Mae'r marchnadoedd betio yn dechrau symud yn erbyn David Davies.
Beth ydi'r ots meddech chi?
'Dwi'n rhyw gytuno mewn ffordd - ond mae un ffaith diddorol am DD. Mae wedi dweud yn breifat wrth sawl person - ar sawl achlysur ei fod o blaid Prydain ffederal. Os yw'n dal i gredu hyn, fo ydi'r datganolwr mwyaf brwdfrydig ymhlith personoliaethau blaenllaw y ddwy blaid fawr Brydeinig.
Byddai'n eironig petai'r naid wirioneddol arwyddocaol tuag at Gymru annibynnol yn digwydd oherwydd i un Tori adain Dde gael ei ddewis i arwain ei blaid yn hytrach nag un arall.
Tuesday, July 26, 2005
Tuesday, July 19, 2005
Sant Pedr, Cymru a Chymuned et al.
Mae yna o leiaf dwy Eglwys wedi eu henwi ar ol Sant Pedr yn Rhufain.
Yr un mwyaf adnabyddus ydi basilica enfawr Sant Pedr yn y Fatican - eglwys nad oes mo'i thebyg ar y Ddaear - heb ei thebyg o ran maint nag ysblander. Yma hefyd mae calon yr Eglwys Babyddol - epicentre y byd Pabyddol.
Yr ochr arall i'r afon mae yna eglwys arall - Eglwys Pedr a Paul. Mae hon yn llai o lawer, ac mae wedi ei lleoli ar ochr arall yr afon - ar Fryn y Capitol - lleoliad y Senedd a ffynhonell grym yr Ymerodraeth Rufeinig. Nid oes dim yn arbennig am yr eglwys ei hun, ond mae seler fach, dywyll, ddi nod oddi tanddi sydd a philer concrid - lle - yn ol yr arwydd roedd Pedr a Paul wedi sefyll i siarad.
Bryd hynny, yn nyddiau'r Eglwys Fore, roedd y Cristnogion cynnar yn gweithredu y tu allan i'r gyfraith, 'roeddynt ar herw. Roeddynt hefyd yn lleiafrif bach. Roedd seler gudd yn lle addas i'r Cristnogion cynnar - ffydd ar herw.
Roedd pob math o grefyddau paganaidd (oedd yn aml gyda llawer yn gyffredin gyda Christnogaeth) ar hyd y Dwyrain Canol. 'Roedd fersiynau eraill o Gristnogaeth hefyd - yn nodedig Cristnogaeth Gnostaidd (sectau oedd yn aml yn ystyried bywyd Crist yn alegori yn hytrach nag yn realiti hanesyddol). Mae'n debyg bod y rhain yn fwy niferus o lawer na'r Cristnogion (sydd bellach yn) uniongred ar y pryd.
Eto, fersiwn Pedr a Phawl o'r grefydd a ddaeth i ddominyddu gwleidyddiaeth a meddylfryd y Gorllewin am ddwy fil o flynyddoedd. Dyma'r fersiwn a ddaeth yn allweddol i wleidyddiaeth Gorllewinol. Dyma'r fersiwn a lwyddodd i hel yr adnoddau anhygoel oedd ei angen i godi Eglwys Sant Pedr. Dyma'r fersiwn a oroesodd - a fersiwn a chwalodd y lleill. Dyna'r fersiwn oedd mewn lle i ddylanwadu ar Gwstenin - y fersiwn a ddaeth yn grefydd swyddogol yr ymerodraeth.
Pam?
Mae'r ateb i'w gael yn lleoliad y seler bach dywyll yna. Roedd hi o'r cychwyn yn eglwys 'wleidyddol' - yn un oedd eisiau bod yn agos at rym gwleidyddol - oedd eisiau ennill grym gwleidyddol - hyd yn oed pan oedd hynny'n edrych yn amhosibl. Hyd yn oed pan oedd hynny'n berygl iawn - wedi'r cwbl cafodd Pedr ei ferthyru ar safle'r basilica presennol.
Mae gwers yma i genedlaetholdeb Cymreig - heb rym gwleidyddol - hyd yn oed os ydi hynny'n golygu cyfaddawd weithiau - y perygl ydi y byddwn yn gwywo oherwydd diffyg dylanwad - fel y sectau Gnostaidd gynt.
