Gwobr Hen Rech Flin

'Dwi wedi canmol blogiau Alwyn ap Huw yn y gorffennol - Miserable Old Fart a Hen Rech Flin.

Er bod Alwyn yn gwbl gyfeiliornus am fwy neu lai popeth mae'n ysgrifennu amdano, mae'n cynhyrchu stwff diddorol, deallusol a gwreiddiol yn aml. Bydd hefyd o bryd i'w gilydd yn cynhyrchu nonsens o'r radd flaenaf - efallai bod rhoi pwysau arnom ein hunain i flogio yn gwneud hynny'n anhepgor weithiau.

Enghraifft dda ydi'r neges gyfangwbl loerig yma, lle mae Alwyn yn rhesymu nad yw'r dirwasgiad mae'r byd gorllewinol ar fin byw trwyddo yn debygol o effeithio arno fo a'i deulu oherwydd na chafodd yr un ohonynt ffliw adar y llynedd. Mae hefyd yn cynnig y dadansoddiad gwirioneddol syfrdanol mai BBC News 24 sy'n gyfrifol am yr anhawsterau ariannol presennol.

Ag ystyried y 'rhesymeg' canol oesol yma, bwriadaf gyflwyno cydnabyddiad achlysurol o idiotrwydd llwyr a chyfangwbl, a galw'r cydnabyddiad hwnnw yn Wobr Hen Rech Flin. 'Dwi'n gwybod na fydd Alwyn yn meindio o gwbl.

Mae'r awgrymiad y cyfeiriais ato ddoe, sef nad ydi Mark Williams ymysg yr Aelodau Seneddol mwyaf disglair, wedi esgor ar nifer o sylwadau idiotaidd gan bobl sy'n ceisio ei amddiffyn. Yn rhyfedd iawn, hyd y gwn i 'does yna neb wedi ceisio amddiffyn Alan Williams.

Er enghraifft ar faes e mae Mr Urdd yn dadlau bod Mark yn goblyn o aelod seneddol da oherwydd iddo gymryd arno'i hun i wneud gwaith y Citizen's Advice Beareau yn hytrach na'i briod waith ei hun, tra bod Madrwyddygryf rhywsut, rhywfodd wedi argyhoeddi ei hun mai pleidleisiau Cymry Cymraeg Ceredigion oedd yn gyfrifol am anfon Mark i San Steffan.

Serch hynny, gweddol fan a di ddim ydi idiotrwydd Mr Urdd a Madrwyddygryf wrth ymyl ymdrechion un o'r cyfranwyr a ymddangosodd ar flog Ordovicus pan gyfieithodd hwnnw fy sylwadau i am Mark ac Alan Williams. Gweler yma. Mae'n werth dyfynnu sylwadau Still a Liberal yn llawn

I disagree, Mark Williams is a fighter - just look at what he did to keep Post Offices open in Ceredigion - and the price has come down since he started his campaign to get cheaper petrol in rural areas

Mae'n gwneud dau honiad cwbl anhygoel. Yn gyntaf mae'n honni bod Mark wedi cadw swyddfeydd post yn agored yng Ngheredigion - er i'w ymgyrch fethu cadw cymaint ag un yn agored.

Yn ail ymddengys ei fod yn honni i Mark lwyddo i ddod a phrisiau ynni byd eang i lawr. Mae bron i bawb wedi bod yn llafurio o dan y camargraff bod pris petrol wedi syrthio oherwydd bod y galw am y stwff wedi lleihau fel mae'r byd yn symud i mewn i ddirwasgiad economaidd.

Ond na - ymgyrch Mark sy'n gyfrifol - 'dydi'r grymoedd economaidd anferthol sy'n fynych yn chwalu cymunedau a diwylliannau, sy'n anfon pobl yn eu miliynau o un rhan o'r byd i ran arall miloedd o filltiroedd i ffwrdd, sy'n gallu gwneud i ffermwyr yn eu canoedd o filoedd adael eu cynhaeaf yn pydru yn y caeau, sy'n gallu troi pobl barchus yn lladron a phuteiniaid yn ddim ger bron pwerau ymgyrchu Mark. Os ydi o fewn ei allu i atal cwrs grymoedd mawr amhersonol fel hyn pwy a allai amau na allai eistedd ar ei orsedd ar lan y mor a throi'r llanw yn ei ol, ac felly llwyddo lle fethodd y Brenin Caniwt gynt.

Mae Still a Liberal yn llawn deilyngu'r fraint o fod yn ddeilydd cyntaf Gwobr Hen Rech Flin am idiotrwydd llwyr a chyfan gwbl.



Mark yn atal y llanw.

Llongyfarchiadau i'r ddau Williams

Ddim yn aml iawn y byddaf yn edrych ar y Daily Mail, ac mae'n fwy prin eto i Mark Williams, Aelod Seneddol Ceredigion ac Alan Williams, Aelod Seneddol Gorllewin Abertawe ymddangos yn y papurau 'cenedlaethol', ond daeth y tri digwyddiad anarferol hynny at ei gilydd y diwrnod o'r blaen.

Yn ol Quentin Letts mae'r ddau yn aelodau cwbl ddiwerth o Dy'r Cyffredin.

Ni fydd Alan yn sefyll yn yr etholiad cyffredinol nesaf. 'Dwi'n siwr bod Mark yn ddiolchgar bod ganddo fwyafrif anferthol o 219 yn gefn iddo wrth iddo ystyried 2010.

Normal service is resumed rhan 2

Sunday Times
News of the World
Mail on Sunday
Sunday Telegraph
Sunday Independent
Sunday Times

Gair o gyngor i Jim Murphy

Mae'r argyfwng ariannol presenol wedi bod yn garedig i'r Blaid Lafur, sy'n eironig cyn mai'r ffaith iddyn nhw eu hunain hepgor eu gwerthoedd traddodiadol a syrthio ar eu gliniau ger bron allor neo ryddfrydiaeth economaidd sy'n gyfrifol am y dywydiedig argyfwng.

Yn sgil yr argyfwng mae Llafur wedi ad ennill peth tir yn y polau piniwn, gan hanneru'r bwlch rhyngddynt a'r Toriaid. Mae sawl rheswm am hyn - bod sylw'r wasg wedi ei hoelio ar Gordon Brown ac Alistair Darling, bod y Toriaid wedi rhoi rhwydd hynt iddynt gymryd arnynt eu bod yn gwneud coblyn o joban dda ar sortio pethau allan, a bod naratif y cyfryngau wedi bod yn gyffredinol ffafriol am unwaith.

Cafodd Llafur hefyd bastwn defnyddiol i ymosod ar genedlaetholwyr efo fo. 'Doedd Jim Murphy ddim yn hir cyn bathu term newydd i ddisgrifio gwledydd bychan annibynnol Gogledd Ewrop - The Arc of Insolvency.



Eglura Mr Murphy ei safbwynt fel hyn:

Look at this arc of prosperity, what some commentators are now calling calling the arc of insolvency: Iceland, Ireland and Norway

Iceland as a country is on the verge of bankruptcy. Ireland is officially in recession. Ireland and Norway are trying to borrow from the US and Russia.

That's not Scotland's destiny. Scotland isn't Iceland and it shouldn't be Iceland and as long as I'm doing this job, I don't want Scotland to be Iceland.

Ac ar un olwg mae ganddo bwynt. Y gwir plaen ydi bod argyfwng bancio Gwlad yr Ia yn wirioneddol argyfyngys - a ni allant mewn gwirionedd fforddio i achub eu banciau. Eu broblem ydi bod eu system bancio yn llawer rhy fawr i gymharu a gweddill yr economi. Mae dyledion eu banciau yn 480% o'r ddyled genedlaethol ac yn 211% o'u GDP blynyddol(Ffigyrau i gyd gan Bridgewater Associates)

Ond yn anffodus i Mr Murphy 'dydi amgylchiadau'r DU fawr gwell. Mae dyledion ein banciau ni yn 368% o'r ddyled genedlaethol ac yn 168% o'u GDP blynyddol. Ffigyrau'r ddwy wlad mae Mr Murphy yn cyfeirio atynt - Iwerddon a Norwy yw 105% / 19% a 92% / 9%. Mae ffigyrau'r DU ymysg y gwaethaf yn y Byd.

I roi'r sefyllfa mewn ffordd arall, mae achubiaeth Brown a Darling yn achubiaeth na allant ei fforddio. Yr unig ffordd i dalu amdano fydd trwy godi trethi yn y dyfodol, a bydd hynny yn arwain at lefel twf is, a bydd hynny yn ei dro yn arwain at doriadau mewn gwasanaethau.

Felly pan mae Mr Murphy yn dweud nad yw am i'r Alban fod fel Gwlad yr Ia, y ffordd orau iddo wireddu'r dyhead hwnnw fyddai trwy ymgyrchu tros ganlyniad cadarnhaol i refferendwm annibyniaeth 2010 / 2011.

Pam bod Karl Francis yn ystyried yr iaith Gymraeg yn neo ffasgaidd?

'Dydi'r cyfaill Karl Francis ddim yn or hoff o ddwyieithrwydd. A dweud y gwir ymddengys bod Karl yn ystyried y ffasiwn beth yn neo ffasgaidd.

