Pam na chaiff Cymru ostyngiad yn y Dreth Gorfforiaethol?

Mi wnes i ddigwydd dod ar draws y dyfyniad yma o gytundeb clymbleidiol y Lib Dems a'r Toriaid. Yn amlwg, cyfeirio at Ogledd Iwerddon mae'r darn:

We will work to bring Northern Ireland back into the mainstream of UK politics, including producing a government paper examining potential mechanisms for changing the corporation tax rate in Northern Ireland.

A gadael o'r neilltu idiotrwydd ceisio dod a Gogledd Iwerddon i'r mainstream of UK politics trwy greu cyfundrefn drethiannol wahanol i Ogledd Iwerddon nag i weddill y DU, mae'r datganiad yn codi mater digon diddorol, a pherthnasol i ni yma yng Nghymru.

Un o'r prif bileri sy'n cynnal cyfoeth diweddar Iwerddon ydi'r ffaith bod y wlad wedi llwyddo i ddenu cyfanswm anhygoel o fuddsoddiad tramor i mewn i'r wlad. Yn y gorffennol roedd hyn yn anodd - wedi'r cwbl pa fusnes fyddai'n trafferthu lleoli ar ynys anghysbell ar gyrion Ewrop sydd ymhell o farchnadoedd mawr Ewrop a thalu am yr holl gostau trafnidiaeth? Llwyddodd y Weriniaeth i wneud iawn am y broblem ddaearyddol yma trwy osod y raddfa dreth corfforiaethol (hy y dreth mae cwmniau yn ei dalu ar eu helw) yn is na'r unman yn Ewrop. Mae treth corfforiaethol y Weriniaeth yn 12.5% o gymharu a 21% i 28% yn y DU (yn ddibynnol ar faint y cwmni), 37.5% yn yr Eidal neu 33.33% yn Ffrainc er enghraifft.

Rwan, mae'n hawdd gweld pam bod hyn yn broblem yng Ngogledd Iwerddon. Does yna'r un cwmni cynhyrchu am leoli yn Newry (dyweder) pan y gallent leoli ychydig filltiroedd tros y ffin yn Dundalk a thalu efallai hanner y dreth corfforiaethol. Un o'r rhesymau am dlodi Gogledd Iwerddon ydi nad ydynt yn gallu cystadlu am fuddsoddiad efo eu cymydog agosaf. Mi fyddai gostwng y dreth corfforiaethol yno yn gwneud synnwyr economaidd llwyr.

Ond y gwir amdani ydi nad ydi ein sefyllfa ni yng Nghymru yn wahanol iawn i un Gogledd Iwerddon. Rydym ymhell o farchnadoedd Ewrop, ond mae gennym yr un dreth corfforiaethol na sydd gan De Lloegr - rhanbarth sy'n agos at farchnadoedd y cyfandir, a sydd hefyd yn ddigon poblog a chyfoethog i fod yn farchnad sylweddol ar ei liwt ei hun. Rydym hefyd yn cystadlu efo'e economi dreth isel sydd i'r Gorllewin i ni. Os ydi'r glymblaid yn ystyried ei bod yn syniad da i ostwng y dreth yma yng Ngogledd Iwerddon, beth ydi'r broblem os caiff ei gostwng yng Nghymru?