Newsnight Cymru

Mi wnes i fwynhau sgwrs gan Mabon ap Gwynfor yn y Galeri yng Nghaernarfon heddiw.  Sgwrsio oedd Mabon am y syniad o gael fersiwn Gymreig o Newsnight ar y BBC yng Nghymru - hynny ydi rhaglen materion cyfoes sy'n cael ei darlledu yn ddyddiol yn ystod yr wythnos a sy'n cynnig arlwy o ddadansoddi gwleidyddol yn ogystal a chyfle i holi gwleidyddion, gweinidogion ac ati.  Dadl Mabon ydi y byddai creu darpariaeth reolaidd fel hyn yn dechrau gwneud iawn am rhai o'r diffygion mewn darpariaeth newyddion yng Nghymru ar hyn o bryd - ac roedd ganddo restr hir o esiamplau diweddar o ddarpariaeth anigonol ar ran y gwasanaethau newyddion yng Nghymru.

Rwan i roi fy nghardiau ar y bwrdd ar y cychwyn mae gen i amheuon ynglyn a chaniatau i'r Bib gymryd yr awennau o ran llywio'r ddisgwrs wleidyddol Gymreig.  Wna i ddim ailadrodd y beirniadaethau sydd yn cael eu gwneud yma'n fynych o'r Bib yng Nghymru, ond mae diwylliant mewnol y Bib yng Nghymru yn ei gwneud yn anodd iddynt gynnig darpariaeth materion cyfoes effeithiol.  Tuedda'r Bib i weld ei hun fel un o brif bileri'r sefydliad Gymreig, ac mae hynny'n ei gwneud yn amharod i edrych ar bileri eraill y sefydliad Cymreig trwy lygaid beirniadol.  Mae hefyd yn llawer rhy barod i gymryd arweiniad gan y Bib Prydeinig - sydd yn ei dro yn cymryd ei arweiniad gan y cyfryngau print Seisnig.  Y canlyniad ydi ymdriniaeth geidwadol, di ffrwt, dameidiog a Seisnig o faterion Cymreig.  Serch hynny dwi yn meddwl bod rhinweddau i'r syniad o Newsnight Cymreig.

Fel y bydd darllenwyr cyson y blog yma yn gwybod, roeddwn yn yr Iwerddon tros wyliau'r Sulgwyn.  Roedd etholiadau Ewrop a lleol  newydd gael eu cynnal ar hyd a lled yr ynys, ac roedd y pleidleisiau yn cael eu cyfri fel yr oeddem yn croesi o arfordir y Dwyrain i arfordir y Gorllewin.  Yr hyn oedd yn drawiadol oedd cymaint o ddiddordeb oedd yn y canlyniadau.  Roedd pobl yn dilyn y datganiadau o'r canolfannau cyfri mewn tafarnau, roedd pobl yn trafod y canlyniadau mewn tai bwyta.  Roedd hefyd yn drawiadol bod y cyfryngau torfol yn cymryd yr etholiadau o ddifri - rhaglenni teledu a radio oedd yn parhau i bob pwrpas am ddau ddiwrnod, papurau lleol yn arwain ar y canlyniadau, toriadau ar raglenni arferol pan oedd datganiadau yn cael eu gwneud o'r canolfannau cyfri.  Mewn geiriau eraill roedd y cyfryngau torfol a'r cyhoedd yn ymddiddori yn yr etholiadau mewn modd sydd ddim yn digwydd yng Nghymru.  Roedd diddordeb y naill yn atgyfnerthu diddordeb y llall.

Rwan mae yna resymau penodol am hyn - mae yna ddiwylliant gwleidyddol cryf yn yr Iwerddon sy'n rhoi cymhelliad i'r cyfryngau ddarparu ymdriniaeth gynhwysfawr o wleidyddiaeth sydd yn ei dro yn atgyfnerthu'r diwylliant gwleidyddol.  Mae'r sefyllfa yn hollol wahanol yng Nghymru - mae'r diwylliant gwleidyddol yn wan, tameidiog ydi diddordeb y cyfryngau mewn gwleidyddiaeth Gymreig, ac mae hynny yn ei dro yn atal diwylliant gwleidyddol aeddfed rhag datblygu.

Byddai rhaglen reolaidd o leiaf yn rhoi cychwyn ar greu disgwrs  weleidyddol  aeddfed yng Nghymru.  Peidiwch a fy nghamddeall i - dwi'n derbyn bod yna ddarpariaeth ar gael ar hyn o bryd, a bod rhai rhaglenni (Manylu ar Radio Cymru er enghraifft) gyda pherspectif Cymreig iawn.  Ond mae'r pethau hyn yn wasgaredig a does yna ddim naratif lled gyffredin yn eu clymu nhw at ei gilydd. Byddai rhywbeth rheolaidd o ran darlledu a chyson o ran fformat yn creu ffocws i drafodaeth wleidyddol yng Nghymru.  Dydw i ddim yn credu y gall diwylliant mewnol y Bib newid yn hawdd - ac efallai nad yw'n bosibl iddo newid o gwbl.  Ond yn y pen draw y Bib ydi'r unig beth sydd gennym mewn gwirionedd sy'n gallu cynnig darpariaeth Cymru gyfan - a byddai cam bach i'r cyfeiriad cywir yn well na dim.  A phwy a wyr - efallai y byddai newid bach yn arwain at newid mwy maes o law.