'Rwan 'dydi o ddim yn anisgwyl iawn clywed Karl yn defnyddio'r math yma o iaith. Roeddwn i yn fyfyriwr prifysgol yn Aberystwyth ar gychwyn cyfnod Mrs Thatcher, ac roedd yna lawer o fyfyrwyr (di Gymraeg bron yn ddi eithriad) gyda daliadau gwleidyddol y gellid eu cynrychioli fel rhai adain Chwith eithafol. Petawn yn llai caredig byddwn yn cynrychioli'r daliadau fel rhai adain Chwith idiotaidd. Fascist, neu Nazi oedd hoff eiriau'r bobl hyn, a byddant yn eu defnyddio fel ansoddeiriau i ddisgrifio eu gwrthwynebwyr a'u safwbyntiau.

Felly roedd Thatcher yn ffasgydd, a'r Blaid Geidwadol yn ei chyfanrwydd wrth gwrs. I aml i un byddai cenedlaetholwyr Cymreig, yr SDP neu'r Rhyddfrydwyr a hyd yn oed y rhan fwyaf o'r Blaid Lafur hefyd yn ffasgwyr. Roedd bron i bawb arall yn ffasgwyr. Fel rheol ni chyflwynwyd unrhyw dystiolaeth o gwbl tros y cyhuddiad rhyfedd, ond os byddai angen cyflwyno tystiolaeth byddai'r rhesymu pob amser yr un peth. Roedd y grwp, plaid neu unigolyn a ddisgrifid fel ffasgwyr gyda rhyw gred neu ddaliad oedd yn gyffredin gyda'r ffasgwyr. Roedd hyn yn cynnwys bron i bawb wrth gwrs. Felly ceir rhesymeg fel hyn - Mae X eisiau i'r trenau redeg ar amser, roedd y ffasgwyr yn rhai mawr am gael y trefau i redeg ar amser, ergo mae X yn ffasgydd.

Ar un olwg mae'r ffordd yma o edrych ar y Byd yn ogleisiol o ddi niwed, ond mae ochr anymunol iawn iddo. Roedd y cyfeillion ar eithafion gwleidyddiaeth y Chwith wedi dadlau eu ffordd i dir gwleidyddol oedd yn afresymegol ac oedd i raddau helaeth yn gwbl amhosibl i'w amddiffyn. Felly yn lle dadlau roedd rhaid pardduo - a dyna oedd pwrpas y termau Nazi a Fascist. Trosiadau am ddrygioni ydynt mewn gwirionedd - ffordd ddiog o gyhuddo pobl o ddrygioni di bendraw ydi defnyddio'r math yma o dermau yn y bon.

Nid y Chwith yn unig sy'n gwneud hyn wrth gwrs. Mae'r ffordd yma o edrych ar bethau yn gyffredin mewn gwleidyddiaeth, ac hefyd mewn crefydd. Mae'r Dde yn America yn defnyddio'r term 'terfysgwr' i ddisgrifio Obama ar hyn o bryd - Un American oedd y term ym mhumpdegau'r ganrif ddiwethaf. Roedd Communist yn derm tebyg. Arferai Felix Aubel floeddio Comiwnistaidd am pob math o bethau hynod o anghomiwnyddol cyn iddo aeddfedu a challio.

Am y rhan fwyaf o'i fywyd gwelai Ian Paisley'r gwrthdarro sifil yng Ngogledd Iwerddon yng nghyd destun gwleidyddiaeth Ewropiaidd yr ail ganrif ar bymtheg, gan resymu bod yr Eglwys Babyddol yn ceisio difa Protestaniaith oherwydd bod mai eglwys y Diafol oedd yr Eglwys Babyddol. Yn y gorffennol arweiniodd y feddylfryd yma at ddi berfeddu, llosgi a dienyddio pobl ym mhob ffordd y gellir meddwl amdani oherwydd man anghytundebau crefyddol neu wyddonol.

Daw hyn a ni'n ol at Karl. Mae genhedlaeth yn hyn na fi ac roedd yn ifanc yn y chwe degau - cyfnod lle'r oedd llawer iawn o'r bobl aeth i golegau yn coleddu daliadau asgell Chwith eithafol. Tyfodd y rhan fwyaf o bobl allan o'r daliadau hynny - ac mae'n debyg i fwyafrif ohonynt bleidleisio i Thatcher yn yr 80au. Arhosodd Karl yn ei unfan. Mae ei ddaliadau wedi aros yn union lle'r oeddynt bryd hynny. Adeiladodd yrfa ffilmio tebyg i un Ken Loach - gwneuthurwr ffilmiau o Loegr sydd a daliadau gwleidyddol tebyg i rai Karl. Mae Karl wedi bod yn gyfrifol am rhai ffilmiau da, ond mae Ken Loach wedi bod yn gyfrifol am rhai o'r ffilmiau gwleidyddol gorau yn yr iaith Saesneg.

Ni lwyddodd Karl i wneud y gorau o'i dalent, a'r prif reswm am hynny ydi bod ei wleidyddiaeth plentynaidd wedi cyfyngu ar ei ganfas. Mae gan Ken Loach yr athrylith i gynhyrchu cyfres hir o ffilmiau gwych ar themau cyfyng - does gan Karl ddim. Felly mae'n cyrraedd at flynyddoedd olaf ei yrfa, mae'n cymharu ei hun gyda Ken Loach ac mae'n siomedig, ac mae eisiau rhywbeth i'w feio - ac mae'n rhaid i'r rhywbeth hwnnw fod yn allanol. 'Does yna ddim byd mwy allanol i rhywun fel Karl na'r iaith Gymraeg, ac felly'r iaith honno sy'n cael y bai. Mae'n dod yn naturiol iddo ddisgrifio gwrthrych ei gasineb gan ddefnyddio geirfa plentynaidd ei draddodiad gwleidyddol.

Am dipyn o hwyl beth am droi rhesymeg Karl i'w gyfeiriad ef ei hun?

Nid oedd y Ffasgwyr yn hoff o ieithoedd lleiafrifol (ystyrier agwedd Franco at y Gatalaneg ac iaith y Basg), 'dydi Karl ddim yn hoffi ieithoedd lleiafrifol, felly mae Karl yn Ffasgydd. Roedd y Ffasgwyr yn ffrindiau efo'r Natsiaid, felly mae'n deg cynrychioli Karl fel swyddog yn yr Hitler Youth.

Dyna 'dwi'n ei wneud isod.



Yr actor Dafydd Hywel sy'n sefyll o flaen Karl - er nad ydi hynny'n amlwg oherwydd diffyg sgiliau Photoshop blogmenai. Mae'n cael ei gynrychioli fel prif grafwr yr uned bach yma o'r Hitler Youth sy'n derbyn canmoliaeth y main man. Y rheswm pam bod hwnnw yn cael eu drin mor anheg ydi oherwydd iddo ddadlau achos Karl ar Radio Cymru ddoe gan wneud y sylw idiotaidd bod sylwadau Karl yn OK oherwydd nad oedd 90% o'r hyn a ddywedodd yn ei gyfweliad ar Radio 3 yn ddadleuol.

Mae'r syniad bod gan Dafydd Hywel a Karl Francis gydymdeimlad gyda Natsiaeth yn amlwg yn chwerthinllyd. Ond dydi o ddim mymryn mwy chwerthinllyd na defnyddio'r dermenoleg a gysylltir a gwleidyddiaeth Ewrop rhwng y rhyfeloedd byd er mwyn cysylltu pobl, cysyniadau ac hyd yn oed ieithoedd nad ydi'r Chwith eithafol, plentynaidd yn eu hoffi, gyda gwersylloedd llofryddiaeth, erledigaeth a hil laddiad.

Normal service is resumed

He, he - dim ond pethefnos ar ol dathlu dychweliad Peter Mandelson i'r llwyfan gwleidyddol mae'n bleser gen i nodi bod y gwasanaeth arferol yn ei ol.

Mae'n dda gen i ddweud y gallwn edrych ymlaen at ddeunaw mis llawn adloniant.

Etholiadau America a newidiadau strwythurol gwleidyddol

'Does gen i ddim rhyw ddiddordeb anferth yng ngwleidyddiaeth America a dweud y gwir, ond mi gymrais ychydig funudau heddiw i gael cip ar fapiau canlyniadau etholiadau yn y gorffennol. Rydym yn tueddu i feddwl am ddaearyddiaeth etholiadaol America - y De a'r Mid West yn Weriniaethol a'r Gorllewin pell a'r ardaloedd diwydiannol yn Ddemocrataidd fel rhywbeth di gyfnewid - ond dydi o ddim. Ystyrier y mapiau isod o'r ganrif ddiwethaf - 'dwi wedi edrych ar un etholiad o pob tair gyda bwlch o 12 mlynedd rhwng pob un rhwng 1904 a 2000. Gellir gweld yr holl fapiau yma.











Y De Ddywrain ydi'r ardal mwyaf diddorol. Hyd 1964 roedd y Democratiaid yn dominyddu - ond wedyn mae pethau'n troi fel cwpan mewn dwr. Llwyddodd Barry Goldwater i gymryd yr ardal ar ran y Gweriniaethwyr er gwaetha'r ffaith bod eu blaid wedi eu chwalu'n llwyr yng ngweddill y wlad. Mae'r rhan yma o'r wlad wedi bod yn driw i'r Gwereniaethwyr ym mhob etholiad arlywyddol ers hynny - ag eithrio 1976 pan bleidleisiodd tros Jimmy Carter. Pleidlais ar sail daeryddiaeth oedd hon - o Georgia y daw Carter, hefyd roedd drwg deimlad cyffredinol yn y De tuag at Washington yn sgil Watergate. Llwyddodd Clinton i ennill pedair o daleithiau yn 96 - ond ei dalaith o ac un ei ymgeisydd is arlywyddol Al Gore oedd dwy o'r rheiny. Mae hyn yn ddigon hawdd i'w egluro - gyda'r oedd y Democratiaid yn cael eu cysylltu efo'r mudiadau hawliau sifil, nid oedd y mwyafrif o bobl croenwyn yn fodlon pleidleisio trostynt yn y rhan yma o'r wlad.