Yr un mwyaf adnabyddus ydi basilica enfawr Sant Pedr yn y Fatican - eglwys nad oes mo'i thebyg ar y Ddaear - heb ei thebyg o ran maint nag ysblander. Yma hefyd mae calon yr Eglwys Babyddol - epicentre y byd Pabyddol.
Yr ochr arall i'r afon mae yna eglwys arall - Eglwys Pedr a Paul. Mae hon yn llai o lawer, ac mae wedi ei lleoli ar ochr arall yr afon - ar Fryn y Capitol - lleoliad y Senedd a ffynhonell grym yr Ymerodraeth Rufeinig. Nid oes dim yn arbennig am yr eglwys ei hun, ond mae seler fach, dywyll, ddi nod oddi tanddi sydd a philer concrid - lle - yn ol yr arwydd roedd Pedr a Paul wedi sefyll i siarad.
Bryd hynny, yn nyddiau'r Eglwys Fore, roedd y Cristnogion cynnar yn gweithredu y tu allan i'r gyfraith, 'roeddynt ar herw. Roeddynt hefyd yn lleiafrif bach. Roedd seler gudd yn lle addas i'r Cristnogion cynnar - ffydd ar herw.
Roedd pob math o grefyddau paganaidd (oedd yn aml gyda llawer yn gyffredin gyda Christnogaeth) ar hyd y Dwyrain Canol. 'Roedd fersiynau eraill o Gristnogaeth hefyd - yn nodedig Cristnogaeth Gnostaidd (sectau oedd yn aml yn ystyried bywyd Crist yn alegori yn hytrach nag yn realiti hanesyddol). Mae'n debyg bod y rhain yn fwy niferus o lawer na'r Cristnogion (sydd bellach yn) uniongred ar y pryd.
Eto, fersiwn Pedr a Phawl o'r grefydd a ddaeth i ddominyddu gwleidyddiaeth a meddylfryd y Gorllewin am ddwy fil o flynyddoedd. Dyma'r fersiwn a ddaeth yn allweddol i wleidyddiaeth Gorllewinol. Dyma'r fersiwn a lwyddodd i hel yr adnoddau anhygoel oedd ei angen i godi Eglwys Sant Pedr. Dyma'r fersiwn a oroesodd - a fersiwn a chwalodd y lleill. Dyna'r fersiwn oedd mewn lle i ddylanwadu ar Gwstenin - y fersiwn a ddaeth yn grefydd swyddogol yr ymerodraeth.
Pam?
Mae'r ateb i'w gael yn lleoliad y seler bach dywyll yna. Roedd hi o'r cychwyn yn eglwys 'wleidyddol' - yn un oedd eisiau bod yn agos at rym gwleidyddol - oedd eisiau ennill grym gwleidyddol - hyd yn oed pan oedd hynny'n edrych yn amhosibl. Hyd yn oed pan oedd hynny'n berygl iawn - wedi'r cwbl cafodd Pedr ei ferthyru ar safle'r basilica presennol.
Mae gwers yma i genedlaetholdeb Cymreig - heb rym gwleidyddol - hyd yn oed os ydi hynny'n golygu cyfaddawd weithiau - y perygl ydi y byddwn yn gwywo oherwydd diffyg dylanwad - fel y sectau Gnostaidd gynt.
Saturday, July 09, 2005
Llywodraeth Doriaidd yn Llundain = Pwerau Deddfu yng Nghaerdydd?
Wel mae papur gwyn y llywodraeth wedi ei gyhoeddi. Siom enbyd meddai'r Blaid - ac ar un olwg dyna yw.
Serch hynny mae'r syniadau o wahanu'r Cynulliad yn ffurfiol oddi wrth lywodraeth y Cynulliad, a'r cynllun i ganiatau i'r Cynulliad gael mwy o ddylanwad ar ddeddfwriaeth yn ymwneud a Chymru yn gamau gweddol gadarnhaol.
