eu cloch tros gael un.  Ac mae’r Iwerddon a’r UE yn deall hynny’n iawn.

Ac yn ychwanegol at hynny byddai’n rhaid i’r DU godi ffin os ydynt eisiau cadw at reoliadau’r WTO.  I gadw ar yr ochr gywir o’r rheolau hynny ni chai’r DU godi tollau ar unrhyw wlad ar nwyddau neu gynyrch petai yn peidio a chodi tollau ar unrhyw wlad yn absenoldeb cytundeb - gwledydd yr UE yn yr achos yma.  Petai’r DU yn peidio a chodi tollau ar wledydd eraill tra bod gwledydd eraill yn codi tollau ar y DU byddai hynny’n gymhelliad cryf i ddiwydiant adael y DU cyn gynted a phosibl.

Mewn geiriau eraill os nad oes cytundeb bydd yna ffin yn Iwerddon - beth bynnag mae’r DU, y Weriniaeth a’r UE yn ei ddweud.