Gwilym Owen a'r Gymraeg

Lladd ar y grwp lobio newydd Dyfodol i'r Gymraeg mae Gwilym Owen yn ei golofn yn Golwg yr wythnos hon - er nad ydi hwnnw ddim wedi dechrau ar ei waith eto. Doedd o ddim yn hoffi golwg eu stondin yn y Steddfod - nid bod Gwilym wedi bod i'r Steddfod, ond roedd wedi gweld lluniau o'r stondin, a doedd o ddim yn hoffi yr hyn a welodd.

Ta waeth, yn ol ymchwil Gwilym (yr un math o 'ymchwil' ag arfer - dod i gasgliadau rhyfeddol o bendant o anecdot neu ddwy mae eu clywed ar y radio neu yn eu darllen yn y papur), colegau yn Lloegr fydd yn denu'r Cymry Cymraeg ifanc eleni. Dyna'r joban i'r muniad newydd yn ol Gwilym - lobio awdurdodau lleol, ysgolion uwchradd, a grwpiau lobio eraill ynglyn a phwysigrwydd addysg bellach cyfrwng Cymraeg. Mae o hefyd am i ni wybod y dylai'r grwp fynd ati i berswadio rhieni i anfon eu plant i sefydliadau addysg bellach cyfrwng Cymraeg.

Rwan dwi ddim eisiau swnio'n ageist yma, ond mae'r oes pan roedd rhieni yn 'anfon' eu plant i rhyw goleg neu'i gilydd wedi marw ers hanner canrif a mwy - mae pobl ifanc yn dewis eu sefydliadau addysg eu hunain yn yr oes sydd ohoni. Mae'n anodd meddwl am unrhyw beth sydd am gael llai o effaith ar bobl ifanc dwy ar bymtheg oed na phwysau o gyfeiriad grwp o bobl barchus a chanol oed. Wrth gwrs bod gan ysgolion uwchradd cyfrwng Cymraeg ddyletswydd i hyrwyddo addysg bellach Gymraeg, ond mae'n haws gwneud hynny mewn cyd destun ehangach lle ceir canfyddiadau cadarnhaol tuag at y Gymraeg a'i dyfodol.

A daw hyn a ni at Gwilym ei hun. Bydd ei golofn yn coleddu unrhyw beth y gellir dod o hyd iddo sy'n dilorni neu'n bychanu'r Gymraeg.

Er enghraifft yn ei golofn bethefnos yn ol roedd wedi cynhyrfu yn lan oherwydd bod Aled Jones Williams wedi 'sgwennu erthygl gwbl ddi dystiolaeth mai iaith i'r dosbarth canol ydi'r Gymraeg, ac oherwydd bod cyfarwyddwr Radio Cymru wedi gwneud sylw - cwbl ddi dystiolaeth - bod mwyafrif siaradwyr Cymraeg ifanc yn byw eu bywydau trwy gyfrwng y Saesneg.

Yn y gorffennol mae wedi gwneud honiadau - unwaith eto heb sail ystyrlon iddynt - mai lleiafrif bach o blant Gwynedd sy'n defnyddio'r Gymraeg efo'i gilydd, tra'n dilorni ymdrechion y sir i hyrwyddo'r defnydd o Gymraeg ymysg plant. Bydd hefyd o bryd i'w gilydd wedi cyfleu'r argraff nad ydi'r Gymraeg yn ddim amgenach na'r sefydliadau ieithyddol sy'n derbyn nawdd cyhoeddus.

Rwan yn y Gymru sydd ohoni mae sefyllfa'r Gymraeg yn gymhleth. Mae'r nifer sy'n siarad Cymraeg yn cynyddu, ac mae'r galw am addysg Gymraeg yn cynyddu'n gyflym. Mae demograffeg y Gymraeg yn iach yn yr ystyr bod yr ifanc yn fwy tebygol o siarad yr iaith na'r hen, ac mae yna fwy o ewyllys da tuag at yr iaith ymysg y di Gymraeg nag a fu erioed.

Ar y llaw arall mae yna elfennau negyddol - mewnfudiad i'r ardaloedd gwledig Cymraeg eu hiaith, lleihad sylweddol yn y defnydd o'r Gymraeg yn rhannu gorllewinol y maes glo a phroblemau trosglwyddo'r Gymraeg o sefyllfa ysgol i'r gymuned yn ehangach mewn ardaloedd Seisnig o ran iaith.

Yr hyn mae'r Gymraeg ei angen mwy na dim arall ydi ymdeimlad o bositifrwydd ynglyn a hi - ymdeimlad bod iddi ddyfodol a dyfodol ym mhob agwedd o fywyd. Ymdeimlad ei bod yn iaith gyfoes a pherthnasol sy'n perthyn i bawb yng Nghymru. Mae negyddiaeth obsesiynol Gwilym a'i angen i gribino trwy'r wasg am pob sylw sy'n negyddol a'i droi'n golofn yn Golwg yn niweidiol iddi.