Serch hynny, efallai mai'r rhan mwyaf arwyddocaol o'r papur ydi'r un sy'n rhoi'r hawl i'r Cynulliad hawlio pwerau deddfu, heb orfod gofyn i Lundain yn gyntaf. Rwan mae'n lled anhebygol y byddai'r llywodraeth Lafur yng Nghaerdydd yn gwneud defnydd o'r hawl yma ar hyn o bryd - nid oes consensws digonol oddi mewn i'r Blaid Lafur Gymreig - ond petai llywodraeth Doriaidd yn cael ei hethol yn Llundain, byddai barn y Blaid Lafur yng Nghymru yn newid fel cwpan mewn dwr.
Byddai'r hawl i ddeddfu yn cael ei ymarfer yn syth bin.
Serch hynny mae'r syniadau o wahanu'r Cynulliad yn ffurfiol oddi wrth lywodraeth y Cynulliad, a'r cynllun i ganiatau i'r Cynulliad gael mwy o ddylanwad ar ddeddfwriaeth yn ymwneud a Chymru yn gamau gweddol gadarnhaol.
Serch hynny, efallai mai'r rhan mwyaf arwyddocaol o'r papur ydi'r un sy'n rhoi'r hawl i'r Cynulliad hawlio pwerau deddfu, heb orfod gofyn i Lundain yn gyntaf. Rwan mae'n lled anhebygol y byddai'r llywodraeth Lafur yng Nghaerdydd yn gwneud defnydd o'r hawl yma ar hyn o bryd - nid oes consensws digonol oddi mewn i'r Blaid Lafur Gymreig - ond petai llywodraeth Doriaidd yn cael ei hethol yn Llundain, byddai barn y Blaid Lafur yng Nghymru yn newid fel cwpan mewn dwr.
Byddai'r hawl i ddeddfu yn cael ei ymarfer yn syth bin.
Sunday, July 03, 2005
Clymblaid rhwng y Blaid a'r Toriaid?
‘Dwi’n rhyw ddeall bod Dafydd Wigley a Cynog Dafis ar grwydr yn hyrwyddo’r syniad y dylai’r Blaid ffurfio clymblaid efo’r Toriaid er mwyn ennill grym ar ol yr etholiad nesaf. ‘Roedd cyfarfod gyda’r ddau yn yr Institiwt Caernarfon i drafod hyn yr wythnos diwethaf. Ches id dim gwahoddiad i fynd – felly nid oeddwn yno. Ond yn ol yr hyn a ddeallaf, cyflwynwyd y syniad o ddod i ddealltwriaeth ffurfiol efo’r Toriaid cyn yr etholiad nesaf, a chyfeirwyd at gytundeb tebyg rhwng Plaid Lafur Iwerddon a Fine Gael. Holais Dafydd Wigley neithiwr – ac ‘roedd yn llai pendant o lawer ynglyn a’r syniad o gytundeb ffurfiol.
Beth bynnag, byddai cytundeb ffurfiol cyn etholiad yn gamgymeriad dybryd. ‘Dwi’n dweud hyn er fy mod yn sylweddoli mai trwy gynghreirio efo’r Toriaid ydi’r unig ffordd y gall y Blaid gael eu dwylo ar rym gwleidyddol yn y dyfodol agos neu ganolig.
Mae’r model Gwyddelig yn un amhriodol. Mae temtasiwn i bleidiau wneud hyn yn yr Iwerddon oherwydd y system etholiadol. Mae Llafur yn derbyn y byddant yn colli pleidleisiau cyntaf (first preferences) i ddau gyfeiriad. Bydd rhai ar adain dde eu plaid yn dweud ‘Waeth i mi bleidleisio i FG ddim’, a bydd eraill ar chwith y blaid yn pleidleisio i bleidiau eraill y chwith am eu body n casau FG.
Pam felly bod Llafur yn cymryd y cam hwn? Mae’n syml oherwydd y drefn etholiadol yn y Weriniaeth. Mae ail a thrydydd pleidlais yn bwysig – ac mae llawer o rai FG ar gael. Ffordd o ddenu’r pleidleisiau hyn ydyw. Dim ond y bleidlais gyntaf sy’n bwysig yng Nghymru.
Byddem yn y sefyllfa o ymladd etholiad gyda Peter Hain et al yn mynd o gwmpas y wlad yn dweud ‘A vote for Plaid is a vote for the Tories’. Byddem yn colli pleidleisiau o’n hadain chwith i Lafur a’r Lib Dems, a rhai o’n hadain dde i’r Toriaid. Byddem yn sicr o gael ein gweld fel ail blaid y glymblaid oherwydd gwendid arweinyddiaeth y Blaid yn y Cynulliad.
