Sunday, April 06, 2008

Etholiadau Cyngor Gwynedd - Rhan 1

Os bydd amser yn caniatau, byddaf yn edrych ar yr etholiadau yng Ngwynedd - ac efallai mewn ambell i le arall tros yr wythnosau nesaf. Wele isod y cipolwg cyntaf. Ymddiheuriadau am gychwyn lle mae pethau ar eu lleiaf diddorol.

Un neu ddau o reolau cyn cychwyn:

(a) Dim chwerthin ar fy mhen gormod os ‘dwi’n gwneud smonach o bethau – mae’n anodd darogan canlyniadau etholiadau lleol – yn llawer anos na darogan rhai seneddol.
(b) Dwi’n cael newid fy meddwl cyn yr etholiad.
(c) 'Dwi ddim yn cael jibio. Mae'n rhaid i mi ddewis un ymgeisydd - hyd yn oed pan fo hynny'n nesaf peth i amhosibl.

‘Dwi am ddechrau gyda Dyffryn Peris a rhai o’r wardiau cyfagos. Ers talwm (yn y 70au a’r 80au cynnar) roedd brwydr chwyrn rhwng Llafur a’r Blaid mewn llawer o’r wardiau hyn, ac roedd yn beth prin i gynghorwyr gael eu dychwelyd yn ddi wrthwynebiad. Daeth tro ar fyd – erbyn heddiw dyma’r rhan o’r sir mwyaf aniddorol o ran etholiadau – nifer dda o’r wardiau heb etholiad, a’r lleill yn eithaf hawdd i ragweld yr hyn sy’n debygol o ddigwydd yno:

Y Felinheli: Sian Gwenllian (Plaid Cymru) yn cael ei hethol yn ddi wrthwynebiad. Bydd hyn yn gryn siom i Lafur – Glyn Evans oedd yn cynrychioli’r ward y tro o’r blaen – ond ni ddaethant o hyd i neb i sefyll yn ei le. Yn y Felin mae Martin Eaglestone yn byw – darpar ymgeisydd Llafur ym mhob etholiad San Steffan a Chynulliad ers tro. Fo hefyd ydi perchenog y blog gwleidyddol mwyaf mewnblyg, un llygeidiog a phlwyfol yng Nghymru. Glyn oedd y Llafurwr agosaf at y Blaid ar ol i Eddie Dogan adael Llafur ac ymuno a’r Blaid. Roedd mor debygol i eistedd ymhlith Pleidwyr nag ymhlith ei blaid ei hun mewn cyfarfodydd cyngor, ac yn ol pob son ni allai Llafur ddibynu ar ei bleidlais mewn etholiadau Cynulliad.

Bethel: Huw Price Hughes (Plaid Cymru) yn cael ei ethol yn ddi wrthwynebiad. Ymgeisydd cryf na fyddai’n debygol o golli beth bynnag.


Penisarwaun: Pat Larsen (Plaid Cymru) yn cael ei hethol yn ddi wrthwynebiad. Mae Pat wedi cynrychioli Penisarwaun ar gwahanol gynghorau ers y chew degau canol. Dydi mwyafrif poblogaeth y ward ddim yn cofio cael eu cynrychioli gan neb arall ar gyngor.

Cwm y Glo: Brian Jones (Llafur) yn cael ei ethol yn ddi wrthwynebiad. Brian ydi arweinydd y grwp Llafur, ac mae yntau wedi cynrychioli Cwm ers degawdau. Nid yw wedi wynebu etholiad ers i wardiau Cwm a Llanrug gael eu gwahanu, ac nid oedd yn cael etholiad yn aml iawn cyn hynny.

Llanberis: Trevor Edwards (Annibynnol) yn cael ei ethol yn ddi wrthwynebiad. Dyn lleol, hynod boblogaidd na fydd byth yn canfasio – ond sy’n gwbl saff o’i sedd. Wedi tynnu sylw ato’i hun yn ddiweddar trwy fynychu rhai o gyfarfodydd Llais Gwynedd – er iddo atal ei bleidlais ar y cynllun ail strwythuro. Ni chroesodd y bont serch hynny.

Waunfawr: Gwilym Williams (Annibynnol) yn cael ei ethol yn ddi wrthwynebiad. Cryn siom i’r Blaid na lwyddwyd i gael neb i sefyll yn hon. Er i Gwilym gael ei ethol yn ddi wrthwynebiad o’r blaen hefyd, mae traddodiad hir o gynrychiolaeth Plaid Cymru yn y pentref yma – gydag Eiryg Wyn a Dafydd Iwan ymhlith eraill yn cynrychioli’r ward ar gwahanol adegau.