Mae'r gwahaniaeth rhwng patrymau pleidleisio'r Mid West ac arfordir y Gorllewin yn beth gweddol newydd - fel rheol roeddynt yn pleidleisio yn yr un ffordd. Mae'n debyg mai newidiadau demograffig yn y gorllewin sy'n rhannol gyfrifol am hyn yn ogystal a dylanwadau o'r tu allan i'r UDA - er mae mwy iddi na hynny hefyd.

Cymharol ddiweddar ydi ymlymiad rhai o'r taleithiau diwydiannol poblog megis Efrog Newydd i'r Democratiaid. Y peth mwyaf cyson mae'n debyg am y mapiau ydi bod pedair talaith sydd yn agos at ganol y wlad - North Dakota, South Dakota, Nebraska a Kansas yn pleidleisio i'r Gwereniaethwyr bron yn ddi eithriad - oni bai pan mae cyflafan etholiadol yn erbyn y Gweriniaethwyr.

Yr hyn sy'n ddiddorol i mi ydi'r ffaith bod patrymau pleidleisio sy'n ymddangos ar y pryd yn rhai parhaol yn newid mewn cyfnod byr o bryd i'w gilydd. Un o ddau reswm sy'n gyrru hyn - lle mae plaid yn newid mewn ffordd nad yw'n dderbyniol i'w hetholwyr neu pan mae gwleidyddiaeth yr etholwyr eu hunain yn newid.

Yn y chwe degau canol newidiodd natur y Blaid Ddemocrataidd, a chafwyd ail gynghreirio a arweiniodd yn y diwedd at symud gwleidyddiaeth America i'r Dde. Mae'n bosibl dadlau bod yr etholwyr yn hytrach na'r pleidiau yn symud i'r Chwith yn yr etholiad bresennol oherwydd bod neo ryddfrydiaeth economaidd a neo geidwadiaeth polisi tramor y Gweriniaethwyr wedi colli eu hygrededd yn llwyr.

Mae'r ddau symudiad yma wedi digwydd yn nes adref sawl gwaith. Er enghraifft cychwynodd gwleidyddiaeth Prydain ar symudiad eithaf cyflym i'r Chwith yn 1918 pan symudodd yr etholwyr i'r Chwith. Ail strwythuro natur yr etholwyr oedd yn rhannol gyfrifol am hyn - roedd llawer mwy o bobl dosbarth gweithiol yn cael pleidleisio ac arweiniodd hyn at ddifa'r Blaid Ryddfrydol a thwf y Blaid Lafur. Yn yr un etholiad yn yr Iwerddon chwalwyd Cenedlaetholdeb cyfansoddiadol a sgubwyd y wlad gan Genedlaetholdeb llawer mwy gwrth Brydeinig a gwrthnysig. Symudodd y boblogaeth i'r Chwith hefyd wedi'r ail Ryfel byd pan dderbynwyd yr angen am drethi uwch er mwyn ariannu gwladwriaeth les. Symudodd y Blaid Lafur i'r Chwith ar ddechrau'r 80au ar yr union adeg pan oedd yr etholwyr yn symud i'r Dde - gyda chanlyniadau trychinebus. Symudodd y blaid honno'n ol i dirwedd gwleidyddol y rhan fwyaf o etholwyr yn y nawdegau.

Gall newidiadau o'r math yma ddigwydd yn unrhyw le - hyd yn oed yma yng Nghymru.

Pam nad oes yna bolio rheolaidd yng Nghymru?

Wedi darllen sylwadau Hogyn o Rachub ar waelod fy mhost diwethaf ac ymweld a'i flog (blog nad ydwyf yn ymweld a fo'n ddigon aml), 'dwi wedi bod yn meddwl rhyw ychydig.

Mae HOR yn gwneud yr un pwynt ag ydwyf fi yn ei wneud yn y bon, sef nodi nad oes rheswm hyd yn hyn i gymryd bod pol gan Beaufort yn un dibenadwy. Mae hefyd yn beirniadu Adam Price am wneud cymaint o'r pol. 'Rwan, gwleidydd ydi Adam - ac mae'n rhesymol disgwyl iddo ymddwyn fel gwleidydd. Mae nifer o resymau gwleidyddol pam y gallai Adam fod eisiau rhyddhau manylion y pol - torri crib y Toriaid, er enghraifft, neu leddfu nerfau'r sawl oddi mewn i'r Blaid sy'n poeni bod Cymru'n Un yn niweidiol iddi.

Yt hyn sy'n fwy diddorol efallai ydi pam bod y cyfryngau Cymreig mor gyndyn i gomisiynu polau? Mae'n ymarferiad cymharol ddrud - ond os ydi Plaid Cymru yn gallu dod o hyd i'r arian, byddai dyn yn dychmygu bod yr adnoddau gan Trinity Mirror hefyd.

Mae'n bosibl cymharu gyda gwledydd eraill. Mi wnaf i'r gymhariaeth arferol efo'r Iwerddon. Mae'r papur Sul y Sunday Business Post yn comisiynu pol misol gan Red C. Mae pol Red C yn eithaf dibenadwy - ac maent hefyd yn cyflawni cryn gamp pan maent yn gallu darogan patrymau pleidleisio etholaethau unigol yn effeithiol - rhywbeth sy'n anodd iawn i'w wneud.

Mae nifer o'r papurau eraill yn comisiynu polau yn rheolaidd - ac o ganlyniad mae diwylliant o bolio rheolaidd - ac mae amrywiaeth o ran dulliau polio. Felly gall y gwahanol gwmniau brofi eu methodoleg eu hunain yn erbyn methodoleg cwmniau eraill ac yn erbyn etholiadau go iawn.

'Dydi hyn ddim ar gael i Beaufort - felly maent yn gweithio yn y tywyllwch i raddau helaeth. 'Dydi'r papurau newydd Cymreig prin byth yn comisiynu polau er bod eu cylchrediad yn ddigon tebyg i un y Sunday Business Post.

Tua 53,000 ydi cylchrediad y Sunday Business Post, mae'r Western Mail ychydig yn is na 40,000, Wales on Sunday a'r Daily Post mymryn yn uwch, mae'r South Wales Echo gyda chylchrediad o tua 45,000 a thua 30,000 ydi ffigyrau'r South Wales Argus.

'Rwan gellir cynnig nifer o resymau am y gwahaniaeth yma yn agwedd y papurau Cymreig at bolio. Mae'n debyg bod y Sunday Business Post yn fwy proffidiol o lawer na'r papurau Cymreig ac mae mwy o ddiddordeb yn ddi amau mewn polau yn yr Iwerddon oherwydd bod llywodraeth y wlad honno'n un sydd a statws llywodraethol llawn.

Y rheswm pwysicaf fodd bynnag ydi bod y papurau Cymreig i gyd i gwahanol raddau yn rhai rhanbarthol yn yr ystyr bod eu darllenwyr i gyd yn tueddu i fyw mewn un rhan o'r wlad. Er enghraifft mae darllenwyr yr Argus yn byw yng Ngwent. Mae hyd yn oed y Western Mail - y papur sy'n gwneud yr ymdrech fwyaf i fod yn bapur cenedlaethol - gyda llawer iawn, iawn mwy o ddarllenwyr yn Ne nag yng Ngogledd Cymru. Gan bod y ffocws newyddiadurol yn rhanbarthol yn hytrach na chenedlaethol, mae'r ysgogiad i gomisiynu polau cenedlaethol yn llai nag y byddai petai'r ffocws yn ehangach.

'Dwi ddim yn arbenigwr ar werthu papurau, ond byddwn wedi dychmygu y byddai o fantais i'r Western Mail gomisiynu polau piniwn fel rhan o strategaeth ehangach i ddatblygu'n bapur gwirioneddol genedlaethol. Mae cylchrediad traddodiadol y papur wedi bod yn syrthio'n gyson am flynyddoedd. Mae cysylltu ei hun gyda'r wleidyddiaeth newydd yng Nghymru yn ffordd lled amlwg o geisio dod o hyd i ddarllenwyr newydd. Mae yna rhywbeth ychydig yn drist am bapur sy'n ystyried ei hun yn un cenedlaethol yn aros i bleidiau gwleidyddol ei fwydo efo brywsion pan mae hynny'n

Mae'r papur yn rhoi mwy o ymdriniaeth i wleidyddiaeth Gymreig na'r gweddill wrth gwrs. - byddai polio cyson yn hytrach cryfhau'r strategaeth. Ar hyn o bryd maent yn llwyr ddibynol yn y maes hwn ar y frywsion sy'n cael eu taflu atynt gan eraill sydd yn aml gyda'u agenda eu hunain. Byddai ymdrech go iawn i fod yn flaengar ac yn rhan anatod o wleidyddiaeth newydd Cymru yn un sy'n apelio at fwy o bobl o lawer, ac yn helpu'r Western Mail i ddod tros eu problem ganolig, sef eu bod yn rhy rhanbarthol i fod yn genedlaethol ac yn rhy genedlaethol i fod yn rhanbarthol.