Mae yna ffordd i gynghreirio efo’r Toriaid mewn llywodraeth heb chwalu’n cefnogaeth – ac mae’r ffordd honno i’w chael yr ochr arall i’r Mor Celtaidd hefyd. Mynd i mewn i etholiad ar ein liwt ein hunain – ymladd am bob pleidlais ac ystyried pethau ar ol gweld y fathemateg ar ol etholiad. Dyna a wna’r rhan fwyaf o bleidiau Gwyddelig. Mae’n osgoi gwaedu pleidleisiau yn ystod etholiad, mae’n osgoi trafodaethau hir, lled gyhoeddus cyn etholiad, mae’n rhoi cyfle i ddweud – ‘Roedd rhaid i ni er mwyn ffurfio llywodraeth sefydlog – er mwyn y wlad’
Wedyn, os ydi’r llywodraeth yn llwyddiannus, mae’n ein rhoi mewn lle cryf ar gyfer yr etholiad nesaf. Os nad ydi pethau’n gweithio, mater bach ydi tynnu allan a gadael i’r pleidiau eraill geisi gwneud rhywbeth o’r smonach.
Beth bynnag, byddai cytundeb ffurfiol cyn etholiad yn gamgymeriad dybryd. ‘Dwi’n dweud hyn er fy mod yn sylweddoli mai trwy gynghreirio efo’r Toriaid ydi’r unig ffordd y gall y Blaid gael eu dwylo ar rym gwleidyddol yn y dyfodol agos neu ganolig.
Mae’r model Gwyddelig yn un amhriodol. Mae temtasiwn i bleidiau wneud hyn yn yr Iwerddon oherwydd y system etholiadol. Mae Llafur yn derbyn y byddant yn colli pleidleisiau cyntaf (first preferences) i ddau gyfeiriad. Bydd rhai ar adain dde eu plaid yn dweud ‘Waeth i mi bleidleisio i FG ddim’, a bydd eraill ar chwith y blaid yn pleidleisio i bleidiau eraill y chwith am eu body n casau FG.
Pam felly bod Llafur yn cymryd y cam hwn? Mae’n syml oherwydd y drefn etholiadol yn y Weriniaeth. Mae ail a thrydydd pleidlais yn bwysig – ac mae llawer o rai FG ar gael. Ffordd o ddenu’r pleidleisiau hyn ydyw. Dim ond y bleidlais gyntaf sy’n bwysig yng Nghymru.
Byddem yn y sefyllfa o ymladd etholiad gyda Peter Hain et al yn mynd o gwmpas y wlad yn dweud ‘A vote for Plaid is a vote for the Tories’. Byddem yn colli pleidleisiau o’n hadain chwith i Lafur a’r Lib Dems, a rhai o’n hadain dde i’r Toriaid. Byddem yn sicr o gael ein gweld fel ail blaid y glymblaid oherwydd gwendid arweinyddiaeth y Blaid yn y Cynulliad.
Mae yna ffordd i gynghreirio efo’r Toriaid mewn llywodraeth heb chwalu’n cefnogaeth – ac mae’r ffordd honno i’w chael yr ochr arall i’r Mor Celtaidd hefyd. Mynd i mewn i etholiad ar ein liwt ein hunain – ymladd am bob pleidlais ac ystyried pethau ar ol gweld y fathemateg ar ol etholiad. Dyna a wna’r rhan fwyaf o bleidiau Gwyddelig. Mae’n osgoi gwaedu pleidleisiau yn ystod etholiad, mae’n osgoi trafodaethau hir, lled gyhoeddus cyn etholiad, mae’n rhoi cyfle i ddweud – ‘Roedd rhaid i ni er mwyn ffurfio llywodraeth sefydlog – er mwyn y wlad’
Wedyn, os ydi’r llywodraeth yn llwyddiannus, mae’n ein rhoi mewn lle cryf ar gyfer yr etholiad nesaf. Os nad ydi pethau’n gweithio, mater bach ydi tynnu allan a gadael i’r pleidiau eraill geisi gwneud rhywbeth o’r smonach.