Llanrug: Etholiad o’r diwedd. Charles Jones (Plaid Cymru) sy’n cynrychioli’r ward ar hyn o bryd yn erbyn Dafydd Guto Ifan (Annibynnol). Roedd rhagdybiaeth y byddai Dafydd yn sefyll yn enw Llais y Bobl – ond nid felly y bu. Mae Charles wedi cynrychioli Llanrug ers rhai etholiadau bellach, ac roedd yn gynghorydd ifanc iawn hefyd yn ol yn y saith degau.

Dydi Dafydd Guto ddim yn byw yn y ward – mae’n byw yn ward gyfagos Penisarwaun. Serch hynny, a barnu oddi wrth ei ohebiaeth etholiadol mae o dan gam argraff ei fod yn byw yn Llanrug. Wnaeth Dafydd Guto fawr o ffafr gyda’i hun gyda’i ymddygiad hysteraidd yn y brotest yn erbyn ail strwythuro ysgolion ym mis Rhagfyr. Safodd rhai blynyddoedd yn ol ym Methel – a dod yn ail da – yn groes i ddarogan llawer (gan fy nghynwys i).

Er bod rhai problemau gan Charles yn sgil gwahanol benderfyniadau gan y Cyngor Sir ynglyn a thraffic yn mynd trwy’r pentref, a chyfres o lythyrau anymunol yn cwyno amdano yn y wasg, nid yw’r cynllun ail strwythuro ysgolion yn effeithio ar Lanrug. Charles fydd yn ennill hon yn eithaf hawdd - un o'r cynghorwyr mwyaf effeithiol ar y cyngor o ran cyflawni dyletswyddau lleol.

Deiniolen: Etholiad arall. Len Jones (Plaid Cymru) sy’n dal y sedd, ac mae ganddo ddau wrthwynebydd – David Alan Pritchard, Llafur ac Ian Franks (Llais y Bobl).

Mae pentref Deiniolen yn bentref hynod o Gymreig – ond mae man bentrefi sydd wedi Seisnigeiddio o’i gwmpas – Fachwen, Dinorwig ac i raddau llai Clwt y Bont. Mae Deiniolen yn fwy o lawer na’r pentrefi eraill ac mae cyfran uchel o’r tai sydd yno yn dai cyngor, ac mae ei thrigolion yn llawer mwy tebygol o bleidleisio na Saeson y cyrion. Mae hefyd yn lle llwythol iawn.

Mae dwy broblem i’r Blaid – mae’r ysgol (er ei bod a 200 o blant) yn cael ei ffederaleiddio, ac mae cangen y Blaid yny pentref ar chwal. Roedd ar un amser ymysg y canghenau mwyaf, a mwyaf bywiog yn y wlad. Serch hynny, ‘dwi’n eithaf ffyddiog mai Len fydd yn ennill – pleidleisiodd yn erbyn y cynllun ail strwythuro, ac mae cefnogaeth y Blaid yn y pentref yn gyson soled iawn – er gwaethaf hanes y gangen. ‘Dwi ddim yn meddwl bod Llafur wedi ennill etholiad yno ers chwe degau’r ganrif ddiwethaf. Yn ychwanegol fedra i ddim yn fy myw weithio allan pwy ydi Alan Pritchard - er cryn holi. ‘Dwi ddim yn meddwl ei fod yn byw yn Neiniolen.

‘Dwi’n credu mai Sais ydi Ian Franks sy’n gyn weithiwr gyda phapur newydd lleol. Nid oes ganddo fawr o Gymraeg ac mae’n byw yng Nghlwt y Bont. Does ganddo ddim gobaith mewn cymuned fel hon. Mae son mai ei fwriad oedd sefyll yn un o wardiau Bangor, ond iddo fethau a chael deg o bobl i arwyddo ei bapur yno.

Fel y dywedais – dyma’r ardal mwyaf diflas. Mae mwy o etholiadau o lawer yn y lleill. Byddaf yn edrych ar ardal arall maes o law.

3 comments:

Hogyn o Rachub said...

Ew, diddorol iawn iawn! Dw i'n edrych ymlaen i ddarllen gweddill dy broffwydiadau!

Anonymous said...

Have уou eveг thought аbout publishing an eboοκ or guest authoгіng on
other websiteѕ? I have а blog centerеd
on the same ѕubjects you dіscuss and woulԁ really like to have you share some stoгiеs/infοrmation.
I κnow my audience would valuе yоur wοгk.
If you are eνеn rеmotely intеrested, feеl freе
to shoοt me an e mail.
Also see my web page: More Helpful Hints

Anonymous said...

Τhankѕ a lot foг shaгing thiѕ with
all folks уοu аctually recogniѕe what you аre speakіng approximаtely!
Bookmarked. Ρleasе addіtionallу visіt my ωebsite =).
We cаn have a hyperlink сhange arrangеment аmоng uѕ

My homeρage: http://Balllifting.Com
Also see my webpage :: www.panmom.com