Mr el-Megrahi a Lt William Calley (neu fideos gwleidyddol 4)

Fel y gwyddoch 'dwi wedi bod i ffwrdd am gyfnod - ond roedd stori rhyddhau Abdelbaset Ali al-Megrahi a'r ymateb hysteraidd a'r sgorio pwyntiau gwleidyddol idiotaidd gan y pleidiau unoliaethol a'u cefnogwyr a gododd yn sgil hynny yn stori hyd yn oed yn Bosnia.

'Rwan dydi rhyddhau carcharorion sydd wedi cyflawni gweithredoedd erchyll gan wleidyddion ddim yn arbennig o anarferol - yn wir 'dydi o ddim yn anarferol o gwbl.

'Dwi'n siwr bod darllenwyr blogmenai yn cofio Jack Straw (a'r llysoedd) yn rhyddhau dyn oedd wedi lladd llawer mwy o bobl na phawb arall yr ydym yn son amdanynt yn y blog hwn efo'i gilydd. Llun o'r cyfaill hwnnw, ei wraig ac aelod o blaid Mrs Annabelle Goldie a aeth ati i ymgyrchu gydag arddeliad a brwdfrydedd o blaid ei ryddhau a geir isod.



Enghraifft arall oedd rhyddhau 428 o garcharorion yng Ngogledd Iwerddon (gan gynnwys 143 oedd wedi eu carcharu am oes) ar ddiwedd y ddegawd diwethaf fel rhan o Gytundeb Dydd Gwener y Groglith. Roedd y rhain yn cynnwys dynion megis Bik McFarlane oedd yn gyfrifol am lofruddio 5 o bobl yn Bayardo Bar ar y Shankill - gan gynnwys tair dynes oedd yn cerdded heibio'r bar - mae'n debyg i Mr McFarlane eu saethu'n stribedi efo machinegun, neu Johnny Adair, gwr bonheddig a oedd yn gyfrifol am gyfarwyddo'r UFF yng Ngogledd Belfast yn ystod cyfnod pan drochwyd strydoedd cul yr Ardoyne gyda gwaed Pabyddion.

Mae yna ddwsinau o achosion anwleidyddol - er enghraifft rhyddhau Anthony Jeffs oedd wedi lladd heddwas yn ol yn y nawdegau cynnar gan lywodraeth geidwadol.

Mae llawer o'r sterics ynglyn a'r achos yma yn deillio o'r ffaith bod dimensiwn Eingl Americanaidd i'r stori - mae America yn flin iawn am y sefyllfa. Mae gan America hanes hir o ryddhau carcharorion sydd wedi llofruddio wrth gwrs - ond mae'n help mawr os ydi'r carcharor wedi bod yn ddigon gofalus i lofruddio pobl nad ydynt yn Americanwyr. Roedd llywodraeth America yn gefnogol iawn i ryddhau carcharorion Gogledd Iwerddon er enghraifft.

Esiampl (ymysg llawer) o oddefgarwch America tuag at rhai carcharorion ydi achos milwr o'r enw William Calley. Calley oedd arweinydd ymysodiad gan fyddin America ar bentref My Lai yn Fiet Nam ar Fawrth 16, 1968, pan laddwyd rhwng 347 i 504 o drigolion y pentref ('does yna neb yn hollol siwr). Roedd llawer o'r meirwon wedi eu arteithio, eu treisio, wedi eu cam drin yn rhywiol neu wedi cael rhannau o'u cyrff wedi eu torri i ffwrdd cyn eu lladd. Gwrthododd tri o'r milwyr Americanaidd gymryd rhan yn y gyflafan a gwnaethant eu gorau i atal y drychineb. Am eu dewrder cawsant eu condemni yn senedd America, cawsant eu boddi mewn llythyrau bygythiol gwenwynig a gadawyd darnau o anifeiliaid wrth eu drysau.



Cyhuddwyd 26 o swyddogion byddin yr UDA mewn cysylltiad a'r digwyddiad yn 1971. Un yn unig a gafwyd yn euog - William Calley prif swyddog yr uned oedd yn gyfrifol am y gyflafan - cafodd ei ddedfrydu i fywyd o lafur caled yn y carchar. Esgorodd hyn ar gyfnod o hysteria cenedlaethol - nid anhebyg i'r hyn a ddigwyddodd pan ryddhawyd el Megrahi yn America - ond hysteria yn erbyn carcharu, nid hysteria yn erbyn rhyddhau a gafwyd ar yr achlysur hwnnw wrth gwrs.



Gofynodd Jimmy Carter (oedd i ddod yn arlywydd yn ddiweddarach) i bawb ddreifio gyda'u goleuadau ymlaen fel protest. Roedd y baneri yn chwifio ar hanner mast yn Indiana. Aeth George Wallace i weld Calley yn y carchar. Yn ol polau piniwn, roedd 79% o Americanwyr yn erbyn y ddedfryd. Gofynodd nifer o senedd dai taleithiol yr UDA i'r llys fod yn drugarog - er nad oedd gweithrediad cyfraith milwrol yn ddim oll o'u busnes.

Ddiwrnod wedi'r ddedfryd gorchmynodd yr arlywydd (Nixon) y dylai Calley gael ei garcharu o dan amodau House Arrest yn Fort Beling. Yn y diwedd tair blynedd a hanner o ddedfryd a gafodd Calley - y cwbl ohono ag eithrio diwrnod wedi eu dreulio yn ei gartref yn Fort Beling. Daeth y gan bach isod - The Ballad of Lt Calley - yn boblogaidd am gyfnod.

Mwynhewch.



Mae enghreifftiau eraill o ryddhau cynnar yn America- rhai yn ddiweddar iawn. 521 diwrnod o ddedfryd o 4-6 blynedd a dreuliodd Lynndie England - un o arteithwyr Abu Grahib. Dim ond dau aelod arall o'r sawl a arteithiodd (ac oedd hefyd yn gyfrifol am dreisio a llofruddio) carcharorion a gafodd garchar o ganlyniad i'r digwyddiadau hynny - un am fis neu ddau yn unig.

Mae'n un o ffeithiau bywyd bod mewn llywodraeth bod problemau fel yr un oedd yn wynebu llywodraeth yr Alban yn codi o bryd i'w gilydd - cafodd Jack Staw ei hun mewn sefyllfa digon tebyg fel y gwelsom yn gynharach. Mae dadleuon cryf o'r ddwy ochr yn achos Al Megrahi - ond yn ymarferol cyfyng iawn oedd dewis llywodraeth yr Alban - fel mae blog Saesneg Alwyn yn nodi.

Gall rhywun ddeall ymateb perthnasau'r sawl a laddwyd (er nad ydi'r rheiny yn unfrydol wrth gwrs) ond mae'r ymateb hysteraidd i benderfyniad llywodraeth yr Alban gan wleidyddon unoliaethol yn sinicaidd ar y gorau.

Mae'r safonau dwbl yn America, lle ceir diwylliant o wrthwynebiad i garcharu Americanwyr am ladd neu gam drin tramorwyr, tra'n daer o blaid lluchio'r goriad pan mae tramorwyr yn lladd neu'n cam drin Americanwyr yn waeth na hynny. Duw yn unig a wyr pam bod rhai pobl yr ochr yma i For yr Iwerydd yn is ymwybodol yn rhannu'r gred bod bywydau Americanaidd yn fwy gwerthfawr na bywydau pobl eraill.