Gair neu ddau am yr etholiad arlywyddol

Wnaeth blogmenai ddim trafferthu dilyn etholiad arlywyddol yr UDA yn fanwl yn ystod yr ymgyrch, ond mi hoffwn wneud un neu ddau o sylwadau brysiog ar ganlyniadau'r etholiad honno.

Yn gyntaf mae proffeil demograffig y sawl a bleidleisiodd yn hynod ddadlennol.  Yn ol y polau mwyaf cywir - y rhai sy'n cael eu cymryd pan mae pobl yn gadael y bythau pleidleisio - roedd 72% o'r sawl a bleidleisiodd yn wyn, 13% yn ddu, 10% o gefndir hispanaidd a 3% yn Asiaid.  Ymysg pobl wyn roedd y bleidlais i Romney yn torri 59% / 39%, ymysg pobl croenddu roedd 93% yn pleidleisio i Obama a 3% i Romney, ymysg pobl Hisbanaidd roedd y fantais i Obama yn 71% / 27%, tra bod  Asiaid yn pleidleisio 73% i 26% o blaid Obama.  Rwan, mae'r amrywiaeth yma yn arwyddocaol iawn, ac yn un sy'n awgrymu bod perthynas glos rhwng hil neu gefndir ethnig a gwleidyddiaeth yn yr UDA.

Yn ail mae'n ddiddorol i gymaint o bobl nad ydynt o gefndir gwyn bleidleisio y tro hwn.  Roedd cryn ddamcaniaethu gan sylwebyddion y Dde - Dick Morris, Karl Rove ac eraill o selogion Fox News oedd yn taeru du yn las bod y polau - oedd yn dangos mantais bach i Obama o ran y bleidlais yn ei chyfanrwydd, a mantais mawr yn y coleg etholiadol - yn anghywir.  Roedd yna rhyw fath o synnwyr i'r dadleuon hyn - roedd Karl a Dick yn synhwyro bod llai o frwdrydedd tros Obama gan bobl o leiafrifoedd ethnig, yn gweld torfaoedd mawr yn mynd i weld Romney yn mynd trwy'i bethau, ac yn rhesymu y byddai llai o gefnogwyr y Democratiaid yn trafferthu mynd i bleidleisio y tro hwn a mwy o gefnogwyr y Gweriniaethwyr.

Y gwrthwyneb ddigwyddodd - aeth y bleidlais ddu, Asiaidd a'r un Hisbanaidd i fyny, tra aeth yr un wyn i lawr.  Demograffeg sydd y tu ol i rhan o hyn - mae'r poblogaethau Hisbanaidd ac Asiaidd yn tyfu'n gyflym yn yr UDA, ond mae mwy iddi na hynny.  Mae brwdfrydedd yn cael pobl allan i bleidleisio, ond mae ofn yn gyrru mwy o bobl allan i bleidleisio - ac roedd Dick, Karl a Fox News wedi codi ofn ar lawer iawn o bobl tros y blynyddoedd diwethaf.  Roedd yr holl hefru am anfon mewnfudwyr anghyfreithlon adref yn codi ofn ar bobl o Dde a Chanolbarth America - mae bron i bawb yn eu mysg sydd efo'r hawl i bleidleisio efo teulu, ffrindiau neu chydnabod sy'n byw yn yr UDA yn anghyfreithlon.  Roedd y galw am dorri gwariant cyhoeddus i'r bon yn fygythiad i lawer iawn o bobl croenddu (a phobl dlawd eraill)  - ac ar ben hynny mae'n bosibl bod llawer ohonynt yn cymryd yr ymysodiadau hysteraidd ar Obama yn bersonol, ac yn cael eu cythruddo i fynd allan i bleidleisio.

Ac mae yna wersi yna i pob plaid wleidyddol ym mhob man - does yna ddim pwrpas creu brwdfrydedd ymysg cefnogwyr naturiol os ydi gwneud hynny yn codi ofn ar garfannau sylweddol o bobl, ac yn peri iddynt fynd i bleidleisio yn ei herbyn.  Neu o leiaf does yna ddim pwynt gwneud hynny os nad oes yna ddealltwriaeth gref o fathemateg yr etholiad - ac mae'n weddol glir nad ydi cefnogwyr cyfryngol y GOP efo llawer o glem ynglyn a mathemateg etholiadol yr America sydd ohoni.