Etholiadau lleol - beth fydd yn digwydd yng Nghymru?

Mae hi'n drybeulig o anodd darogan canlyniadau etholiadau lleol o ddata polio - yn llawer mwy anodd nag ydi hi i ddarogan canlyniadau etholiadau San Steffan neu rai'r Cynulliad. Yr erfyn mwyaf defnyddiol mewn cyd destun Prydeinig mae'n debyg ydi cyfrifau Collin Rallings. Mae'r cyfrifiadau hyn yn awgrymu y bydd canran Llafur ym Mhrydain yn cynyddu 13%, un y Toriaid yn gostwng 9% a chanran y Lib Dems yn gostwng 5%.

Mae'r newid yma yn sylweddol iawn, ac o'i wireddu byddai'n arwain at ganoedd lawer o seddi yn newid dwylo tros y DU. Er ei bod yn anodd trosglwyddo'r ymarferiad i gyd destun Cymru gan fod Plaid Cymru yn blaid gref ar lefel llywodraeth leol yma, byddai patrwm tebyg i hyn yng Nghymru yn arwain at newid arwyddocaol. Fel enghraifft o hyn 'dwi am edrych yn frysiog ar Gyngor Caerdydd. Os ydych yn cymryd bod pleidlais y Blaid yn aros yn statig, a bod pleidlais y pleidiau unoliaethol yn newid yn unol a darogan Rallings, byddai cydbwysedd y cyngor yn cael ei drawsnewid yn llwyr.

Y sefyllfa ar hyn o bryd ar Gyngor Caerdydd ydi:
Lib Dems 34
Toriaid 17
Llafur 14
Plaid Cymru 6
Eraill 4

Y sefyllfa newydd fyddai:
Llafur 43
Lib Dems 19
Plaid Cymru 4
Toriaid 5
Annibynnol 4

Felly ar noswaith pryd bydd Llafur yn debygol o golli yn drwm yn nwy brif ddinas arall tir mawr Prydain, mae'n bosibl y byddant yn cael eu sgubo yn ol i rym yn ninas Caerdydd.

Rwan fel dwi wedi awgrymu eisoes, mae'n bosibl y bydd presenoldeb y Blaid yn arwain at sefyllfa wahanol yng Nghymru. Dydan ni ddim yn gwybod faint o effaith y bydd y newid yn arweinyddiaeth a chyfeiriad y Blaid yn ei gael. Mae'r etholiad am yr arweinyddiaeth hefyd wedi rhoi mwy o sylw i'r Blaid o lawer na mae'n arfer ei gael.

Ond petai'r oruwchafiaeth Lafur yn cael ei hatgyfodi mor fuan wedi i Lafur golli grym yn San Steffan - a hynny er gwaetha eu amhoblogrwydd enbyd, gwta ddwy flynedd yn ol - byddai'n adlewyrchiad hynod o wael ar ein diwylliant gwleidyddol. Er gwaetha'r faith bod Cymru wedi pleidleisio i Lafur ym mhob math o etholiad, bron yn ddi eithriad ers 1918, rydan ni'n dal yn dlotach na'r unman arall yn y DU. Er gwaetha'r ffaith bod llawer yn gweld trwy Lafur pan maent mewn grym yn San Steffan, rydym yn pleidleisio iddynt mewn modd Paflofaidd cyn gynted ag y bo'r Toriaid yn ennill grym yn Llundain.

Byddai hefyd yn dysteb i fethiant hanesyddol ar ran y Blaid i ffurfio naratif sy'n cynnig cyfeiriad arall, a sy'n rhyddhau pobl o'r feddylfryd syml sy'n eu harwain i bleidleisio i Lafur fel modd o ddatgan gwrthwynebiad i'r Toriaid. Creu naratif felly ddylai fod prif flaenoriaeth arweinyddiaeth newydd y Blaid tros y flwyddyn neu ddwy nesaf.