Y corff arall a allai bolio'n rheolaidd wrth gwrs ydi'r BBC - ond mae'r bwystfil hwnnw'n teilyngu cyfraniad maith iddo'i hun.

Polau piniwn Beaufort

Mae fy nghyfaill Ordovicius wedi cynhyrchu tri phost tros y diwrnod neu ddau diwethaf yn ymdrin phol diweddar Beaufort sy'n ymdrin a bwriadau pleidleisio pobl yng Nghymru. Gellir eu gweld yma, yma, ac yma. Ymddengys i Sanddef gael oriau o hwyl di niwed gyda'r Excel.

I dorri stori hir yn fyr mae canfyddiadau'r pol fel a ganlyn ymysg pobl sy'n dweud eu bod yn debygol o bleidleisio:

Etholiad Cynulliad, Llafur 35%, Plaid 25.7%, Toriaid 19.8%, Democratiaid Rhyddfrydol 12.1%.
Etholiad San Steffan, Llafur 38.7%, Plaid 18.3%, Toriaid 23.9%, Democratiaid Rhyddfrydol 12.6%.

Ag ystyried perfformiadau diweddar y Blaid Lafur yn etholiadol bydd y canfyddiadau hyn yn gryn ryddhad iddynt. Roedd eu perfformiad yn yr etholiadau lleol eleni yn wirioneddol drychinebus, ac mae'r canrannau uchod yn awgrymu eu bod wedi adennill tir ers hynny - er bod polau Prydeinig yng nghanol Medi (pan gymerwyd y pol) yn gwbl drychinebus i Lafur. Yn sicr Llafur fydd fwyaf hapus wrth ystyried canfyddiadau diweddaraf Beaufort.

Ond - ac mae yna ond go fawr. 'Dydi record Beaufort ddim yn berffaith o bell ffordd pan mae'n dod i ddarogan etholiadau yng Nghymru.

Er enghraifft yn ystod yr wythnosau cyn etholiadau cynulliad 2007 cafwyd dau bol gan y cwmni - amlinellaf ganlyniadau'r ddau.

Pol 1: Llaf 37%, Dem Rhydd 14%, PC 30%, Tori 14%.
Pol 2: Llaf 36%, Dem Rhydd 13%, PC 26%, Tori 19%.

Y canlyniad oedd:

Llaf 32.2%, Plaid 22.4%, Toris 22.4%, Dem Rhydd 14.8%.

Felly y patrwm yma ydi bod Beaufort yn tan gyfrifo'r bleidlais Doriaidd ac yn gosod pleidlais Plaid Cymru a Llafur yn rhy uchel, ac yn weddol agos ati efo'r Democratiaid Rhyddfrydol.

Mae'n gyfrinach agored i Blaid Cymru gomisiynu Beaufort i gynnal cyfres o bolau preifat yn y misoedd oedd yn arwain at etholiadau Cynulliad 07. O'r hyn a gofiaf roeddynt fel rheol yn gor gyfrifo'r bleidlais Lafur yn sylweddol, un Plaid Cymru i raddau llai ac yn tan gyfrifo'r bleidlais Geidwadol.

'Rwan, pan mae cwmni polio yn anghywir yn gyson mae yna reswm - a methodoleg diffygiol ydi'r rheswm hwnnw. Mae'n ddrwg gen i os ydi'r isod yn nawddoglyd, ond wrth drafod polau piniwn mae'n bwysig deall sut mae methodoleg llwyddiannus yn dod i fodolaeth.

Mae mwy o lawer i gynnal pol na dod o hyd i 1,000 o bobl a defnyddio cyfrifiannell i droi cyfansymau yn ganrannau. I ddechrau mae'n rhaid dewis sampl sy'n adlewyrchu'r boblogaeth yn gyffredinol o ran lleoliad daearyddol, dosbarth cymdeithasol, cydbwysedd oedran a rhyw ac ati.

Yn anffodus i'r cwmniau polio ceir cymhlethdodau sylweddol. Er enghraifft mae'n ffaith bod rhai mathau o bobl (pobl tros 45 oed er enghraifft) yn fwy tebygol o lawer na rhai eraill i bleidleisio na rhai eraill ac mae'n rhaid i'r cwmniau ddod o hyd i ffyrdd o gymryd hyn i ystyriaeth. Os ydi 60% o'r sawl sy'n ymateb i'r pol yn ferched (ac mae hyn yn digwydd yn aml) ond 52% yn unig o'r etholwyr yn ferched yna mae pob ymateb benywaith yn gyfwerth a 0.87 o bleidlais tra bod pob ymateb gwrywaidd yn gyfwerth ag 1.13 o bleidlais.

'Dwi'n gwybod dim am fethedoleg Beaufort - ac a bod yn deg mae'n ddigon posibl eu bod wedi meddwl yn ofalus am eu methodoleg gan wneud defnydd o ddulliau polio Prydeinig - ond mae'n amhosibl ar hyn o bryd i'r fethodoleg fod yn effeithiol. Y rheswm am hyn ydi nad oes digon o bolio yng Nghymru, ac nad ydi'r polio hwnnw'n cael ei brofi yn erbyn etholiadau go iawn yn ddigon aml. Nid yw'n bosibl i fethodoleg Prydain gyfan weithio yng Nghymru - mae'r proffeil etholwyr yn gwahanol yma.

Mae methodoleg effeithiol yn esblygu tros amser. Er enghraifft gwnaeth MORI smonach o ddarogan canlyniad etholiad maer Llundain yn ddiweddar, gan or gyfrifo y bleidlais Lafur yn sylweddol. Eu damcaniaeth pam bod hyn wedi digwydd ydi bod pobl sy'n gweithio yn y sector gyhoeddus yn fwy tebygol o ymateb i bol piniwn na rhywun sy'n gweithio yn y sector breifat - mae'r bobl hynny hefyd yn fwy tebygol o bleidleisio i Lafur wrth gwrs. Efallai bod damcaniaeth MORI yn gywir, ac efallai nad ydyw - ond y pwynt ydi y bydd yn cael ei phrofi maes o law. Os ydi'r ychwanegiad yma yn gwneud y pol yn fwy cywir y tro nesaf, bydd yn aros fel cydadran o'r fethodoleg. Os na fydd yn gwneud hyn, ni chaiff ei ddefnyddio eto.

'Dwi'n croesawu'r ffaith bod Beaufort yn polio yng Nghymru, a 'dwi'n croesawu'r ffaith bod Plaid Cymru yn comisiynu polau - ond cyn y gall Cymru gael cyfundrefn o bolau credadwy mae'n rhaid cael mwy o lawer o bolau er mwyn i ddiwylliant o bolio effeithiol ddatblygu. Y rheswm nad ydi hyn yn digwydd ydi am nad oes gan y cyfryngau Cymreig fawr o ddiddordeb mewn comisiynu polau. Hyd y bydd hyn yn newid ni fyddwn yn gallu rhoi fawr o goel ar unrhyw bol Cymreig mae gen i ofn.

Parti Harti yn y Cameo

Mae'r blogiwr Saesneg Guido Fawks yn gwichian oherwydd y parti bach sy'n cael ei hysbysebu yma.



Cwyn Guido ydi bod gweithwyr y Bib i fod yn ddi duedd, ond eu bod yn amlwg yn gefnogol i Obama, ac mai parti 'dathlu' sy'n cael ei drefnu.

'Dydw i ddim yn gwybod os ydi'r ffaith bod y gwahoddiad gyda logo Obama ar ei ben o anghenrhaid yn awgrymu ei fod yn barti un ochrog - ond beth ydi'r blydi ots? Bydd y gloddesta yn digwydd yn amser hamdden yr hacs, 'does gan barn gweithwyr y Bib yng Nghaerdydd ddim y mymryn lleiaf o ddylanwad ar batrymau pleidleisio Americanwyr ac mae bron i bawb ym Mhrydain ag eithrio nytars adain Dde fel Guido ei hun eisiau i Obama ennill beth bynnag.

Mae o llawer mwy o ddiddordeb i mi bod y sbloets wedi ei drefnu yng Nghlwb y Cameo. Mae pawb yng ngorllewin Caerdydd yn gwybod bod ystafell sgityls y Duke of Clarence yn lle llawer gwell na thwll fel y Cameo i drefnu parti - neu unrhyw ddigwyddiad arall o ran hynny.

Ond dyna fo, gan mai Rhodri Williams (cyfaill i John Leslie 'dwi'n deall) - un o gyd weithwyr yr hacs ydi cyd berchenog y Cameo efallai eu bod yn cael telerau arbennig. Peintiau o Bass am £1.50 efallai.

True Wales bach, plwyfol, hunanol ac anoddefgar

Mae True Wales wedi agor gwefan i ddadlau eu hachos. Corff traws bleidiol (yn ol eu tystiolseth eu hunain) sydd wedi ei sefydlu i ymladd yn erbyn rhoi pwerau deddfu i'r Cynulliad Cenedlaethol ydi True Wales. Y gwleidydd a gysylltir agosaf at y mudiad (os mai dyna'r gair amdano) ydi David Davies, Aelod Seneddol Ceidwadol Mynwy.

