Etholiadau Gogledd Iwerddon

Mae'r blog yma yn ceisio ymdrin a gwleidyddiaeth yr holl wledydd Celtaidd o bryd i'w gilydd, felly gan bod yna etholiadau Cynulliad Gogledd Iwerddon ar Fai 5, mi gawn ni gip ar y rhagolygon ar gyfer y rhan hwnnw o'r Byd.

Mae 218 ymgeisydd yn ymladd am y 108 sedd, mewn 18 etholaeth 6 sedd. STV ydi’r dull pleidleisio.

Mae gan Sinn Fein 28 aelod ar hyn o bryd, ac maent wedi dewis 40 ymgeisydd gan gynnwys, pump yn eu caer etholiadol yn West Belfast, a phedwar yn Mid-Ulster a West Tyrone.

Mae gan y DUP 36 sedd ar hyn o bryd, ac maent yn cyflwyno 44 ymgeisydd ger bron yr etholwyr.

29 ymgeisydd sydd gan y blaid sydd wedi dominyddu gwleidyddiaeth y dalaith am y rhan fwyaf o’i hanes – yr UUP, a dydyn nhw ddim yn sefyll yn Foyle yn dilyn penderfyniad eu gweinidog iechyd, Michael McGimpsey's i gau gwasanaethau cancr yn ninas Derry. 18 aelod sydd ganddynt ar hyn o bryd.

28 ymgeisydd sydd gan yr SDLP, gan gynnwys tri yn etholaeth Margaret Ritchie, eu harweinydd yn South Down. 16 aelod oedd ganddynt yn y senedd diwethaf.

Mae gan yr Alliance Party 22 ymgeisydd – y mwyaf yn eu hanes (7 aelod sydd ganddynt ar hyn o bryd) , ac mae’r blaid unoliaethol sy’n wrthwynebus i Gytundeb Dydd Gwener y Groglith, y TUV gyda 12 ymgeisydd, tra bod 6 yn sefyll tros y Gwyrddion. Mae gan eu hymgeisydd yn North Down obaith rhesymol i gadw ei sedd.

Mae 12 ymgeisydd sosialaidd o gwahanol fath – gan gynnwys y Workers Party, People Before Profit and the Socialist Party. Mae'n bosibl y bydd Eamon McCann yn ennill sedd yn Foyle ar ran PBP.

Mae gan UKIP 6 ymgeisydd ac mae gan y BNP 3, ac mae yna un ymgeisydd Procapitalism. ni fydd yr un o'r rhain yn cael eu hethol.

Mae un o gynghorwyr Sinn Fein yn Fermanagh/South Tyrone yn sefyll yn annibynnol tra bod Raymond McCord sydd yn ymgeisydd diddorol o’r ochr unoliaethol yn sefyll yn North Belfast. Fydd yr un o'r ddau yn cael eu hethol, er bod gan yr ail well cyfle na'r cyntaf.

Yn bersonol ‘dydw i ddim yn cael gwleidyddiaeth Gogledd Iwerddon mor ddiddorol a gwleidyddiaeth y De gan amlaf, ond mae’r ffaith bod peth amheuaeth ynglyn a pha blaid fydd yn darparu Gweinidog Cyntaf yn ei gwneud yn fwy diddorol nag arfer y tro hwn.

Mae peth son y gallai Sinn Fein gael mwy o seddi na neb arall, a byddai hynny yn ei dro yn arwain at sefydlu Martin McGuinness yn Weinidog Cyntaf. Mae tri pheth yn gyrru’r canfyddiad yma – y ffaith i Sinn Fein gael mwy o bleidleisiau na neb arall yn y ddwy etholiad diweddaraf y Gogledd, llwyddiant diweddar y blaid honno yn etholiadau’r De a’r newid araf yn mhroffeil crefyddol y boblogaeth.

Rwan, dwi ddim yn meddwl yn bersonol y bydd Sinn Fein yn cael mwy o seddi na’r DUP y tro hwn, er y gallant yn hawdd gael mwy o bleidleisiau na nhw. Bydd y bleidlais unoliaethol wedi ei rhannu’n dri (UUP, DUP a’r TUV) tra mae i ddau ddarn yn unig y bydd y bleidlais genedlaetholgar wedi ei rhannu (SDLP a SF). Ond bydd y gyfundrefn STV yn sicrhau y bydd y rhan fwyaf o’r bleidlais unoliaethol yn dod yn ol at ei gilydd, a dylai hynny fod yn ddigon y tro hwn. I McGuinness ddod yn Weinidog Cyntaf bydd rhaid i SF gael storm berffaith ac ennill y sedd olaf ym mhob man maent yn gystadleuol. Byddai’n rhaid iddynt ennill tair o’r chwech yn Fermanagh / South Tyrone er enghraifft, yn ogystal a phedair yn Mid Ulster a West Tyrone, cadw eu pump yn West Belfast ac ennill un sedd ym mhob un o etholaethau Antrim, er enghraifft. Mae’n bosibl, ond byddai’n rhaid i bob dim syrthio i’w le yn berffaith ar y diwrnod, ac anaml iawn y bydd hynny’n digwydd mewn gwleidyddiaeth.

Felly Robinson i fod yn Weinidog Cyntaf y tro hwn, ond mae’n debygol y bydd pethau’n newid yn 2015.