Problem y Blaid Lafur

Dydw i ddim yn arbennig o falch bod pol heddiw wedi dangos bod Llafur tros y DU wedi syrthio i cyn ised a 24%, wedi'r cwbl mae pob plaid unoliaethol arall yn waeth na nhw rwan mae nhw wedi cael gwared o Blair a Brown.  Ond does yna ddim llawer o amheuaeth bod y dyfodol canolig yn edrych yn ddrwg arnyn nhw, ac mae'r rhesymau am hynny yn weddol hawdd i'w harenwi.

Dydw i ddim yn meddwl bod yr hyn mae eu harweinydd yn ei ddweud yn arbennig o amhoblogaidd, nag yn wir yn amhoblogaidd o gwbl - ond mae nifer o ffactorau yn ei wneud yn amhoblogaidd - ei gymeriad anarferol i arweinydd plaid, gwrthwynebiad chwyrn unfrydol  y cyfryngau torfol, gwrthwynebiad chwyrn a hoffter o ryfela cartref y rhan fwyaf o aelodau seneddol Llafur.  Ond fel mae'r graff isod yn ei ddangos dydi pethau heb wella yn dilyn yr etholiad arweinyddol - yn wir maent wedi mynd cryn dipyn yn waeth.

Y rheswm am hynny yn ol pob tebyg ydi Brexit - neu a bod yn fwy manwl ymateb Llafur i Brexit.  Mae refferendwm y llynedd yn ddigwyddiad arwyddocaol a sylweddol ac mae sut y pleidleisiodd pobl yn debygol o effeithio ar y ffordd maent yn edrych arnynt eu hunain yn wleidyddol ac yn diffinio eu hunain yn wleidyddol.

Mae'r Toriaid wedi ymateb trwy symud i 'r Dde, a mynegi 'r bwriad i adael Ewrop, a gwneud hynny mewn modd fydd yn dod a mewnlifiad i ben.  Dydi'r ffaith eu bod yn gobeithio am rhywbeth afresymegol - aelodaeth o'r farchnad rydd ond dim mewnfudo - ddim yma nag acw, mae'r safbwynt yn glir a dealladwy.  Mae'r un peth yn wir am y Dib Lems, UKIP ac yn wir Plaid Cymru.  Dydi hynny ddim yn wir am Lafur - mae eu hymateb yn gymhleth.  

Mae'r rheswm am hynny ynddo ei hun yn eithaf cymhleth.  Er i fwyafrif da o bleidleiswyr 2015 Llafur bleidleisio i aros (mae'r ganran yn debyg i un Plaid Cymru, y Dib Lems a'r SNP) os ydynt i ennill etholiad cyffredinol mae'n rhaid iddynt apelio at grwpiau ychwanegol - ac mae'r rheini at ei gilydd wedi pleidleisio i adael (pleidleiswyr UKIP a phobl sydd ddim yn pleidleisio gan amlaf yn bennaf).  Felly mae'n rhaid iddynt gael o leiaf un droed efo'r sawl sydd am adael - a chystadlu efo'r Toriaid ac UKIP yn y pwll hwnnw.  Mae hynny'n gadael y pwll arall - un y 48% a bleidleisiodd i aros - yn eithaf rhydd i'r Dib Lems a'r Gwyrddion yn Lloegr, ac i'r pleidiau hynny a'r pleidiau cenedlaetholgar yng Nghymru a'r Alban.  

Felly maent mewn perygl o golli pleidleisiau i UKIP ymysg y sawl nad ydynt yn credu eu bod yn ddigon cefnogol i Brexit ar un llaw, ac i'r cenedlaetholwyr, Dib Lems a'r Gwyrddion ymysg y sawl nad ydynt am adael Ewrop.  Bydd eleni yn cael ei dominydfu 'n wleidyddol gan y negydu fydd yn digwydd yn sgil gweithrefu Erthygl 50.  Bydd hynny yn debygol o bolareiddio pobl, ac mae perygl y bydd Llafur yn cael ei gadael ar y ffens - neu'n meddiannu tir neb.  Bydd hyn yn ei dro yn eu gwneud yn amherthnasol - ac mae bod yn amherthnasol yn farwol i bleidiau gwleidyddol.