Does yna ddim llawer ar y wefan hyd yn hyn, ond mae'n ddigon dadlennol i'r graddau ei bod yn rhoi syniad i ni o'r patrwm y bydd yr ymgyrch Na yn debyg o'i gymryd. Mae hefyd ar sawl gwedd yn ddryslyd ac afresymegol - ond nid yw hyn yn syndod - nid rhesymeg na dadlau clir oedd prif nodweddion ymgyrchoedd Na 79 a 97. Serch hynny mae cynwys y wefan yn ddiddorol oherwydd yr is destun sydd ymhlyg ynddi yn hytrach na'r cynnwys ei hun.

Ystyrier isod yr hyn a argymhellir o dan y penawd Vision Statement.

spending priorities that reflect the needs of all the people.

Ar un olwg mae'n anodd gweld beth ydi hyn yn ei olygu. Mae pob llywodraeth yn blaenori gwariant yn ol eu dehongliad eu hunain o anghenion y boblogaeth. Ond yr is destun sy'n bwysig wrth gwrs - ac mae hwnnw'n dweud rhywbeth fel hyn - Mae gwariant y cynulliad er lles rhan o'r boblogaeth yn unig. Byddai pethau'n waeth petai pwerau deddfu gan y Cynulliad.

• restoration of a cohesive, tolerant society.

Eto mae hyn yn gwbl ddi ystyr ynddo'i hun. 'Does yna ddim awgrym pam bod angen ail sefydlu cymdeithas oddefgar - mae cymdeithas Gymreig at ei gilydd yn cael ei nodweddu gan ei goddefgarwch a'i anffurfioldeb. Yn sicr mae'n gymdeithas mwy goddefgar nag un Lloegr - a gellir dangos hyn mewn sawl ffordd. Er enghraifft mae cyfradd pleidleisio i grwpiau adain dde pell megis y BNP yn is o lawer yng Nghymru nag yw yn Lloegr, mae ymosodiadau hiliol yn llai cyffredin o lawer yng Nghymru - hyd yn oed yn y dinasoedd.

Cip yn ol ydi hyn mewn gwirionedd at un o brif themau yr ymgyrchoedd Na blaenorol, sef y byddai gwahanol elfennau o gymdeithas Cymru yn elwa ar draul y lleill yn sgil datganoli. Felly dywedwyd wrth y De mai'r Gogledd fyddai'n elwa, a dywedwyd wrth y Gogledd mai'r De fyddai ar ei hennill. Dywedwyd wrth Gymry di Gymraeg y byddai pob swydd yn mynd i Gymry Cymraeg, a chafodd y Cymry Cymraeg yr argraff mai'r di Gymraeg fyddai'n elwa. Dywedwyd wrth y sawl a anwyd y tu allan i Gymru mai'r Cymry cynhenid fyddai'n cael pob dim, a dywedwyd wrth drigolion y maes glo y byddai pob dim yn cael ei sugno i Gaerdydd. Cymryd mantais o raniadau strwythurol mewn cymdeithas yng Nghymru a'r diffyg sefydliadau cenedlaethol a allai leihau pwysigrwydd y rhaniadau hynny oedd hyn mewn gwirionedd.

Wnaeth hyn ddim digwydd mewn gwirionedd wrth gwrs - er gwaethaf yr holl ddarogan gwae a rhincian dannedd. 'does yna ddim canfyddiad cryf bod y Cynulliad yn secteraidd yn yr ystyr ei fod yn ffafrio un 'llwyth' ar draul y lleill. Dyma i raddau helaeth pam bod y gwrthwynebiad i ddatganoli ynddo'i hun wedi lleihau'n sylweddol.

Cymryd arna bod rhywbeth na ddigwyddodd wedi digwydd a geir yma - ynghyd ag awgrym y byddai pethau'n waeth petai'r Cynulliad yn cael pwerau deddfu llawn.

• no increase in the current number of AMs and MPs

Eto mae'n anodd deall hyn o'i gymryd yn llythrennol. Mater i'r Comisiwn Ffiniau ydi faint o Aelodau Seneddol San Steffan sydd yng Nghymru. Mae'r nifer o Aelodau Cynulliad a geir yn isel - 60 - llai o lawer na Senedd yr Alban a Chynulliad yr Alban. Mae hefyd mwy o gynghorwyr ar nifer o gynghorau Cymru na sydd o aelodau yn y Cynulliad - er bod cyfrifoldebau'r cynghorau hynny yn gyfyng - a'u poblogaethau yn aml yn fach.

Eto, yr is destun sy'n bwysig. Ymgais i gymryd mantais o'r ffaith bod gwleidyddion yn amhoblogaidd ar hyn o bryd a geir yma. Fel mae'n digwydd mae'r cafn yn San Steffan yn llawnach ac yn dyfnach, ac mae canfyddiad pobl o Aelodau Seneddol at ei gilydd yn fwy negyddol nag yw eu canfyddiad o rai'r Cynulliad - ond mae hyn yn clymu'r Cynulliad efo Mandelson, Hamilton ac ati.

the maintenance of a strong position within the United Kingdom

keeping the Secretary of State for Wales

'Dwi'n cymryd rhain efo'u gilydd oherwydd eu bod yn gysylltiedig. Mae bron yn sicr y bydd yr ochr Na yn dadlau yn erbyn annibyniaeth yn hytrach nag yn erbyn y cynnig fydd ar y papur pleidleisio. Cafwyd awgrym o hyn eisoes yn rhai o'r pamffledi sydd eisoes wedi eu dosbarthu gan True Wales. Bydd yn haws cynnal y ddadl yma os bydd refferendwm ar annibyniaeth yn yr Alban ar yr un pryd - ac mae hynny'n dra thebygol.

Eto, ynddo'i hun nid yw'r ddadl yn gwneud llawer o synnwyr. 'Does neb am wn i yn dadlau nad oes i California le cryf oddi mewn i'r Unol Daleithiau, er bod gan ei senedd taleithiol lawer iawn, iawn mwy o rym na fyddai gan y Cynulliad petai'r refferendwm arwain at bwerau deddfu llawn.

• that any application to draw down Legislative Competence Orders from the United Kingdom Government should reflect the wishes of the majority of the Welsh people.

Hwn mae'n debyg gen i ydi'r gwirionaf o'r cwbl. Y Legislative Competence Orders (LEOs) fe gofiwch ydi'r mecanwaith trwsgl a ddefnyddir ar hyn o bryd gan y Cynulliad i 'ddeddfu'. Nid yw'n drefn boddhaol i neb. Mae'r syniad na all y Cynulliad ofyn am orchmynion o'r fath heb sicrhau bod mwyafrif pobl Cymru o'u plaid yn chwerthinllyd. Byddai trefn o'r fath yn parlysu'r drefn yn llwyr. Yr unig ffordd o wireddu hyn fyddai cynnal refferendwm ar gyfer pob gorchymyn, efallai dwsin y flwyddyn. Mae pob senedd neu gynulliad arall yn y byd yn deddfu ar y sail bod y llywodraeth yn adlewyrchu barn y boblogaeth.

Ond eto fyth yr is destun sy'n bwysig. Ffordd o awgrymu ydi hyn nad yw'r Cynulliad yn adlewyrchu barn y boblogaeth. Mae hyn yn nonsens llwyr. Pleidleisiodd canran uwch o lawer o bobl tros y ddwy blaid sydd mewn llywodraeth ar hyn o bryd nag a bleidleisiodd tros lywodraeth Prydeinig ers cyn yr Ail Ryfel Byd.

A felly dyna ni - o ddarllen ychydig rhwng y llinellau gallwn weld yn lled glir beth fydd dadleuon yr ochr Na yn 2011 - ac maent yn gyfarwydd - dyma ddadleuon 1979 a 1997. Dyma nhw ar eu symlaf:

(1) Pleidleisio yr ydych mewn gwirionedd tros undod y DU.
(2) Mae gwleidyddion yn bobl llwgr. Peidiwch a phleidleisio i gael mwy ohonyn nhw.
(3) Cynrychioli rhai pobl yn unig mae'r Cynulliad.
(4) 'Dydi mandad y Cynulliad ddim o'r un ansawdd nag un San Steffan.
(6) Bydd mwy o rym i'r Cynulliad yn arwain at grwpiau eraill yng Nghymru yn cymryd mantais ohonoch ac yn cyfoethogi eu hunain ar eich traul.
(7) Mae'r Cynulliad wedi arwain at gymdeithas ranedig, anoddefgar a byddai rhoi mwy o rym iddo'n gwneud pethau'n waeth.

Mae pob un o'r chwe dadl yn idiotaidd, ond y rhai gwirioneddol anymunol ydi'r ddwy olaf. 'Dydyn nhw ond yn gweithio os ydym yn cymryd bod pobl Cymru yn bobl bach, plwyfol, hunanol ac anoddefgar.

Nid pobl felly ydi pobl Cymru - ond mae bach, plwyfol, hunanol ac anoddefgar yn ansoddeiriau sy'n disgrifio David Davies a'i debyg i'r dim.

Doethinebu Peter Hain

Os ydi'r ymchwil yma i'w gredu mae mwyafrif o blaid pwerau deddfu llawn i'r Cynulliad Cenedlaethol - o 46% i 32%. Mae awgrym cryf hefyd bod gwrthwynebiad i'r syniad yn gryfach o lawer ymysg yr henoed nag unrhyw gyfadran arall o'r boblogaeth. 'Dydi polau piniwn yng Nghymru ddim gyda'r mwyaf dibenadwy - ond mae'n arwydd cadarnhaol iawn.

