DET a'r chwip

Mae gwrthryfel meinciau cefn yn rhywbeth sy'n digwydd o bryd i'w gilydd - fel y gwelwyd yn San Steffan wythnos ddiwethaf. Diffyg mewn arweinyddiaeth gwleidyddol sy'n aml yn arwain at wrthryfeloedd sylweddol. Dyna arweiniodd at ddigwyddiadau diweddar San Steffan.

Yr hyn sy'n nodweddu gwrthryfel Dafydd Elis-Thomas ydi ei fod yn wrthryfel un dyn - a bod yr un dyn hwnnw nid yn unig yn atal ei bleidlais, ond yn mynd ati i fynegi barn negyddol ynglyn ag aeddfedrwydd ei blaid wrth y wasg. Mae hynny'n awgrymu nad diffyg arweinyddiaeth ydi'r broblem yn yr achos yma, ond rhywbeth arall.

Y broblem sylfaenol efo helynt diweddaraf aelod Meirion Dwyfor ydi ei fod yn awgrymu nad oes ganddo'r rhinweddau a'r ddisgyblaeth sydd eu hangen i fod yn rhan effeithiol o grwp gwleidyddol. Mae gwyleidd-dra yn rhinwedd sy'n cael ei thanbrisio yn rhy aml. Mae angen gwyleidd-dra arnom i allu cyd fyw yn hapus efo'r bobl o'n cwmpas, ac mae angen gwyleidd-dra arnom i fod yn rhan effeithiol o unrhyw grwp - gwleidyddol neu fel arall. Rydym angen gwyleidd-dra i sylweddoli y gall ein barn fod yn anghywir, ac i sylweddoli bod barn gyfansawdd grwp yr ydym yn perthyn iddo yn aml yn bwysicach na'n barn ni ein hunain.

Y ffaith syml ydi hyn - Leanne Wood ac nid Dafydd Elis-Thomas enillodd yr etholiad arweinyddol eleni. O ganlyniad nid Dafydd sy'n arwain y Blaid, ond Leanne. Efallai bod Dafydd o'r farn bod dal y llywodraeth i gyfrif yn dystiolaeth o anaeddfedrwydd, ac efallai ei fod o'r farn mai priod bwrpas y Blaid ydi cefnogi'r Blaid Lafur. Mae ganddo pob hawl i'w farn.

Ond y gwir amdani ydi bod trwch aelodaeth y Blaid wedi dangos trwy bleidlais bod ganddynt fwy o ffydd ym marn gwleidyddol Leanne nag ym marn gwleidyddol Dafydd Elis-Thomas. Efallai ei fod o'n meddwl mai fo sy'n gwybod orau - mae hynny'n ddigon teg.

Yr hyn sydd ddim yn ddigon teg mewn cyfundrefn bleidiol ydi i aelodau etholedig roi eu barn eu hunain uwchben barn y grwp maent yn perthyn iddo. Petai pawb o fewn grwp y Blaid yn gweithredu yn yr un ffordd, ac yn aros o'r Cynulliad i agor archfarchnad, urddo myfyrwyr, cynnal syrjeris neu beth bynnag pob tro mae'n meddwl ei fod o / hi ei hun yn 'gwybod yn well' na'r farn gyfansawdd, mi fyddai'r grwp yn gwbl aneffeithiol.

Mae perthyn i grwp gwleidyddol yn golygu bod rhaid i'w aelodau unigol dderbyn bod y farn gyfansawdd yn bwysicach na'r farn unigol. Os ydi grwp yn cynnwys aelodau sy'n ddigon trahaus i ddyrchafu eu barn unigol nhw uwchben barn y grwp, yna mae gan y grwp hwnnw broblemau. Mae'r problemau hynny'n waeth os oes gan y grwp aelodau sy'n ei feirniadu'n allanol yn ogystal ag yn fewnol.