Mae’n debyg bod rhywbeth digri am y sefyllfa ryfedd lle mae llefarwyr ar ran y Blaid Doriaidd a’r Blaid Lafur yn dweud bod canlyniadau etholiadau lleol yn Lloegr yn arwydd bod yr etholwyr yn dweud wrth y gwleidyddion am sicrhau Brexit (mae Nigel Evans druan wrthi fel ‘dwi’n ‘sgwennu hyn).
Y gwir ydi - wrth gwrs - bod y blaid Brexit caled (UKIP), y blaid Brexit (Toriaid), a’r blaid Brexit dan din (Llafur) i gyd wedi colli seddi rif y gwlith (1559 i fod yn fanwl) tra bod y pleidiau gwrth Brexit (Dib Lems a Gwyrddion) wedi ennill seddi (894). A rhaid cofio wrth gwrs mai ardaloedd oedd o blaid Brexit oedd yn pleidleisio - nid oedd etholiadau yn Llundain na’r Alban.
Digwyddodd rhywbeth tebyg yng Ngogledd Iwerddon gyda llaw - roedd y ganran o’r bleidlais a sicrhawyd gan y pleidiau unoliaethol (y rhai sydd o blaid Brexit i pob pwrpas) yn is na mae wedi bod erioed o’r blaen.
Y cwestiwn diddorol o’n safbwynt ni ydi beth mae hyn yn ei olygu yma yng Nghymru? Yr etholiadau nesaf - os byddant yn digwydd - ydi etholiadau Ewrop ddiwedd y mis yma.
Amrediad pleidlais Llafur mewn etholiadau Ewrop (ers mabwysiadu pleidlais gyfrannol yn 1999) ydi 20.3% (2009) i 32.5% (2004). Amrediad y Toriaid ydi 17.4% (2014) i 27.8% (1999).
Byddwn yn disgwyl i’r ddwy blaid unoliaethol fawr gael eu canran isaf erioed o bleidleisiau yn yr etholaethau i’r UE. Mae’n bosibl y byddant yn cael cyn lleied a 30% o’r bleidlais rhyngddyn nhw. 45% oedd y cyfanswm hwnnw yn 2014. Mae’n debygol hefyd y bydd y Toriaid yn colli eu sedd - os ydi’r blaid sy’n cael y mwyaf o bleidleisiauyn cael 25% o’r bleidlais - rhywbeth sy’n debygol iawn.
Beth felly am y ddwy blaid Brexit - plaid Nigel Farage ac UKIP? 27.6% oedd pleidlais UKIP (yng Nghymru) yn 2014 - canran oedd fwy neu lai yn union fel yr un Prydeinig. Mae’r polau Prydeinig y amrywio o ran cefnogaeth Plaid Brexit ar hyn o bryd- ond mae’r diweddaraf yn awgrymu eu bod ar tua 34%.
Roedd y polau yn 2014 yn tueddu i or ddweud y bleidlais UKIP - a byddai hynny’n awgrymu ei bod yn fwy na phosibl y bydd pleidlais y blaid Brexit ddim llawer mwy nag un un UKIP yn 2014.
Ond mae rhywbeth yn dweud wrthyf y bydd pleidlais y blaid Brexit yn is eto. Mae llai o bobl o blaid Brexit heddiw nag oedd yn 2014 (er eu bod yn fwy swnllyd o lawer), ac yn fy mhrofiad i o leiaf mae llawer o’r sawl sydd eisiau gadael yr UE yn mynegi uchel ac yn groch nad ydyn nhw byth am bleidleisio eto. Rhywbeth fyddai’n - ahem - anffodus iawn, iawn.
‘Dydw i ddim yn meddwl ei bod yn afresymol i gymryd y bydd pleidlais y pleidiau Brexit - UKIP + Brexit + Llafur + Toriaid yn dod i tua 55% i 60%. Mae hyn - wrth gwrs - yn gadael 40% i 45% ar gyfer y pleidiau gwrth Brexit. Sefyllfa’r pleidiau hynny yn 2014 oedd Plaid Cymru 15%, Gwyrddion 4.5%, Dib Lems 4%. Mae hynny’n gadael lle i dyfu o 15% i 20% rhwng y bedair (a chynnwys Change UK) plaid i dyfu felly. Dydi hyn ddim yn gyfanswm anferthol os ydi o wedi ei rannu rhwng 4 plaid. Petai’r twf wedi ei rannu’n gyfartal byddai tair sedd i’r pleidiau Brexit ac un yn unig i’r pleidiau Aros (2 i’r Blaid Brexit, un i Lafur ac un i’r Blaid). Dwi’n disgwyl i’r Toriaid gael o gwmpas 10% o’r bleidlais Gymreig a cholli eu hunig sedd gyda llaw.
Ond petai 10% yn mynd i’r Blaid byddai hynny yn dod a hi i 25%. Byddai hynny yn agos at bleidlais y Blaid Brexit ac mae’n debygol mai tua 25% fydd ei angen ar y blaid sy’n dod yn gyntaf i gael ail sedd. (30% oedd ei angen yn 2014 - ond bydd y bleidlais wedi ei rannu’n fwy cyfartal rhwng mwy o bleidiau y tro hwn). Byddai cynnydd tebyg o 10% i naill ai’r Dib Lems neu’r Gwyrddion yn debygol o roi’r bedwerydd sedd iddyn nhw hefyd.
Ond - a cheisio bod yn wrthrychol yma - os oes rhywun sy’n gwrthwynebu Brexit methu meddwl i pa blaid gwrth Brexit fyddai orau i bleidleisio iddi - y Blaid fyddai’r gorau o lawer. Byddai plaid sy’n gwrthwynebu Brexit yn dod ar ben y pol yn gwneud datganiad cryfach o lawer na dwy sedd i bleidiau gwrth Brexit - ond gyda Plaid Brexit ar ben y pol.
No comments:
Post a Comment