Diddorol fyddai gwybod ar beth mae Peter Hain yn seilio ei farn na ddylid cynnal refferendwm yn y dyfodol agos oherwydd na fyddai unrhyw obaith o gael pleidlais gadarnhaol.

Hwyrach bod gan Hain fynediad i wybodaethl sydd ddim ar gael i'r gweddill ohonom. Neu efallai ei fod yn siarad nonsens llwyr fel y gwnaeth pan roedd yn dadlau ychydig fisoedd yn ol mai ei gyngor lleol - Castell Nedd Port Talbot ydi un o'r cynghorau sy'n cael ei redeg orau yn y DU. Ymddengys eu bod wedi 'buddsoddi' ugain miliwn o bres eu trethdalwyr yng Ngwlad yr Ia.

Oes yna etholiad cyffredinol ar y gorwel?

Mae Llafur yn gwneud yn well yn y polau piniwn - dim ond 10% y tu ol i'r Toriaid ydynt yn ol pol diweddaraf YouGov. Mae hyn yn swnio'n gryn fwlch, ond mae'n llai o fwlch o lawer nag oedd yn cael eu hawgrymu gan bolau piniwn yn gyson hyd yn ddiweddar. Mae nifer o resymau am hyn, ac maent i gyd bron yn ymwneud a'r argyfwng ariannol Byd eang.

Mae'n anodd i'r gwrthbleidiau ymosod ar Lafur yn ormodol ar hyn o bryd, mae'r naratif a geir yn y cyfryngau ar hyn o bryd yn gadarnhaol iawn i Lafur ac i Brown yn arbennig, mae Brown wedi delio gyda'r gwrthwynebiad mewnol am y tro, ac - a bod yn onest - mae wedi bod yn gelfydd iawn yn defnyddio'r argyfwng i dynnu sylw at ei gryfderau ei hun.

Mae'r blog hwn wedi ystyried goblygiadau posibl hyn i'r Alban eisoes. Mae goblygiadau ehangach wrth gwrs - rhai a allai arwain at etholiad cyffredinol cynnar.

Petai yna etholiad heddiw - byddai'r Toriaid yn ennill, ond yn gwneud hynny gyda mwyafrif bach - llai na 50. Petai etholiad wedi ei gynnal mis yn ol byddai mwyafrif o rhwng 200 a 250 gan y Toriaid. Byddai mwyafrif o'r fath yn sicr o arwain at ddi orseddu Brown. Byddai Brown yn debygol o oroesi mwyafrif Toriaidd o hanner cant.

'Rwan, mi fydd yna gyfnod byr pan fydd Brown yn gymharol boblogaidd yn dilyn diwedd yr argyfwng ariannol presenol. Does wybod am faint y bydd y 'poblogrwydd' hwnnw yn parhau, ond ni fydd yn parhau am ddeunaw mis. Mae dirwasgiad economaidd yn anhepgor, ac mae llywodraethau pob amser yn amhoblogaidd pan mae dirwasgiad - beth bynnag ydi'r achosion.

Felly yn fy marn bach i, y strategaeth gorau i Brown fyddai galw etholiad yn gynnar, gobeithio y bydd mwyafrif y Toriaid cyn lleied a phosibl ac y byddant yn amhoblogaidd o fewn blwyddyn oherwydd yr amgylchiadau economaidd. Gallai wedyn ddisgwyl cael ei ethol yn yr etholiad cyffredinol dilynol.

Martin Eaglestone yn rhoi'r gorau iddi

Mae Martin Eaglestone wedi rhoi'r ffidil etholiadol yn y to, ac nid fo fydd yn sefyll tros Lafur yn Arfon yn yr etholiad cyffredinol nesaf.

O diar, fydd pethau byth yr un peth!

Bydd yn ddiddorol iawn, iawn gweld pwy fydd yn cymryd ei le.

Mae Martin yn nodi ei fod yn rhoi'r gorau iddi am resymau personol. 'Dwi'n hyderu nad oes dim byd difrifol y tu ol i hyn. Mae yna bethau sy'n bwysicach o lawer na gwleidyddiaeth.



Martin a Jane Davidson - ni fydd hithau'n sefyll yn yr etholiad Cynulliad nesaf.

Mae yna ffwl ar yr awyr

Yn amlwg ddigon 'does gen i fawr o glem beth sy'n digwydd ar Radio Cymru yn y prynhawniau bellach, gan nad ydw i'n mynd ar gyfyl y sianel ar yr adeg hwnnw ers i Jonsi gael rhwydd hynt i rwdlan am dair awr yn gynharach eleni.

Beth bynnag, yn ol fy nghopi cyfredol o Golwg, mae Jonsi wedi cael ei hun mewn ychydig o ddwr poeth wedi iddo wneud 'joc' hiliol ar yr awyr. Wrth gyfeirio at y ffaith bod gofodwr o China wedi cerdded yn y gofod, ymddengys iddo nodi bod 'yna nip yn yr awyr heno'.

Mae'n anodd braidd gweld beth ydi gair sarhaus i ddisgrifio person o Japan i'w wneud gyda'u hen elynion o China - ond gwastraff amser braidd ydi ceisio cysylltu'r gair ystyr efo'r rhan fwyaf o'r llifeiriant nonsens a ddaw allan o geg Jonsi.

'Rwan, 'dwi ddim am ymosod ar Jonsi am ei fod yn hiliol na dim felly - 'dwi wedi amddiffyn Alun Cairns wedi iddo gael ei hun mewn trwbwl am sylwadau tebyg yn y gorffennol. Ond mi fyddwn i'n dweud hyn - os ydi'r BBC yn sensetif i'r math yma o beth, pam rhoi tair awr pob prynhawn i beiriant gwasgaru slyri geiriol fynd trwy'i bethau? Mae damweiniau bach fel hyn yn siwr o ddigwydd.

Croeso Hywel

Mae blogs (neu flogiau neu beth bynnag) gwleidyddol uniaith Gymraeg yn bethau sobor o brin.

Felly mae'n dda nodi bod AS etholaeth Caernarfon, Hywel Williams newydd ddechrau ar flog felly.

A allai'r argyfwng ariannol gostio Glenrothes i'r SNP?

Fel y gwyddoch mae'n debyg cynhelir is etholiad Glenrothes yn yr Alban ar Dachwedd 6 - dau ddiwrnod ar ol etholiad arlywyddol America.

Y canfyddiad cyffredinol hyd yma oedd y byddai'r SNP yn cymryd y sedd oddi wrth Lafur heb fawr o drafferth gan eu bod wedi ennill yn Glasgow East ym mis Gorffennaf - talcen anoddach o lawer.

Serch hynny mae pethau yn edrych ychydig yn well i Lafur erbyn hyn. Mae'r ddau bol piniwn diweddaraf - un Populus ac YouGov yn dangos bod y Toriaid a Llafur wedi cynyddu eu pleidlais ar draul y Democratiaid Rhyddfrydol. (Populus: Tori 45% Llaf 30% Rh D 15%, You Gov: Tori 45%, Llaf 31%, Rh D 15%). Roedd Llafur yn y dauddegau canol i hwyr hyd yn ddiweddar.

Polau 'cenedlaethol' (hy rhai tros y Deyrnas Unedig) ydi'r rhain felly mae'n anodd dod i gasgliadau ynglyn a'r hyn sy'n digwydd yng Nghymru a'r Alban, ond mae ambell i awgrym ar gael.

O graffu ar fanylion y pol YouGov mae'n awgrymu bod Llafur yn perfformio yn llawer gwell yn yr Alban nag oeddent rai misoedd yn ol - a'u bod wedi symud o 28% yn Ebrill i 43% yn nyddiau cyntaf y mis hwn. Ar y llaw arall mae 'others' (hy SNP yn bennaf) wedi cwympo o 38% i 29%.

Mae'n rhaid pwysleisio y dylid cymryd gofal efo ymarferiad tebyg i hwn - is set o ddata a geir - is set o lai na 200 o bobl - cyfanswm sy'n llawer rhy isel i fod yn ystadegol ddibynadwy. Ond, mae'n awgrymu bod symudiad ar droed, a bydd yn ddiddorol gweld perfeddion y polau eraill tros yr wythnosau nesaf.

Mae'n hawdd egluro hyn wrth gwrs - cynhadledd anisgwyl o lwyddiannus Llafur fyddai un rheswm - ond nid yr un pwysicaf, sefyllfa'r economi ydi hwnnw.

Mae llywodraeth yr Alban yn gwbl ddiymadferth yn wyneb y grymoedd economaidd anferth sydd ar waith ar hyn o bryd. Nid eu bai nhw ydi hynny wrth gwrs - nid oes ganddynt y pwerau i wneud unrhyw beth.

Yn sgil hynny mae'r sylw i gyd wedi ei hoelio ar Brown a Darling yn Llundain - maent yn ymddangos fel petaent yn gwneud eu gorau, ac maent yn cael cefnogaeth Ty'r Cyffredin yn ei gyfanrwydd bron a bod.

