Vince Cable, y polau piniwn a'r rhagolygon i'r Lib Dems yng Nghymru

Wna i ddim gwneud rhyw lawer o'r stori Vince Cable - mae'r cyfryngau prif lif wrthi yn gwneud hynny bymtheg y dwsin. Mi fyddwn yn nodi, fodd bynnag, ei bod yn ddiddorol bod y dyn yn teimlo ei fod yn gorfod cyfiawnhau ei hun i'r fath raddau i 'etholwyr' - a rhai nad oedd wedi dod ar eu traws o'r blaen ar hynny.

Cyd destun ehangach hyn oll ydi ffigyrau polio (Prydeinig) gwirioneddol isel isel i'r Lib Dems - 12% gan IMS ac 11% gan ComRes er enghraifft. Mae'n gryn gyfnod ers i'r blaid bolio cyn ised a hyn (70au'r ganrif ddiwethaf 'dwi'n meddwl), ac mae'n awgrymu iddynt golli tua hanner eu cefnogaeth ers yr etholiad cyffredinol ym Mis Mai.

Ychydig fisoedd yn ol mi es i ati i greu dull cefn amlen i gyfieithu'r ffigyrau (Lib Dem) Prydeinig i rhywbeth sy'n gwneud synnwyr mewn cyd destun etholiadau Cynulliad. Roedd cefnogaeth y Lib Dems yn y DU yn 15% bryd hynny.

Ystyrier y ffigyrau hyn. Yn etholiad cyffredinol 2005 cafodd y Lib Dems 22% o'r bleidlais tros Brydain ac 18.4% yng Nghymru. Cyfieithodd hyn i 14.8% yn etholiadau'r Cynulliad yn yr etholaethau ac 11.7% ar y rhestrau yn 2007. Hynny yw roedd y Lib Dems yng Nghymru yn cael 83% o'r hyn y cafodd y blaid tros Brydain yn ei gael yn 2007, ac roeddynt yn cael 80% o hynny yn etholiadau'r Cynulliad yn yr etholaethau a 63.5% ar y rhestrau. 'Dwi'n gwybod bod hyn yn beth peryglus i'w wneud - ond os cymerwn bod cefnogaeth y Lib Dems tros Brydain bellach yn tua 15% (fel mae'r polau yn awgrymu), yna byddai'r gefnogaeth yng Nghymru yn 12.45% (mewn termau San Steffan). A chymryd mai tua 80% ar lefel etholaethol a 63% ar y rhestrau o hynny all y Lib Dems ei ddisgwyl ar lefel Cynulliad, yna byddai eu canran o gwmpas 10% yn yr etholaethau ac 8% ar y rhestrau. 'Dydi hyn ddim yn uchel.*

Rwan, os ydym yn ailadrodd yr ymarferiad cefn amlen yma gyda’r ffigyrau polau piniwn diweddaraf, mae’r rhagolygon ar gyfer mis Mai i’r Lib Dems yn edrych yn wirioneddol erchyll yng Nghymru. A chymryd 12% fel y ffigwr Prydeinig ar gyfer etholiadau San Steffan, byddai hyn yn cyfieithu i ychydig yn is na 10% ar lefel San Steffan iddynt yng Nghymru. Byddai hyn yn ei dro yn cyfieithu i 8% yn yr etholaethau mewn etholiadau Cynulliad a 6.3% yn y rhanbarthau.

I werthfawrogi gwir erchylldra’r ffigyrau yma mae’n rhaid eu cyfieithu i seddi. Ar hyn o bryd mae gan y blaid dair sedd uniongyrchol, Brycheiniog a Maesyfed, Maldwyn a Chanol Caerdydd. A chymryd y byddant yn colli 46% o’u pleidlais (fel mae’r ffigyrau uchod yn awgrymu) byddant yn debygol o golli’r dair. Fyddai yna ddim llawer o gysur i’w gael yn y rhanbarthau chwaith. Mi fyddai yna yn agos at hanner y bleidlais yn mynd yno hefyd, gan sicrhau y byddai’r sedd yn y Gogledd yn cael eu cholli, ei gwneud yn debygol iawn y byddai’r un yn Nwyrain de Cymru yn mynd – ac yn rhoi’r dair arall mewn perygl. Ar y ffigyrau yma byddai'n bosibl na fyddai gan y blaid gynrychiolaeth o gwbl yn y Cynulliad ar ol Mis Mai - yn union fel sefyllfa UKIP a'r BNP rwan. 'Dwi ddim yn dweud bod hyn am ddigwydd o anghenrhaid - ond ar y ffigyrau diweddaraf mae'n bosibl.

'Does dim rhaid i mi ddweud y byddai goblygiadau pell gyrhaeddol i hyn oll o ran y glymblaid yn Llundain. Fyddai cael hyd at chwech cyn Aelod Cynulliad o Gymru yn eistedd ar eu bodiau yn grwgnach ddim yn broblem fawr ynddo'i hun, ond mae'n debygol y byddai rhywbeth tebyg wedi digwydd yn yr Alban, ac yn bwysicach eto, mae hefyd yn debygol y bydd canoedd o gyn gynghorwyr o ardaloedd trefol Lloegr (mae lle i gredu bod y Lib Dems yn gwneud yn eithaf mewn rhannau cyfoethog o Loegr) yn cael eu hunain efo cryn dipyn o amser ar eu dwylo - hen ddigon o amser i wthio'r cwch i'r dwr.

Mewn geiriau eraill bydd y pwysau sy'n peri i Vince Cable ymddwyn mor anoeth ar hyn o bryd yn llawer, llawer mwy erbyn dechrau'r haf. Mi fydd hi'n gryn sialens i Clegg ddal y sioe at ei gilydd.

*Un nodyn bach technegol efo'r ffigyrau uchod - roedd ffigyrau'r Lib Dems (ICM) rhwng 1% a 2% yn is yn y polau Prydeinig amser etholiadau'r Cynulliad nag oeddynt yn 2005 - 'dydi'r gwahaniaeth ddim yn fawr, ond gallai wneud i fy sgriblo cefn amlen or wneud yr erchylldra rhyw fymryn.