Ydi Cymru a Lloegr yn esblygu mewn cyfeiriadau gwahanol?

Cododd y cwestiwn yn fy meddwl wrth i mi gael fy hun (fel mae rhywun yn ei wneud) yn edrych ar ffigyrau cyfraddau ffrwythlondeb (TFR) Cymru a Lloegr.

TFR ydi'r term am ffrwythlondeb merched. Byddai TFR o 2.0 yn dynodi bod merched o oed rhoi genedigaeth ar gyfartaledd yn cael dau blentyn. TFR y DU ar hyn o bryd ydi 1.92. Golyga hyn y byddai'r boblogaeth yn lleihau oni bai am fewnfudiad. Mewn gwlad Orllewinol mae angen TNR o tua 2.1 i gadw'r boblogaeth yn sefydlog. Mewn gwlad yn y Trydydd Byd byddai'n rhaid wrth raddfa uwch i sefydlogi'r boblogaeth gan bod llawer o blant yn marw cyn dod yn ddigon hen i gael eu plant eu hunain.

Mae'n anodd gor bwysleisio pwysigrwydd TFR wrth ystyried patrymau newid poblogaeth. Er enghraifft, mae gwahaniaethau cymharol fach mewn cyfraddau ffrwythlondeb Pabyddion a Phrotestaniaid yng Ngogledd Iwerddon yn debygol o newid mwyafrif sylweddol o Brotestaniaid ddeg mlynedd ar hugain yn ol i fwyafrif Pabyddol mewn 15 i 20 mlynedd. Mae gwahaniaeth TFR rhwng pobl wyn a phobl o gefndir Hisbanaidd wedi trawsnewid natur poblogaeth nifer o daleithiau yn yr UDA tros yr ugain mlynedd diwethaf. Mae'n debyg y bydd gan y mwyaf ohonynt o ran poblogaeth - California - fwyafrif Hisbanaidd mewn ugain mlynedd.

O graffu ar ffigyrau Prydain, maent yn rhannu i ddau gategori gwahanol iawn - ffigyrau mamau a anwyd ym Mhrydain a rhai a anwyd y tu allan i Brydain. TFR mamau Prydeinig ydi 1.79, tra bod rhai a anwyd y tu allan i Brydain yn 2.54. Mae'r gwahaniaeth yma'n ystadegol arwyddocaol - ond nid yw ond yn dweud hanner y stori. Mae tua chwarter y plant a anwyd i famau o'r tu allan i Brydain yn dod o Ewrop - mae cyfraddau genedigaeth Ewrop yn debyg i rai Prydain (a dweud y gwir maent yn is fel rheol). Felly mae TFR mamau o wledydd y tu allan i Brydain yn uwch na 2.54. Mae TFR rhai cydrannau o'r boblogaeth yma'n uchel iawn. Er enghraifft mae TFR merched a anwyd ym Mhacistan o gwmpas tair gwaith un merched a anwyd ym Mhrydain. Mae'r gwahaniaeth yma'n anferth.

O graffu ymhellach ar y manylion mae yna wahaniaeth, ac mae'n un sylweddol rhwng Cymru a Lloegr. Mae TFR Cymru a Lloegr yn debyg iawn - mae un Lloegr yn 1.91 ac un Cymru yn 1.9. Mae'r gwahaniaeth i'w weld pan rydym yn ystyried pwy sy'n cael y plant. Mae 24% o'r plant a anwyd yn Lloegr wedi eu geni i famau a anwyd y tu allan i Brydain. Y ganran yng Nghymru yw 9.4%, ac mae ychydig o dan hanner y rheiny wedi eu geni yn Ewrop. Yn Lloegr tua thraean sydd wedi eu geni yn Ewrop. I roi pethau'n blaen, mae TFR cynhenid Cymru yn uwch nag un Lloegr. Mae TFR Lloegr yn 1.91 oherwydd bod pobl o gefndir Asiaidd yn cael llawer o blant. Mae'r TFR cynhenid yn isel iawn - yn rhy isel o lawer i adnewyddu'r boblogaeth gynhenid.

Os ydi'r tueddiadau demograffig yma yn parhau - ac mae'n dra thebygol y byddant - bydd newidiadau strwythurol sylweddol yn natur poblogaeth Lloegr tros y degawdau nesaf. Ni fydd efallai traean o boblogaeth Lloegr yn wyn erbyn 2051. Bydd newid hefyd yng Nghymru - ond bydd yn llai o lawer. Un sir yng Nghymru yn unig sy'n dod yn agos at y gyfradd Seisnig o enidigaethau i famau o'r tu allan i Brydain - Caerdydd.

Mewn geiriau eraill bydd gwahaniaeth sylfaenol yn natur cymdeithas yn y ddwy wlad - a bydd gwahahaniaethau gwleidyddol yn sicr o adlewyrchu hynny. Ceir elfen o hyn 'rwan - mae'r BNP yn weddol gryf mewn rhannau o Loegr, ychydig iawn o gefnogaeth sydd ganddynt yng Nghymru a'r Alban. Mae'n amhosibl darogan beth yn union fydd effaith hyn oll - ond mae'n rhesymol i dybio y bydd y ddwy wlad yn fwy gwahanol nag ydynt erioed wedi bod o'r blaen - yn gymdeithasol ac yn wleidyddol.