Mae'r ffocws gwleidyddol ymhell, bell oddi wrth llywodraeth Salmond yn Hollyrood, ac am y tro cyntaf ers cael ei ethol mae rhywbeth bron yn ymylol am Salmond. Petae is etholiad fory yn hytrach na mewn mis byddai'r SNP yn colli yn fy marn i. Ond mae mis yn gyfnod maith mewn gwleidyddiaeth, ac mae'r cyfnod yn un cythryblys. Gallai pethau newid yn llwyr erbyn Tachwedd 6.

Esgob Bangor

Mae'r Eglwys yng Nghymru yn ystyried pwy fydd yr Esgob Bangor nesaf.

Ymddengys bod rhai'n poeni y gallai dewis Jeffrey John, Deon St Albans fod yn broblem sylweddol i'r Eglwys Anglicanaidd yn ei chyfanrwydd oherwydd ei fod yn hoyw. Gallai yn wir arwain at hollt yn yr Eglwys honno.

'Dwi ddim am gynnig cyngor ar y mater i'r Eglwys yng Nghymru - dydw i ddim yn aelod, a fydda i byth.

Serch hynny efallai y dyliwn dynnu sylw at y ffaith bod rhestr yr Eglwys o ymgeisyddion yn un gweddol hir (yn ol y son) - ac mai nid Jeffrey John ydi'r unig ymgeisydd hoyw (lled agored) sydd arni.

Iwerddon 1948 - pam y gall bod mewn grym ynddo'i hyn fod yn hanfodol i lwyddiant etholiadol?

John A Costello - Prif Weinidog Fine Gael o 1948 i 1951.


Mae Cymru'n Un yn un oed. 'Dwi'n falch bod y cytundeb yn bodoli, ac mae wedi siomi nifer ohonom ar yr ochr orau.

Cyn parhau 'dwi'n rhyw ymddiheuro am obsesiwn y blog hwn gyda gwleidyddiaeth Gwyddelig, ond mae'r penblwydd cyntaf hwn yn fy atgoffa o etholiad a ddigwyddodd chwe deg o flynyddoedd yn ol yr Iwerddon - yr etholiad a achubodd ail blaid fwyaf y wlad Fine Gael.

Erbyn 1945 roedd Fine Gael wedi suddo i waelod y gasgen. Nhw, neu o leiaf eu rhagflaenwyr Cumann na nGaedhel oedd wedi rheoli'r wladwriaeth rydd am ddeg blynedd cyntaf y wladwriaeth honno cyn cael eu sgubo i un ochr gan blaid llawer mwy awchus am rym - Fianna Fail Eamonn De Valera. Ers y dyddiau hynny roedd Fine Gael wedi bod yn raddol lithro tuag at fedd gwleidyddol. 1945 oedd yr isafbwynt.

Cynhalwyd 5 is etholiad ar un diwrnod ym mis Rhagfyr 1945 - dim ond mewn un oedd gan Fine Gael - y brif wrthblaid ymgeisydd - Mayo. Er mai nhw oedd yn amddiffyn y sedd cafodd Fianna Fail dair gwaith cymaint o bleidleisiau na nhw. Roedd hyn oll mewn cyd destun o etholiad cyffredinol ar ol etholiad cyffredinol o golli pleidleisiau a cholli seddi. Etholiad cyffredinol gwaethaf yn hanes y blaid oedd un 1944.

Wrth ddynesu at etholiad cyffredinol 1948 roedd pethau yn edrych yn wirioneddol ddu ar Fine Gael - nid oedd ganddi arian na threfniadaeth cenedlaethol na hyd yn oed digon o ymgeiswyr i allu ennill grym ar ei phen ei hun. Roedd ei gwleidyddiaeth gwrth genedlaetholgar ond lled bleidiol i'r Gymadwlad wedi dyddio ac yn wrthyn i elfennau sylweddol o'r etholwyr. 'Roedd cymhlethdod arall hefyd - roedd plaid newydd - Clann na Poblachta - plaid Wereniaethol radicalaidd gwahanol iawn i Fine Gael wedi ymddangos, ac roedd yn fygythiad gwirioneddol i Fianna Fail ymysg y dosbarth gweithiol gweriniaethol.

Pan ddaeth etholiad 1948, roedd yn wir yn un sal i Fine Gael, er iddynt ennill tair sedd newydd a chodi eu cyfanswm i 31. Ni wnaeth Clann_na_Poblachta cystal a'r disgwyl, gan ennill deg sedd yn unig. Yn eironig ddigon y ffaith bod Fianna Fail wedi addasu'r ffiniau etholiadol er mwyn tanseilio Clann na Poblachta oedd yn gyfrifol am y seddi ychwanegol i Fine Gael.

Enillodd Fianna Fail fwy na neb arall o seddi yn hawdd iawn. Ond ni lwyddwyd i gael mwyafrif llwyr, a daeth pawb arall at ei gilydd i'w diorseddu - Fine Gael, Clann na Poblachta, Clann na Talhmad (plaid y ffermwyr), dwy fersiwn oedd yn casau ei gilydd o'r Blaid Lafur, a nifer o aelodau annibynnol. Roedd hyn ar un olwg yn anhygoel - roedd Fine Gael a Clann na Poblachta cyn belled oddi wrth ei gilydd na fyddai'n bosibl iddynt fod. Roedd rhaid i Fine Gael gael gwared o'i harweinydd, Richard Mulcahy oherwydd ei gysylltiadau efo'r Rhyfel Cartref.

Yn fwyaf sydyn roedd Fine Gael nid yn unig mewn llywodraeth, ond roeddynt yn arwain y llywodraeth hwnnw. Tair blynedd yn unig oedd bywyd Dail 1948, ond roedd ymysg y llywodraethau mwyaf radicalaidd a diddorol y Weriniaeth. Dail 48 oedd yn gyfrifol am sefydlu'r Weriniaeth (yn hytrach na'r Wladwriaeth Rydd) yn ogystal ag am fesurau arloesol ym maes tegwch cymdeithasol megis y Mother and Baby Scheme

Roedd Fianna Fail yn ol mewn llywodraeth erbyn 1951, ond roedd rhagolygon Fine Gael wedi eu trawsnewid yn llwyr, enillwyd naw sedd ychwanegol, ac ym 1954 roedd gan Fine Gael 50 sedd (15 y tu ol i FF) a 32% o'r bleidlais. Maent wedi bod yn ail blaid y Weriniaeth yn hawdd ers hynny.

Nid oedd yr un ffawd oedd yn aros Clann na Poblachta cystal. Collwyd pob un namyn dwy o'u seddi yn 51 ac erbyn diwedd y 50au roedd y blaid yn farw i bob pwrpas.

'Rwan 'dwi'n sylweddoli fy mod yn gwthio cymhariaethau rhwng Iwerddon a Chymru yn rhy aml, ond 'dwi'n meddwl ei bod yn werth ystyried y rhesymau oedd wrth gefn ffawd gwahanol y ddwy blaid wrth ystyried Cymru'n Un.

Problemau sylfaenol Fine Gael cyn 1948 oedd eu bod yn amherthnasol a bod eu lleoliad gwleidyddol (political positioning) ymhell o ganol gwleidyddiaeth y pryd. Roedd trwch yr etholwyr yn fwy cenedlaetholgar na nhw, a chyda mwy o ddiddordeb mewn tegwch cymdeithasol.

Roedd llywodraeth 48 yn ateb y ddwy broblem - mae plaid sydd mewn llywodraeth yn amlwg yn berthnasol, ac roedd polisiau ei phartneriaid yn tynnu'r blaid tua'r canol - roedd ei lleoliad gwleidyddol bellach yn fwy blaengar yn gymdeithasol ac yn fwy cenedlaetholgar.

Ar y llaw arall roedd symud i'r canol yn farwol i Clann na Poblachta - roedd plaid genedlaetholgar arall Fianna Fail i gymryd ei hetholwyr gweriniaethol. Plaid niche oedd hi, nid plaid y canol.

Daw hyn a ni at Blaid Cymru yn 2008. Beth sy'n debygol i ddigwydd iddi hi yn sgil Cymru'n Un?

Yn gyntaf, prif broblem y Blaid yn draddodiadol ydi'r ffaith ei bod yn amherthnasol tros rannau sylweddol o Gymru. Mae Cymru'n Un wedi datrys hynny. Mae plaid sydd mewn llywodraeth yn berthnasol - hyd yn oed yn Wrecsam neu Dorfaen.

Yn ail mae'r cytundeb wedi tynnu'r Blaid tua'r canol mewn ffordd ychydig yn gwahanol i'r hyn a ddigwyddodd i Fine Gael. Mae gwleidyddiaeth y Blaid wedi bod yn agos at y canol Cymreig mewn termau cymdeithasol ers y saithdegau, ond oherwydd bod y Blaid yn gymharol amherthnasol, nid yw hyn wedi bod yn amlwg tros llawer o'r wlad. Mae hynny wedi newid bellach - a hyn (ynghyd a gwendid Llafur) sydd wedi bod yn gyfrifol am lwyddiant y Blaid yn etholiadau lleol 08 mewn llefydd hynod anhebygol.

Ac mae rhywbeth arall wrth gwrs - yn gwahanol i Clann na Poblachta mae'n bosibl i'r Blaid newid ac addasu rhyw gymaint. 'Does yna ddim bwystfil cenedlaetholgar arall megis Fianna Fail yn aros yn y cefndir i lyncu ei phleidleisiau pob tro mae'n mentro oddi ei thir traddodiadol.

