DET ac annibyniaeth - yn ol i'r myrllwch

'Dwi'n rhyw drio daeall ond fedra i ddim, fedra i ddim - am safbwynt Dafydd Elis Thomas at annibyniaeth 'dwi'n son wrth gwrs. 

Rydym wedi hen sefydlu ei fod yn erbyn annibyniaeth i Gymru cyn cynhadledd ddiwethaf y Blaid, ond ei fod wedi dod i gefnogi annibyniaeth rhywbryd yn ystod y gynhadledd - neu o bosibl yn fuan wedi iddi ddod i ben.  Ond os ydi'r rhifyn diweddaraf o Golwg (dim fersiwn ar lein) i'w gredu mae bellach yn ystyried y cysyniad yn esiampl o rhyw ramantiaeth emosiynol. 

Rwan 'dwi'n cael trafferth i ddilyn  rhesymeg y darn.  Ar un llaw mae'n dadlau nad yw'r dyn cyffredin yn uniaethu gyda thrafodaeth gyfansoddiadol am le Cymru o fewn y Deyrnas Unedig cyn mynd ati i gyflwyno dadl gyfansoddiadol ei hun y dylid cael gwared ar y swydd o Ysgrifennydd Gwladol Tros Gymru ac y dylai Lloegr gael ei senedd ei hun.  'Dydi o ddim yn egluro pam y byddai'r dyn cyffredin yng Nghymru yn uniaethu efo ymgyrch i gael senedd i Loegr.

Mae'n dweud nad ar sail emosiwn, rhamantiaeth nag ideoleg y dylai'r Blaid wneud penderfyniadau, ond ar sail beth mae 'pobl' yn ei feddwl.  Petai pleidiau eraill wedi dilyn y rhesymeg yma yn y gorffennol mi fyddem yn dal i grogi pobl, mae'n debygol na fyddai merched wedi cael pleidlais, mi fyddai refferendwm ar adael Ewrop wedi digwydd ers talwm, byddai Lerpwl yn dal i allforio caethweision i bedwar ban Byd ac mae'n bosibl y byddai carfannau mawr o fewnfudwyr yn colli eu hawl i fudd daliadau 'fory nesaf.

'Dwi ddim yn gwybod os oes rhywun mewn sefyllfa i fy helpu, ond 'dwi'n cael cryn drafferth i ddeall os ydi Dafydd yn cefnogi un o bolisiau creiddiol y Blaid neu beidio.  'Dydw i jyst ddim yn deall beth mae'n ceisio ei ddweud. 

A dyna broblem y Blaid tros gyfnod o amser - nid yn unig mewn perthynas ag annibyniaeth - diffyg eglurder, diffyg gallu i gadw at negeseuon syml ond dealladwy, diffyg cysondeb.  Mae llawer o enghreifftiau o hyn. 

Er enghraifft, yn ol yn Etholiad Cyffredinol 2010, am unwaith mewn etholiad Prydain gyfan roedd gan y Blaid stori oedd yn gweddu i'r tirlun etholiadol ehangach.  Mewn etholiad lle'r oedd yr economi, gwariant cyhoeddus a'r posibilrwydd o senedd grog yn dominyddu, gallai neges y Blaid y byddai'n mynnu bod Fformiwla Barnett yn cael ei gwneud yn fwy teg i Gymru petai mewn sefyllfa i wneud hynny fod wedi taro deuddeg.  Ond 'doedd nifer o lefarwyr y Blaid ar y cyfryngau ddim hyd yn oed yn codi'r pwnc - roeddynt yn canu o'u llyfr emynau eu hunain.  Felly hefyd yn etholiad Cynulliad 2011 - gallai polisi'r Blaid o godi pres i adeiladu is strwythur  trwy fenthyg wedi bod yn un effeithiol mewn amser lle'r oedd toriadau mewn gwariant cyhoeddus yn fygythiad real - ond 'doedd hanner ein llefarwyr ar y cyfryngau ddim yn son am y peth - yn arbennig at ddiwedd yr ymgyrch.

Ac yn anffodus byddai arweinyddiaeth Dafydd Elis Thomas yn sicrhau mwy - llawer mwy - o'r un dryswch.  I mi dwy brif dasg arweinydd newydd y Blaid fydd sicrhau proses greu polisi mwy effeithiol a thrylwyr, a sicrhau bod negeseuon sylfaenol y Blaid yn gyson ac yn adlewyrchu'r polisiau hynny.  'Dwi'n mawr obeithio bod yr amser pan roedd llefarwyr swyddogol y Blaid yn ymddangos ar y cyfryngau ac yn 'gwneud eu peth eu hunain'  - hyd yn oed pan roedd hynny'n anghyson efo beth roedd llefarwyr eraill yn ei ddweud - bron drosodd.

'Dydi Dafydd methu hyd yn oed bod yn gyson efo'r hyn mae o ei hun wedi ei ddweud yn gynharach, heb son am fod yn gyson a pholisiau'r Blaid.  Ni all chwaith fynegi ei hun yn glir ac yn syml - mae pob dim yn gymhleth, yn astrus yn siwdo academaidd, ac yn gallu cael ei ddehongli mewn sawl ffordd.  Byddai arweinyddiaeth sy'n cyfleu gwybodaeth yn y ffordd yma yn gwneud i'r Blaid edrych yn wirion i'r cyhoedd, a byddai'n esiampl gwirioneddol wael i bawb arall sy'n llefaru ar ein rhan.  Rydym angen arweinyddiaeth o'r math yma i'r un graddau ag yr ydym angen clec ar ein pen torfol efo morthwyl.