Gweinidog newydd i'r Swyddfa Gymreig

Yn yr oes wleidyddol ddatganoledig sydd ohoni, mae pawb am wn i yn cydnabod mai'r Swyddfa Gymreig ydi'r adran mwyaf di bwrpas, di rym a chwerthinllyd o ddiwerth o holl adranau llywodraeth San Steffan. Mae'n debyg y bydd yr adran yn parhau tan yr etholiad cyffredinol nesaf, ac yn dod i ddiwedd di alar yn fuan ar ol hynny.

Ag ystyried statws isel yr adran does yna neb mwy addas na Wayne David i gael ei benodi'n weinidog yno. Fe gofiwch i'r athrylith gwleidyddol yma lwyddo i gyflawni'r amhosibl yn ol yn 1998 a cholli'r Rhondda i Lafur.

Hwre - Peter yn ei ol

Daeth newyddion gwych i law ddoe - Peter Mandelson - fy hoff wleidydd Llafur yn ei ol yng nghabinet Brown.

Mae'n debyg bod Brown eisiau gwneud defnydd o'i ahem, sgiliau propoganda yn y misoedd sy'n arwain at etholiad cyffredinol. Efallai ei fod hefyd eisiau plesio adain Dde, Blaraidd ei blaid - gall anghofio'r Chwith - does ganddyn nhw ddim ymgeisydd credadwy i herio Brown beth bynnag. Pa fantais arall sydd yna? - dangos bod Brown yn gallu gwneud rhywbeth anisgwyl efallai.


Ond, Arglwydd mawr ydi hynny werth y drafferth sy'n sicr o ganlyn Mandelson? Mae'r dyn fel bacteria gwenwynig sy'n suro ac yn llygru pob peth a phob dim o'i gwmpas. 'Does yna'r un gwleidydd diweddar gyda'r ddawn ryfeddol yma.

Hen Rech Flin a Chenhadon Casineb

Newydd sylwi ar sylwadau Hen Rech Flin ar y ffrae bach 'dwi wedi ei chael gyda rhai o aelodau Llais Gwynedd yn ddiweddar.

Cyn dweud dim arall, 'dwi'n hoff iawn o ddau flog Alwyn, ac yn fy marn i Hen Rech Flin ydi'r blog gwleidyddol gorau yn yr iaith Gymraeg - mae'n gyson, yn ddeallusol ac yn dreiddgar. Wedi dweud hynny, dydw i ddim yn cytuno efo Alwyn ar fawr ddim - ag eithrio'r gred greiddiol sydd wrth wraidd fy mlog i a'i un yntau - sef y dylai Cymru fod yn annibynnol fel pob gwlad arall gwerth ei halen.

'Dwi'n derbyn mai siom yn y Blaid sydd wedi gyrru rhai pobl i freichiau Llais Gwynedd - 'does yna neb wedi bod yn fwy beirniadol na fi o'r Blaid ar fater ysgolion.

Yr hyn sydd yn fy mlino ydi bod nifer o bobl sydd yn casau'r Blaid wedi cymryd mantais o gamgymeriadau strategol ar ran arweinyddiaeth y Blaid diweddaryng Ngwynedd i greu plaid sydd yn ei hanfod yn wrth genedlaetholgar.

Hanfod Llais Gwynedd ydi pledio tros fantais i un rhan o Gymru ar draul y gweddill. Gwendid gwleidyddol Cymru yn hanesyddol ydi'r ffaith ein bod yn gymdeithas ranedig. Mae'r rhaniadau hyn wedi bod yn fel ar fysedd ymgyrchwyr gwrth Gymreig yn y ddau refferendwm datganoli yn 79 a 97. Prif dacteg gwleidyddol y gwrth ddatganolwyr oedd chwarae ar hen holltau - y rhai rhwng y De a'r Gogledd, y siaradwyr Cymraeg a'r di Gymraeg, y sawl sydd wedi eu geni yn Lloegr a'r sawl sydd wedi eu geni yng Nghymru ac ati.

Mae Llais Gwynedd yn creu un rhaniad arall - mae'n un diferyn arall o fel ar fysedd y sawl nad ydynt yn credu bod Cymru'n genedl.

Adroddiad yr Arglwydd Roberts

Yn ol Ordovicius bydd adroddiad hir ddisgwyliedig yr Arglwydd Roberts ar ddatganoli yng Nghymru yn dod i'r casgliad na ddylid newid y setliad presenol. Chwi gofiwch mai adroddiad wedi ei chomisiynu gan David Cameron ydi hon fel rhan o adolygiad honedig y Blaid Geidwadol o'i pholisi tuag at ddatganoli yng Nghymru.

Os ydi Ordovicius yn gywir, ni ddylai hyn beri syndod i neb. Daeth yr Arglwydd Roberts yn weddol agos at ddarogan mai 'dim newid' fyddai pen draw yr ymarferiad yn ei gyfweliad cyntaf a'r wasg wedi iddo dderbyn y swydd o gadeirio'r pwyllgor sydd wedi llunio'r adroddiad. Rydym hefyd yn gwybod bod yr Arglwydd Roberts wedi pleidleisio 'Na' yn 1979 ac yn 1997 a'i fod wedi gwasanaethu mewn llywodraeth oedd o'r farn na ddylai pobl Cymru na'r Alban gael mynegi barn ar y mater trwy refferendwm.

Felly hefyd y Blaid Geidwadol ei hun - mae wedi gwrthwynebu'n gyson pob ymgais i greu gwahaniaeth cyfansoddiadol rhwng Cymru a Lloegr - roedd yn erbyn dadgysylltu'r Eglwys yng Nghymru, yn erbyn sefydlu'r Swyddfa Gymreig, ac roedd hefyd yn erbyn datganoli wrth gwrs. Mae hyn yn batrwm cyson sydd wedi goroesi tros amser.

Mae ei hagwedd tuag at y gwledydd Celtaidd eraill wedi bod yn debyg. Er enghraifft, roeddynt yn erbyn y gyfres o gamau i roi hawliau cyfartal i Babyddion yn Iwerddon ar ddiwedd y ddeunawfed ganrif a chychwyn y bedwerydd ganrif ar bymtheg. Syrthiodd yr 'Home Rule Bill' cyntaf yn 1886 oherwydd gwrthwynebiad gan Unoliaethwyr, Toriaid ac adain Unoliaethol y Blaid Ryddfrydol. Syrthiodd yr ail yn 1893 oherwydd ymyraeth Ty'r Arglwyddi a'i fwyafrif o Doriaid. Ni ystyrwyd y mater am ugain mlynedd arall gan mai'r Toriaid oedd yn tra arglwyddiaethu yn ystod y cyfnod hwnnw. Daeth yn fater gwleidyddol pwysig unwaith eto yn y cyfnod 1912 i 1914. Daeth y Rhyfel Mawr a'r mater i ben yn San Steffan, ond ffrwydrodd yn ol i'r wyneb as 'strydoedd Dulyn ym 1916 ar ffurf newydd a mwy radicalaidd. Oni bai am uniongrededd di ildio'r Blaid Geidwadol byddai annibyniaeth Gwyddelig wedi esblygu'n raddol a byddai'r berthynas rhwng y ddwy wlad wedi bod yn hapusach a byddai llawer o dywallt gwaed wedi ei osgoi.

A dyma'r broblem yn y pen draw i elfennau mwy Cymreig y Blaid Geidwadol yng Nghymru megis David Melding, Guto Bebb a Glyn Davies - ac a bod yn deg Alun Cairns a Nick Bourne. Ceidwadiaeth cyfansoddiadol ydi balast y Blaid Geidwadol Brydeinig - dyna sy'n gwneud y Blaid Geidwadol yr hyn yw. Dyna hefyd sydd yn ei gwneud yn atyniadol i'w chefnogaeth greiddiol yng Nghymru - mae'n apelio at elfennau mwy Seisnig y gymdeithas Gymreig - ac oherwydd hynny mae pen draw i pam mor Gymreig y gall fod.

Doeddwn i (fel rhywun sydd wedi bod yn hynod o amheus o allu'r Blaid Geidwadol Gymreig i ail greu ei hun) hyd yn oed yn meddwl bod y pen draw hwnnw mor agos at leoliad traddodiadol y Blaid Geidwadol.

Croeso Nic Parry

'Dwi'n rhyw ddeall bod y cyfreithiwr blaenllaw, a'r sylwebydd peldroed hyd yn oed mwy blaenllaw bellach yn un o ddarllenwyr rheolaidd y blog hwn, ac ymhellach 'dwi'n deall ei fod hyd yn oed yn argraffu'r blog yn rheolaidd. Mae hyn yn gryn fraint.

Mae'n ddegawdau ers i mi weld Nic - dyddiau coleg erbyn meddwl, ond roedd yn wr bonheddig bryd hynny, a 'dwi'n siwr ei fod yn wr bonheddig hyd heddiw.

Serch hynny 'dwi'n poeni braidd am y busnes argraffu 'ma. Yn yr oes amgylcheddol gywir sydd ohoni byddwn yn casau meddwl bod y blog hwn yn cyfranu at gynhesu byd eang neu rhyw ffurf arall ar lygredd. Felly 'dwi'n fwy na pharod i e bostio pob cyfraniad i Nic os ydi'n ddigon caredig i adael ei gyfeiriad e bost yma.